ANTU aingi yakalola ukuti “icisambilizyo cakuti aineco yatatu muli Leza wenga cacindama sana umu upefi wa ina Klistu.” Ukulingana ni cisambilizyo cii, Tata, Umwana nu mupasi wa muzilo yaya yatatu muli Leza wenga. John O’Connor umukalamba wakwe ya simapepo ku Katolika walanzile pa cisambilizyo cakuti Aeneco Yatatu Muli Leza Wenga ukuti: “Icisambilizyo cico inkama itale ukulondolola ino tutanga tuvwikisye.” U mulandu ci uno cisambilizyo cakuti Aeneco Yatatu Muli Leza Wenga catalila ukuvwikisya?

Dikisyonali ikaamwa ukuti The Illustrated Bible Dictionary ikapeela umulandu onga. Ulupapulo luu lwalanda pa cisambilizyo cakuti Aeneco Yatatu Muli Leza Wenga ukuti: “Cisi cisambilizyo ca muli Baibo, pano kutaya Malembo amuli Baibo aakalondolola pa cisambilizyo cii.” Pa mulandu wakuti icisambilizyo cakuti Aeneco Yatatu Muli Leza Wenga “citaya muli Baibo,” aazumila umu cisambilizyo cico yakaezya ukulonda Malembo muli Baibo akutungilila cisambilizyo cico nanti sile ukwezya ukuyanyonganya pakuti yatungilile vino yakasambilizya.

Ilembo lyonga ilyaya muli Baibo lino ilingi likaomviwa uyi uyi, a Yoani 1:1. Muli King James Version, ilembo lii likati: “Pa kutandika kwali Izwi, nupya Izwi wali pamwi na Leza [Mu Cigiliki, ton the·onʹ], nupya Izwi wali a leza [the·osʹ].” Cikomo cii cakwata mazwi yaili aa Cigiliki aakuti the·osʹ (leza). Ilya kutandikilako lyakwata izwi ilyakuti ton, izwi lii ilya mu Cigiliki likaimililako izina lya cintu, nupya paa izwi lya kuti the·onʹ likalozya kuli Leza wa Maka Yonsi. Nomba apalondelela, izwi lyakuti the·osʹ lisikulozya ku cintu cimwi. Uzye izwi ilikalangilila icintu icimanyikwe yalisile sile ukwaula ukumanya?

Ilyasi ilisuma ilyalemvilwe na Yoani lyalemvilwe umu Cikoine, nanti umu Cigiliki icaomviwanga sana, icakweti masunde pa miomvezye yi zwi lyakuti ton. A. T. Robertson uwasambilila sana pali Baibo wamanyile ukuti ndi cakuti icikulandwapo nanti sentensi, vyoili kwene ivikwata izwi lyakuti ton, “ala vyoili kwene ivimanyikwe, ivikolane, vili icili cimwi, nupya ala pasi upusano.” Robertson walanda pali Mateo 13:38, apakati: “Icalo [mu Cigiliki, ho a·grosʹ] iinsi [mu Cigiliki, ho koʹsmos].” Imikonkanile ya mazwi ikulenga tumanye ukuti insi nayo kwene i calo.

Nomba cingaya uli ndi cakuti icikulandwapo icikwata izwi ilikulangilila icintu icimanyikwe lelo sentensi yene itakweti, wakwe vino caya pali Yoani 1:1? Ukulanda pa cikomo kwene cii, James Allen Hewett uwasambilila sana Baibo walanda ukuti: “Umu milembele ya musango uu, icikulandwapo na sentensi vitaaya ivili vimwi, vyapusana.”

Ku kulangilila, Hewett waomvya 1 Yoani 1:5 iikalanda ukuti: “Leza u luswepo.” Mu Cigiliki “Leza” akaamwa ukuti ho the·osʹ, fwandi wakwata izwi ilikalangilila icintu icimanyikwe. Lelo izwi lya Cigiliki ilyakuti phos ilyaomviwa pa “luswepo” litatandikila ni zwi ni izwi ilikulangilila icintu icimanyikwe. Hewett walanda ukuti: “Umwi lyonsi . . . angalanda pali Leza ukuti u luswepo; atanga alande pa luswepo ukuti a Leza.” Vikwene avino caya na pali Yoani 4:24, apakati, “Leza u Mupasi,” na pali 1 Yoani 4:16 apakati, “Leza u kutemwa.” Mu vikomo vii vyoili, icikulandwapo icikwata izwi ilikulangilila ukuti icimanyikwe, lelo izwi lyakuti, “Umupasi” ni lyakuti “ukutemwa,” yene yatakweti. Fwandi icikulandwapo na mazwi ali muli sentensi asi vili vimwi. Ivikomo vii vitanga vilozye umukuti “Umupasi a Leza” nanti “ukutemwa a Leza.”

Aingi aamanya sana Cigiliki ca mpiti na ya kasenula yakwe Baibo yamanya ukuti Yoani 1:1 isilanda pali vino “Izwi” waya, lelo ikalanda pa miyele yakwe. William Barclay kasenula wakwe Baibo walanzile ati: “Pa mulandu wakuti [mutumwa Yoani] atisileko izwi ilikalangilila icintu icimanyikwe ku nkoleelo yakwe theos, waya uulondolozi . . . Paa Yoani atakulanda ukuti Izwi wakolana na Leza. Mu kwipimpazya tungati, aatakulanda ukuti Yesu wali a Leza.” Jason David BeDuhn uwasambilila sana ivya mapepo nawe kwene walanzile ati: “Mu Cigiliki, nga mutisile izwi ilikulangilila icintu icimanyikwe kuli theos muli sentensi wakwe vino caya pali Yoani 1:1c, ala akubelenga yalalola ukuti mukupiliula ukuti ‘a Leza ali wensi.’ . . . Vino pataya vino pataya izwi ilikalangilila icintu icimanyikwe, calenga ukuti izwi lyakuti theos lipusane sana ni zwi lyakuti ho theos, wakwe vino nu mu cizungu izwi lyakuti ‘leza’ lyapusana ni zwi lyakuti ‘Leza.’ BeDuhn walanzile nu kuti: “Pali Yoani 1:1, Izwi asi a Leza uwaya sile wenga, lelo a leza nanti umupasi uwaya wakwe Leza.” Nanti ukulingana na vino Joseph Henry Thayer uwasambilila sana pa Baibo uwaombiile pali Baibo wakuti American Standard Version, walanzile ati: “Logos [nanti, Izwi] wali a leza, asi a Leza uwaya wenga sile.”

Uzye ukumanya Leza “i cintu cimwi icitale sana ukuvwikisya”? Vivyo asi vino cali kuli Yesu. Umwi pepo lino wapefile kuli Isi, Yesu walanzile ningo upusano uwaya pali aliwe na Isi lino walanzile ati: “Aalaya nu umi wa pe yafwile ukumanya wewe, we Leza wa cumi wenga sile, nupya yalinzile ukumanya na Yesu Klistu wino watumile.” (Yoani 17:3) Ndi cakuti twazumila muli Yesu nu kumanya ningo vino Baibo ikasambilizya, tulamucindika ukuti a Mwana Leza. Nupya tulaapepa Yeova “Leza wa cumi wenga sile.”