Tlen maseualmej kinekij kimatisej

Ipan Biblia amo kiijtoua tlaj uejkajkia kichiuayayaj brindis, ¿uajka kenke Jehová itlajtoltemakauaj amo kichiuaj?

Kipia miak xiuitl kipeualtijkej kichiuaj nopa brindis ika se copa tlen kipia tlaili (o seyok tlamantli tlen teiuintia) uan maske amo sanse kichiuaj, kampa ueli momajtokej kiampa kichiuaj. Kemantika kitlalanaj inincopa uan kentsi kitejtsonaj ika sekinok inincopa, uan katli kichiua nopa brindis kiiljuia se akajya kuali ma itsto, ma yolpaki, ma itsto miak xiuitl o sekinok tlamantli. Uan nopa sekinok uelis chikauak kiijtouaj kena o san kitlalanaj inincopa uan kiijij se kentsi tlaili. Miakej maseualmej kichiuaj brindis pampa moiljuiaj tlatlepanitaj uan yeka amo kenijki kiitaj. Maske kiampa, Jehová itlajtoltemakauaj amo kichiuaj pampa kimatij se keski tlamantli tlen kinextia amo kinamiki kichiuasej.

Ni amo kiijtosneki Cristo itokilijkauaj amo tijnekij kuali ma itstokaj sekinok yon ma yolpakikaj. Kema katli kinyakanayayaj Cristo itokilijkauaj ipan achtoui siglo kintlajkuiljuilijkej se keski tlanechikoli, kampa tlami nopa amatlajkuiloli, kiniljuijkej se tlajtoli tlen uelis motlajtolkuepas kej “xiitstokaj ika kuali”, “kuali xiitstokaj” o “kuali ximopanoltikaj” (Hechos 15:29). Nojkia, se keskij toTeotsij itekipanojkauaj kiniljuijkej se keskij tlanauatianij: “Xiitsto miak tonali noteko”, uan nojkia kiijtojkej: “Tlanauatijketl, xiitsto para nochipa” (1 Reyes 1:31; Nehemías 2:3).

¿Kanke pejki kichiuaj brindis? La Atalaya, marzo 1, 1968, kiijtok tlen ijkuilijtok ipan nopa Encyclopædia Britannica (1910), tomo 13, iamayo 121: “Kema kitlalanaj inincopas uan kiijtouaj ‘kuali xiitsto’, uelis kichiuayayaj religiones katli amo melauak kema kinueyichiuayayaj teotsitsij uan katli miktokej. Kema griegos uan romanos tlakuayayaj, kitoyauayayaj vino o seyok tlaili pampa kiampa kinueyichiuayayaj ininteotsitsij, uan kema iljuichiuayayaj, kichiuayayaj brindis ininpampa uan ininpampa katli miktokej”. Nopa amochtli nojkia kiijtoua: “Amo san kitekiuiyayaj tlaili kema kinmakayayaj tlakajkaualistli ininteotsitsij, nojkia kitekiuiyayaj nopa tlaili kema tlajtlaniyayaj kuali ma itstokaj sekinok”.

¿Ipan ni tonali nojua kiampa mokuamachilia? Nopa amochtli International Handbook on Alcohol and Culture, tlen kiski ipan xiuitl 1995, kiijtoua: “Nojua kichiuaj nopa brindis pampa uejkajkia maseualmej kinmakayayaj ininteotsitsij estli o se tlaili kej se tlakajkaualistli pampa kinekiyayaj ma kinmakakaj se tlamantli uan kiijtouayayaj ‘¡xiitsto miak xiuitl!’ o ‘¡kuali xiitsto!’ ”.

Maske uejkajkia maseualmej kichiuayayaj uan kitekiuiyayaj se keski tlamantli kema kinueyichiuayayaj ininteotsitsij, nopa amo kiijtosneki toTeotsij itekipanojkauaj amo uelis kichiuasej o kitekiuisej yon se tlen nopa tlamantli. Ma timoiljuikaj ipan nopa granada, tlen moijtoua ipan Biblia. Se amochtli kiijtoua: “Se keski religiones tlen amo melauak kiueyichiuayayaj nopa granada pampa kiitayayaj kej se tlamantli tlen tlatsejtseloltik”. Maske kiampa, toTeotsij kiijtok ika ikpatl ma kichijchiuakaj granadas uan ma kitlalilikaj itejteno iyoyo nopa sumo sacerdote, uan ipan nopa teokali katli Salomón kichijchijki, nopa tlaketsali tlen cobre kiyejyekchijtoyaj ika granadas (Éxodo 28:33; 2 Reyes 25:17). Nojkia, nopa anillos kitekiuiyayaj pampa moiljuiyayaj kiijtosnekiyaya se tlamantli. Maske uejkajkia kiampa moiljuiyayaj, nama miakej maseualmej amo kimatij nopa tlamantli, yeka kema kiitaj se akajya kipia se anillo san moiljuiaj ya mosenkajtok.

¿Kenijkatsa kitekiuiyayaj vino kema kinueyichiuayayaj teotsitsij? Se tonali, nopa tlakamej tlen Siquem katli kiueyichiuayayaj Baal “iljuichiuayayaj kampa iteopa ininteteyouaj. Uan kema tlauel tlakuajtoyaj uan tlaitoyaj, nochi pejkej kitelchiuaj Abimélec”, ikone Gedeón (Jueces 9:22-28). ¿Timoiljuia se akajya katli kitekipanoua Jehová tlaitoskia ininuaya uan kitlajtlanijtoskia se teotsij tlen amo melauak ma kitlatsakuilti Abimélec? Uejkajkia, kema israeleuanij kiijixnamijkej Jehová, tlajtolpanextijketl Amós kiijtok: “Nechka tlaixpamitl kampa kinueyichiuaj ininteotsitsij, motekaj. [...] Uan ika nopa tomij tlen kinichtekilijtokej teikneltsitsij, kikouaj xokomekaatl para kiisej ininixpa ininteotsitsij” (Amós 2:8). ¿Tlake kichijtoskia se Jehová itekipanojka tlaj nopaya itstoskia: kitoyajtoskia vino ininixpa teotsitsij o tlaitoskiaj ininuaya? (Jeremías 7:18). ¿Timoiljuia se katli kitekipanoua Jehová kitlalantoskia icopa uan kitlajtlanijtoskia se teotsij ma kipaleui se akajya o ma kiteochiua?

Kemantika Jehová itekipanojkauaj nojkia kitlalankej ininma uan tlajtlankej ma pano se kuali tlamantli, kiampa kitlajtlanilijkej toTeotsij katli melauak. Ma timoiljuikaj tlen kichijki Salomón, ya “moketski nechka nopa tlaixpamitl tlen toTeko, iniixtla nochi israelitajmej uan momatlalanki iluikak. Uan kiijtok: ‘ToTeko [Jehová], titoDios tiisraelitajmej, axaka seyok Dios keja ta [...]. Nimitstlajtlania [...] kema momaijtosej nikaj kampa ni teopamitl. Kena, tlen iluikak kampa ta tiitstok, xinechtlakakili uan xinechtlapojpoljui’ ” (1 Reyes 8:22, 23, 30). Nojkia, “Esdras kipakilismakak toTeko, [...] uan nochi kinankilijkej itlajtol uan kiijtojkej: ‘Keja nopa melauak’. Uan momatlalankej para iluikak. Teipa motlankuaketskej uan mouijtsonkej hasta tlalchi uan kiueyichijkej toTeko” (Nehemías 8:6; 1 Timoteo 2:8). Ni toTeotsij itekipanojkauaj amo momatlalankej iluikak pampa kinekiyayaj se teotsij ma kinpaleui kuali ma itstokaj (Isaías 65:11).

Miakej maseualmej katli kichiuaj brindis amo moiljuiaj tlaj kitlajtlaniaj itlapaleuil se teotsij, uan nojkia amo kimatij kenke kitlalanaj inincopa. Maske maseualmej amo kimatij kenke kiampa kichiuaj, amo kiijtosneki Cristo itokilijkauaj nojkia moneki kiampa kichiuasej.

Tijmatij Jehová itlajtoltemakauaj amo kichiuaj sekij tlamantli tlen maseualmej momajtokej kichiuaj. Se neskayotl, maseualmej kitlajpalouaj bandera uan amo kiitaj tlaj kiueyichiuaj. Maske Cristo itokilijkauaj amo kitlajpalouaj bandera, amo kinchiualtiaj sekinok nojkia kiampa ma kichiuakaj. Kema Jehová itlajtoltemakauaj kimatij sekinok maseualmej kichiuasej ni tlamantli, inijuantij amo itstokej nopaya o amo monechkauiaj. Nojkia mosentlalijtokej amo kitlajpalosej bandera o kichiuasej seyok tlamantli, pampa kimatij kiixpano tlen Biblia tetlajtolmaka (Éxodo 20:4, 5; 1 Juan 5:21). Maske maseualmej amo moiljuiaj tlaj nopa brindis mouika ika tlen kichiuaj religiones, Cristo itokilijkauaj amo kichiuaj pampa kimatij se keski tlamantli kinextia amo kinamiki kichiuasej. Ni tlamantli pejki mochiua ipan religiones tlen amo melauak uan ipan ni tonali nojkia ueliskia tikijtosej kema kitlalanaj inincopa kejuak kitlajtlaniaj ne iluikak o se ajakatl ma kinpaleui (Éxodo 23:2).