Kamoo ke Ilego ka Hwetša Karabo ya Mabapi le go Hloka Toka

Ka ge go Anega Ursula Menne

Ke go tloga kgale ke nyaka go bona batho ba swarwa gabotse ntle le go kgethollwa. Seo se ile sa ba sa ntira gore ke feleletše ke ile teronkong ya Communist East Germany. E bile moo ke mo ke ilego ka tseba gore ka ka baka la eng batho ba sa swarwe gabotse.E no nagana fela, le ge ke be ke leka mekgwa ka moka gore batho ba swarwe gabotse, ke ile ka hwetša karabo ke le ka teronkong. E re ke le hlalosetšeng gore go tlile bjang.

Ke belegwe ka 1922, toropong Halle kua Jeremane. Ka ge toropo ye e be le ka borwa bja Berlin, e be e le e nngwe ya ditoropo tšeo di bego di tšeela godimo bodumedi bja Boprotestanta. Sesi wa ka e lego Käthe, o ile a belegwa ka 1923. Tate yena o be a šoma bošoleng. Mola mma yena a be a opela ka theater.

Ke ithutile go tate gore ke lwele gore batho ba sware gabotse. Ge tate a tlogela bošole o ile a reka lebenkele. Ka ge bareki ba gagwe ba bantši ba be ba diila, o be a dula a ba kolotiša. Eupša le ge a be a ba kwela bohloko seo se ile sa dira gore kgwebo ya gagwe e we. Seo se ilego sa diragalela tate, nkabe se ile sa nthuta gore go lwela gore batho ba swarwe gabotse ga go bonolo. Eupša ka ge ke be ke le mofsa, ke be ke fišega kudu, ke no nyaka go bona batho ba swarwa gabotse.

Ke tšeetše mma ka go kgona go dira dilo tša go fapafapana, gomme o ile a iša nna le sesi Käthe gore re yo ithutela mmino, go opela, le go bina. Ke be ke dula ke thabile e bile ke na le matšatwana. Nna le sesi Käthe re be re ipshina ka bophelo. Eupša ka 1939 dilo di ile tša fetoga.

Dilo di Thoma go Senyega

Ka morago ga gore ke fetše sekolo, ke ile ka ya sekolong sa go ithutela mmino wa ballet le wo o bitšwago Ausdruckstanzie, wo o sepedišanago le mmino wa ballet. Re be re rutwa ke mosadi yo mongwe yo a a bitšwago Mary Wigman. E be e le yo mongwe wa batho bao ba etelelago pele mmino wo o bontšhago gore batho ba ikwa bjang ka tsela yeo ba binago ka yona. Le gona ke ile ka thoma go thala le diswantšho. Ge ke be ke le mofsa bophelo bja ka bo be go kgahliša kudu, e bile ke ithuta dilo tše dintši. Eupša ka 1939, dilo di ile tša fetoga e bile go ile gwa ba le Ntwa ya Bobedi ya Lefase. Ka 1941, go ile gwa direga selo se sengwe gape se se sa kgahlšego, papa o ile a bolawa ke bolwetši bja mafahla, goba tuberculosis (TB).

Ntwa e nyamiša kudu. Ge ntwa e be e thoma ke na le mengwaga e 17, ke be ke nagana gore lefase le eme ka dikwaikwai. Ke ile ka bona batho ba bantši kudu bao ba ilego ba thoma go hlakahlakana ka morago ga gore Manazi a ba sware. Ka morago ga moo, dilo di ile tša thoma go senyega, batho ba bantši ba ile ba thoma go hlaka, ba hlokofala. Ntlo ya gešo e ile ya senyega kudu ka ge e be e bethilwe ke pomo, gomme nakong yeo ya ntwa batho ba bangwe ba gešo ba ile ba bolawa.

Ge dintwa di be di fela ka 1945, nna, mma le Käthe, re be re sa dula toropong ya Halle. Ka nako yeo, nna le monna wa ka re be re na le ngwana wa ngwaneyana, eupša lenyalo la rena le be le na le mathata. Re ile ra feleletša re arogane, gomme ke ile ka šoma go bina le go thala diswantšho gore ke hlokomele nna le morwedi wa ka.

Ka morago ga Ntwa ya Bobedi ya Lefase, Jeremane e ile ya arolwa ka dikarolo tše nne. Toropo ya rena e be e le karolong yeo e laolwago ke mmušo wa Soviet Union. Bjale ka moka ga rena re ile ra swanelwa ke go tlwaela go bušwa ke mokgatlo wa dipolotiki. Ka 1949, karolo yeo re be go re dula go yona ya Jeremane, yeo gantši e bitšwago East Germany, e ile ya ba naga ya German Democratic Republic (GDR).

Go Bušwa ke Mokgatlo wa Dipolotiki

Nakong ya ge re be re bušwa ke mokgatlo ya dipolotiki, mma o ile a babja gomme ka swanelwa ke go mo hlokomela. Ke ile ka thoma go šoma ka ofising ya mmušo wa moo ke be go ke dula gona. Ge ke be ke le moo, ke ile ka kopana le barutwana bao ba be go ba leka go lwela gore batho ba swarwe gabotse. Ka mohlala, mofsa yo mongwe o ile a se dumelelwe go ithutela yunibesithi ka gobane tatagwe e be e le yo mongwe wa mokgatlo wa Manazi. Ke be ke tseba morutwana yoo gabotse, ka gobane re be re dula re bapala mmino re le ka moka. Bjale, ke ile ka ipotšiša gore: ‘Go re’ng a swanetše go hwela dibe tša tatagwe?’ Ka ge le nna ke be ke nyaka gore dilo di dirwe gabotse, ke ile ka thoma go toyatoya le batho bao ba bego ba lwela gore batho ba swarwe gabotse. Ke gopola ka letšatši le lengwe ke tšama ke phara dipampišana ditepising tša moago wa kgoro ya tsheko ya mo ke dulago gona.

Go lwela ga ka gore batho ba swarwe gabotse go ile gwa napa go oketšega ge ke be ke šoma ke le mongwaledi mokgatlong wa Regional Peace Committee, ka gore ke be ke fela ke thaepa mangwalo ao a nago le bohwirihwiri. Nakong e nngwe mokgatlo woo, o ile wa leka go romela mokgalabje yo mongwe yo a be go a dula West Germany lengwalo leo le bego le na le bofora gore ba mo phare ka molato wo o bego o sepedišana le dipolotiki. Ke ile ka kwatišwa ke boradia bjo ba bego ba nyaka go bo dira monna yoo, gomme ka uta lengwalo leo ka ofising. Mafelelong lengwalo leo ga sa nka la romelwa.

“Motho yo ke Bego ke sa mo Nagana o Ile a Ntšwela Mohola”

Ka June 1951, banna ba babedi ba ile ba tla ka ofising ya ka gomme ba mpotša gore: “O dirile molato.” Ba ile ba nkiša teronkong yeo e bitšwago Roter Ochse, goba Red Ox. Ka morago ga ngwaga, ba ile ba mphara ka molato wa gore ke lwantšhana le mmušo. Morutwana yo mongwe o ile a nja direthe, gomme a botša maphodisa ao a be go a šoma ka sephiring ka dipampišana tšela ke ilego ka tšama ke di phara disetepising tša kgoro ya tsheko nakong e fetilego. Ga sa nka gwa ba le motho yo a tšeelago godimo molato wo, ka gobane go be go se na motho yo a ntheetšago ge ke be ke leka go ikemelela. Ke ile ka ahlolelwa mengwaga e tshela terenkong. Ka nako yeo ke ile ka babja kudu, gomme ka išwa sepetlele seo se lego ka teronkong yeo seo se bego se na le basadi bao e ka bago ba 40. Ke ile ka thoma go hlakahlakana ge ke be ke bona basadi bao ka moka ba be ba se ba thaba. Ke ile ka kitimela mojako gomme ka o tula ka difeisi.

Motho yo a bego a hlokometše batho bao o ile a re: “O nyaka’ng?”

Ke ile ka re: “Ga ke nyake go dula ka mo, o kampa wa nkiša ka kamoreng yeo nka dulago ke nnoši go e na le gore ke dule ka mo!” O ile a no ntebelela, ka morago a lebelela kua thoko. Ka moragonyana, ke ile ka bona mosadi yo mongwe yo a bego a fapane kudu le basadi bao ba bangwe. Mo sefahlegong o be a bontšha gore o na le khutšo ya monagano. Ke ile ka dula kgauswi le yena.

Eupša selo seo se ilego sa mmakatša ke gore o ile a re go nna, “O swanetše go itlhokomela ge e ba o nyaka go dula kgauswi le nna. Ke moka a re: “Batho ba bangwe ba nagana gore ke nna yo mobe ka mo phapošing ye, ka gore ke nna Hlatse ya Jehofa.”

Ka nako yeo, ke be ke sa tsebe gore Dihlatse tša Jehofa di be di lebelelwa e le manaba a mmušo. Eupša seo ke bego ke se tseba ka Dihlatse tša Jehofa ke gore di be di dula di etela papa ge ke be ke sa le ngwana. Ge e le gabotse, seo ke se gopolago ka papa ke gore o be a dula a re: “Dilo tšeo batho ba ba di bolelago ke nnete!”

Ke ile ka ikwa ke imologile kudu ka morago ga gore ke kopane le mosadi yo, yo a bitšwago Berta Brüggemeier. Ke ile ka mmotša gore: “Hle mpotše ka Jehofa.” Go tloga ka yona nako, yeo re ile ra dula re fetša nako e ntši re le ka moka e bile re boledišana ka Beibele. Tše dingwe tša dilo tšeo ke ilego ka ithuta tšona ke gore Modimo wa therešo e lego Jehofa, o na le lerato, toka le khutšo. Ke ile ka ba ka ithuta le gore Modimo o tlo fediša mathata ka moka ao a bakilwego ke batho ba babe le bao ba swarago batho gampe. Psalme 37:10, 11 e re: “Go se gokae yo kgopo o tla be a se sa le gona . . . Eupša ba boleta bona e tla ba beng ba lefase, Ba tla thaba kudu ka baka la go ata ga khutšo.”

Go Lokollwa Terenkong le go Hudugela Nageng e Nngwe

Ke ile ka fetša mengwaga e mehlano ke le teronkong gomme ka lokollwa ka 1956. Ka morago ga matšatši a mahlano ke lokolotšwe, ke ile ka ya West Germany go yo dula gona. Eupša ka nako yeo ke be ke na le barwedi ba babedi, e lego Hannelore le Sabine, gomme ke ile ka sepela le bona. Ge ke be ke le moo, nna le monna wa ka re ile ra hlalana, gomme ka kopana gape le Dihlatse tša Jehofa. Ge ke be ke dutše ke ithuta Beibele, ke ile ka bona gore ke swanetše go dira diphetogo gore ka phele go ya ka melao ya Jehofa. Ke ile ka fetoša bophelo bja ka gomme ka kolobetšwa ka 1958.

Ka morago, ke ile ka nyalwa gape, eupša mo lekgeng le ke ile ka nyalwa ke Hlatse ya Jehofa yeo e bitšwago Klaus Menne. Nna le Klaus re be re thabile lenyalong la rena, e bile re be re na le bana ba babedi bao ba bitšwago Benjamin le Tabia. Ka manyami, Klaus o ile a hlagelwa ke kotsi gomme a hlokofala mengwageng e 20 e fetilego, gomme le go na bjale ke sa dutše ke le mohlologadi. Eupša go tseba gore batho bao ba hlokofetšego ba tlo tsošwa bahung, go nkgothatša kudu. (Luka 23:43; Ditiro 24:15) E bile taba ya gore bana ba ka ka moka ba bane ba hlankela Jehofa, e nthabiša le go feta.

Ke leboga gore go ithuta Beibele go nthušitše gore ke tsebe gore Jehofa ke yena a tlago go rarolla bothata bja gore batho ka moka ba swarwe gabotse. Go fapana le batho o bona dilo ka moka tšeo di diregago, e bile o tseba maemo a rena ao batho ba bangwe ba sa kgonego go a bona. Go tseba dilo tše ka moka go ntira gore ke be le khutšo ya monagano, kudukudu ge ke bona batho ba bangwe ba sa swarwe gabotse goba nna ke sa swarwe gabotse. Lengwalo la Mmoledi 5:8 le re: “Ge o bona modiidi a gatelelwa ka tsela le ge e le efe gomme kahlolo e botse le toko di senywa o šoro nageng, o se ke wa makalela taba yeo, ka gobane yo mogolo go feta yo mongwe yo le yena e lego yo mogolo o lebeletše, gomme ba na le bao ba ba fetago ka bogolo.” Re a tseba gore “yo mogolo,” yo go bolelwago ka yena mo ke Jehofa. Ke ka baka leo lengwalo la Baheberu 4:13 le rego: “Dilo ka moka di hlobotše e bile di molaleng mahlong a yo re ikarabelago go yena.”

Ge ke Lebelela Morago Dilong Tšeo di Diregilego Mengwageng e Fetago e 90

Ka dinako tše dingwe batho ba fela ba mpotšiša gore, bophelo bo be bo le bjang ge go be go buša Manazi le Makomanisi. Mebušo ye e mebedi e be e gatelela batho. Ka gona bophelo bo be bo se bonolo. Go no swana le mebušo ka moka ya lefase, mebušo ye le yona e bontšhitše gabotse gore batho ga ba kgone go ipuša. Beibele e bolela nnete ge e re: “Motho [o] buša yo mongwe gore a mo gobatše.”—Mmoledi 8:9.

Ge ke be ke sa le ngwana e bile ke sa tsebe selo, ke be ke nagana gore go na le batho bao ba ka kgonago go buša batho ba bangwe gabotse. Eupša gona bjale ga ke forwe ke motho. Gona bjale ke a tseba gore Jehofa ke yena a nnoši yoo a ka bušago batho gabotse. E bile o tlo dira bjalo ka go fediša batho ba babe gomme a bea Morwa wa gagwe e lego Jesu Kriste gore e be yena a bušago lefase, ka ge a kgahlegela batho ba bangwe go e na le go nagana pele ka yena. Ge Beibele e bolela ka Jesu e re: “O ratile toko gomme wa hloya go hloka molao.” (Baheberu 1:9) Ke leboga Modimo gore o nkgogetše go Kgoši ye ya go loka, yeo ke nago le tshepo ya gore ke tlo phela go ya go ile mo lefaseng ka tlase ga pušo ya gagwe!

Nna le barwedi ba ka e lego Hannelore le Sabine ge re be re šetše re fihlile West Germany

Nna le morwa ka wa Benjamin, le mosadi wa gagwe Sandra