Unkikulu wake asimenye isi undume wake abombagha linga ali mwene. Undume alimpepesisye fiyo unkasi wake. Afingile ukuti atikuya pakuketelela kangi ifyamwiko, alekile naloli kwakabalilo kanandi itolo. Loli panyuma pake aketelile kangi, polelo kalyandile ukuya kayilo kake.

 Ngimba nanumwe muli nindamyo yakufwana itolo. Linga mwamwile ukuti ena, mukulondiwa ukumanya ukuti umwininu wambweghi sikumbaba fiyo nakayilo ako. Kangi mukulondiwa ukumanya isi mukulondiwa ukubomba ukuti mumasye indamyo iyi. a

Isi sili munkhani iyi

•  Ngimba findu fiki ifi mukulondiwa ukumanya?

•  Ngimba mukulondiwa ukubomba isyafiki?

•  Linga undume winu ikuketelela ifindu ifyamwiko

 Ukuketelela ifindu ifyamwiko kubaghile ukonanga ubweghi bwinu. Fibaghile ukumpangisya umwininu ukukalala nukuleka ukubasubila. b

 Unkikulu uyu undume wake ikuketelela ifyamwiko akabaghila ukwipilika kanunu bo muno ifundo isyakukongapo isi sikuyobela:

•   Abaghile ukwipilika ukuti undume wake ikumwenda pasi. Sarah ayobile ukuti: “Nipilikagha ukufwana undume wangu ikubomba ubulowe mwakwandisaniakwandisania.”

•   Ukwipilika ukaya wakufwana. Unkikulu yumo atile ukwisibila kwa ndume wangu ukuketelela ifindu ifyamwiko “kwangosyagha isoni kangi niketagha ukuti ngaya mmoghi.”

•   Ukuleka ukusubiliwa. Helen ikuti: “Ngunkayikila undume wangu pakilikyosa iki ikubomba.”

•   Ukwiyaya. Catherine ikuyoba ukuti: “Isi undume wangu ikubomba ukuketelela ifyamwiko, fikungalalisya fiyo akabalilo kosa.”

 Ifundo yakuti mwinong’onelepo: Ibaibolo likuyoba ukuti undume anganeghe fiyo unkasi wake. (Baefesi 5:25) Ngimba undume abaghile ukuti ikunangisya ukuti anganile unkasi wake linga ikunkalalisya nukumpangisya ukwipilika bo muno pikuyobela pamwanya apa?

 Kukaya kupepe ukuleka akayilo akakutelela ifindu ifyamwiko. Stacey ayobile ukuti: “Undume wangu alekile ukukwesa amakambo nukunwa ubwalwa loli fikuntamya ukuti aleke ukuketelela ifindu ifyamwiko.”

 Linga muli nindamyo bo iyi, amasakisyo aghakukongapo agha ghabaghile ukubatula ukuti muleke akayilo akakutelela nukumalana nindamyo iyi.

•   Amumanye inongwa iyi ukuketelela ifindu ifyamwiko kubibi. Ukuketelela ifindu ifyamwiko kukumpangisya umundu ukuya wakwiyinong’onela mwene kangi ifi fikupangisya ukuti paleke ukuya ulughano nukusubilana ifi fyo fyakulondiwa fiyo ukuti aba beghene bayeghe balusekelo. Kangi umundu uyu ikuketelela ifyamwiko ikunangisya ukuti atikungindika uyu alyandisye ubweghi, uyu yo Yehova Kyala.

   Ifundo ya mu Baibolo: “Ubweghi bwimikiweghe nabandu bosa.”—Bahiburi 13:4.

•   Mwitikisyeghe ukuti yomwe monangile. Komma ukuyoba ukuti, ‘Unkasi wangu ayeghe ukuti anganile une angali nguketelela ifindu ifyamwiko.’ Sikaya syakulondiwa ukumpa inongwa unkasi winu, ukubomba bo isi kubaghile itolo ukubapangisya ukuti mwande ukuketelela kangi ifindu ifyamwiko.

   Ifundo ya mu Baibolo: “Loli yumoyumo ikugheliwa niifinyonyo fyake, bo akwabiwe nukusongiwa.”—Yakobu 1:14.

•   Muyeghe babuke nukuyoba ubwanaloli numwininu wambweghi. Kevin ikuti: “Isiku lililyosa ngunangisya unkasi wangu ifindu ifi nguketelela. Ngunkolela unkasi wangu ukuti akete linga ifindu ifi nguketelela finunu pamo fibibi. Ifi fitulile ukuti unkasi wangu aketeghe ukuti kikayapo iki ngumfisila.”

   Ifundo ya mu Baibolo: “Tukulonda bwila itolo ukubomba inunu.”—Bahiburi 13:18.

•   Amukindilileghe ukuya maso. Umundu abaghile ukwanda ukuketelela ifindu ifyamwiko nalinga pakindile ifyinja fingi fiyo ukufuma apa alekile ukuketelela. Kevin, uyu tunjobile pabwandilo ayobile ukuti: “Nalekile ukuketelela ifyamwiko kwa fyinja 10 kangi ninong’onagha ukuti indamyo iyi mmalene nayo. Loli indamyo yangu iyi yakali yalipo, yaghulilagha itolo akabalilo akakuti nande ukuketelela kangi.”

   Ifundo ya mu Baibolo: “Lelo uyu linga ikwinong’ona ukuti aliti imile, yo iketeghe ukuti angawagha.”—1 Bakorinti 10:12.

•   Linga mugheliwe, amughulile. Nalinga mukabaghila ukufikanisya ifinyonywa ifibibi ukuti muleke ukugheliwa nafyo, loli mubaghile ukubombapo simo ukuti muleke ukuwila mungelo uyi. Ikinyonywa ikyakutelela ifyamwiko kibaghile ukumala linga mwandile ukwinong’onelapo pafindu ifingi ifinunu.

   Ifundo ya mu Baibolo: “Umundu wesa mmyinu amanyeghe ukughulambika umbili wake mbwikemo na ndwimiko, momma nkulikalikila mfinyonywa.”—1 Batesalonike 4:4, 5.

•   Amwepukeghe kufindu ifi fibaghile ukubapangisya ukuti mwande ukuketelela kangi ifindu ifyamwiko. Ibuku limo lyayobile ukuti: “Linga umundu ali nikinyonywa kyakuketelela ifindu ifyamwiko, sikufwana akosisye machisa. Loli umoto ghubaghile ukwaka fiyo linga bonelilepo amafuta nalinga ghabaghile ukuya manandi itolo.”—Willpower’s Not Enough

   Ifundo ya mu Baibolo: “Ubutulanongwa bungayagha namaka pamyangu.”—Salimo 119:133.

•   Komma ukutagha ulusubilo. Fibaghile ukwegha akabalilo pamo ifyinja fingi ukuti mwande kangi ukunsubila umwininu wambweghi. Loli abandu bingi aba bali mbweghi bayobile ukuti bafwanisye ukwanda ukunsubila umwinabo wambweghi.

   Ifundo ya mu Baibolo: “Ulughano bwila lufisalyoyo.”—1 Bakorinti 13:4.