1-2. Hi yihi ‘mintirho yayinene’ leyi madoda ma yi yendlaka?

 LOKO se u ni nkama wa ku lehanyana na wu li mupfunisi wa bandla, u yendla ntirho wawunene naswona leswo swi ta ku pfuna leswaku u va doda. Indjhe wa swi navela ku yendla “ntirho wawunene” lowu yendliwaka hi madoda? — 1 Tm. 3:1.

² Hi yihi mintirho leyi madoda ma yi yendlaka abandleni? Madoda ma rhangela ntirho wa ku chumayela ma tlhela ma tirha swinene leswaku ma yendla wurisi, ma djondzisa vamakwerhu ni ku va tiyisa hi leswi ma swi vulaka ni leswi ma swi yendlaka. Hi mhaka leyo, swa twala loko Bibele li vula swaku vavanuna lava i “tinyiko.” — Efe. 4:8.

3. I mpsini leswi lavekaka leswaku munhu a faneleka ku va doda? (1 Timotiya 3:1-7; Tito 1:5-9)

³ I mpsini leswi lavekaka leswaku munhu a faneleka ku va doda? Phela swilo leswi lavekaka leswaku munhu a va doda, swi hambanile ni leswi swi nga ha lavekaka leswaku munhu a tholiwa ka empreza. Phela ntsena hi ku va munhu a swi kota ku yi yendla kahle mintirho leyi patrão a lavaka swaku a yi yendla a nga faneleka swaku a tholiwa. Kambe leswaku munhu a va doda a swi yenelanga ntsena kuva a kota ku chumayela kahle ni ku djondzisa kahle, ku ni swin’wani leswi swi lavekaka ka mhaka leyi. Swilo swoleswo swi kumeka ka buku la 1 Timotiya 3:1-7 ni ka Tito 1:5-9. (Lerha.) Se ka nhlokomhaka leyi hi ta vulavula hi swilo swinharhu leswi nyimeliwaka ka doda. 1) Li fanele li va ni ndhuma yayinene abandleni ni ka vanhu van’wani. 2) Li fanele li va papayi wa munti lweyi a nga xikombiso xaxinene. Kasi 3) li fanele li tinyimisela ku tirhela vamakwerhu abandleni.

KU VA NI NDHUMA YAYINENE

4. Swi vula yini ku va doda li nga na “xa ku soliwa hi xona”?

⁴ Doda li fanele li nga na “xa ku soliwa hi xona,” leswi vulaka leswaku vamakwerhu hinkwavu bandleni va fanele va li tiva na li li munhu lweyi a nga ni mahanyelo yamanene; ku tlhela ku nga na munhu lweyi a li lumbetaka swaku li yendle swa ku biha. Naswona doda li fanele  “li va ni ndhuma yayinene ka vanhu va le handle.” Leswo swi vula swaku hambileswi vanhu van’wani va nga ha li nyenyaka hileswi li nga Mukreste, li fanele li tiviwa na li li munhu wa ku tshembeka li tlhela li va munhu wamunene. (Dan. 6:4, 5) Se tivutisi leswi: ‘Ku nga va leswaku ni ni ndhuma yayinene bandleni ni ka vanhu lava kalaka va nga li Timboni?’

5. U nga swi kombisisa ku yini leswaku u “rhandza swa ku lulama”?

⁵ Leswaku u va doda u fanele u “rhandza swa ku lulama”, leswi nge minkama hinkwayu u fanele u zama ku vona swilo swaswinene ka vamakwerhu ni ku tlhela u va khensa hi swilo leswi va swi yendlaka ni hi wumunhu lalinene leli va nga na lona. Xin’wani, u fanele u tsaka hi ku yendlela van’wani swilo swaswinene, leswo swi ta ku pfuna ku lava ku yendla swilo swa swinyingi ku tlula leswi a wu fanele u swi yendla. (1 Tes. 2:8) Hi mhaka muni swi li swinene kuva madoda ma rhandza swilo swa ku lulama? Leswo swa laveka hikusa madoda ma heta nkama wa wunyingi na ma risa bandla ni ku tlhela ma yendla mintirho ya wona ya bandla. (1 Pe. 5:1-3) Phela leswi madoda ma swi yendlaka swaku ma tirhela vamakwerhu swi yendla leswaku ma tsaka, naswona ntsaku wolowo wu tlula nchumu xin’wani ni xin’wani lexi ma nga titsona xona leswaku ma kota ku tirhela vamakwerhu. — Min. 20:35.

6. Swi vula yini ku “rhandza ku yamukela vapfhumba”? (Vaheberu 13:2, 16; vona mufoto.)

⁶ Swin’wani swi lavekaka i ku va u “rhandza ku yamukela vapfhumba”. Leswo swi vula kuva u va yendlela swilo swaswinene van’wani, ku patsa ni lava va kalaka va nga li vanghanu va wena. (1 Pe. 4:9) Buku lin’wani li tlhamusela rito leli hi ndlela leyi: “Ku yamukela vapfhumba swi vula kuva u pfula swipfalu swa kaya ka wena ni swa mbilu ya wena leswaku ku nghena mun’wani ni mu’wani hambi lweyi u kalaka u nga mu tivi.” Se tivutisi leswi: ‘Ku nga va leswaku ni tiviwa na ni li munhu lweyi a va yamukelaka kahle vanhu lava va taka va ta pfuxela ka bandla la mina?’ (Lerha Vaheberu 13:2, 16.) Phela ku yamukela vapfhumba swi patsa ku va komba wunene vanhu van’wani ni ku tlhela hi yavelana na vona leswi hi nga na swona. U nga ha yendla leswo hi ku pfuna swisiwana kumbe vanhu lava u swi tivaka swaku swiyimu swa vona a swi va pfumeleli kuva va ku yendlela swa ku fana, ni vamakwerhu lava va taka va ta veka madixkursu ka bandla la wena kumbe lava va taka va ta mi tiyisa bandleni, va ku fana ni vadjikelezi. — Gen. 18:2-8; Swiv. 3:27; Luk. 14:13, 14; Min. 16:15; Rom. 12:13.

7. Doda li swi kombisisa ku yini swaku a ‘li rhandzi male’?

⁷ Doda a li fanelanga ‘li rhandza male’. Leswi nge a li fanelanga li tshamela ku pimisa hi male ni leswi li nga swi xavaka loko li kuma male. Ku nga na  mhaka swaku doda i xisiwana kumbe li ganyile, li fanele li rhangisa Mfumu wa Xikwembu ka wutomi la lona. (Mat. 6:33) Doda li tirhisa nkama, ntamu ni hinkwaswu leswi li nga na swona leswaku li gandzela Yehovha, li hlayisa ndjangu wa lona ni ku hlayisa bandla. (Mat. 6:24; 1 Yoh. 2:15-17) Se tivutisi leswi: ‘Ni yi vonisa ku yini male? Ku nga va leswaku na tsaka hi leswi ni nga na swona? Kumbe ni tshamela ku pimisa hi male ni leswi ni nga swi xavaka loko ni yi kuma?’ — 1 Tm. 6:6, 17-19.

8. U nga swi kombisisa ku yini swaku “wa pimela ka swilo hinkwaswu” u tlhela “u tikhoma”?

⁸ Munhu lweyi a lavaka ku va doda a fanele a “pimela ka minchumu hinkwayu” naswona a fanele ‘a tikhoma.’ Leswi nge, a ta pimela ka swilo hinkwaswu leswi a swi yendlaka. Hi xikombiso, a nga ta dla ngopfu, a nga ta phuza ngopfu, kambe a ta yambala ni ku tisasekisa hi ndlela yayinene a tlhela a swi langa kahle leswi a nga ta hungata hi swona. Xin’wani, a nga ta ringisela mahanyelo ya vanhu lava kalaka va nga mu gandzeli Yehovha. (Luk. 21:34; Yak. 4:4) Naswona hambiloko van’wani va mu pfuka, minkama hinkwayu a ta tikhoma naswona a ta tama a va komba wunene. Swin’wani hi leswaku a nga fanelanga a va “xidakwa”; leswi nge a nga fanelanga a tiviwa na a li munhu lweyi a phuzaka ngopfu byala, kambe a fanele a pimela ka ndlela leyi a phuzaka hi yona. Se tivutisi: ‘Indjhe ni munhu wa ku pimela ka leswi ni swi yendlaka ni tlhela ni tikhoma?’

9. Swi patsa yini ku va doda “li pimisa kahle” li tlhela li “yendla swilo hi ndlela yayinene”?

⁹ Doda li fanele li tlhela “li pimisa kahle.” Leswo swi lava ku vula leswaku li ma kambela kahle matshinya ya minawu ya Bibele ni ku ma tirhisa ka swilo hinkwaswu ka wutomi la lona, leswi li pfunaka kuva li pimisa kahle li tlhela li yendla swiboho swaswinene, swiboho leswi nga ta tsakisa mbilu ya Yehovha. (Swiv. 18:13) Loko doda li kambela swilo, li rhanga hi ku tiyiseka leswaku li tiva mhaka hinkwayu. Doda li fanele li tlhela “li yendla swilo hi ndlela yayinene,” leswi vulaka leswaku li fanele li lulamisela kahle swilo leswi li swi yendlaka li tlhela li nga toloveli ku xwela. Doda li tiviwa na li li munhu wa ku tshembeka ni ku landza minkongomiso ya nhlengeletanu. Loko u lwela ku va ni wumunhu leli, u ta va ni ndhuma yayinene. Swoswi a hi voneni leswi Bibele li nga mu pfunisaka xiswona papayi wa munti leswaku a va xikombiso xaxinene.

KU VA PAPAYI WA MUNTI LWEYI A NGA XIKOMBISO XAXINENE

10. I mpsini leswi wanuna a nga swi yendlaka leswaku ‘a wu rhangela kahle ndjangu wa yena’?

¹⁰ Loko u chadile naswona u lava ku va doda, mahanyelo ya ndjangu wa wena i ya lisima hintamu ka mhaka leyi. Phela u fanele ‘u wu rhangela kahle ndjangu wa wena.’ U fanele u tiviwa tanihi munhu lweyi a rhangelaka ndjangu hi ndlela ya lirhandzu ni hi ndlela yayinene, leswo swi patsa ku hlayisa ndjangu wa wena ni ku wu pfuna leswaku wu kulisa wunghanu la wona na Yehovha. Kasi hi mhaka muni leswo swi li swa lisima? Mupostolo Pawulo a te: “Loko munhu a tsandzeka ku rhangela ndjangu wa yena, a ta swi kotisa ku yini ku rhangela bandla la Xikwembu?” — 1 Tm. 3:5.

11-12. Hi mhaka muni makwerhu lweyi a lavaka ku va doda a fanele a va ni vana lava nga xikombiso xaxinene? (Vona mufoto.)

¹¹ Loko u li papayi, vana va wena va fanele ‘va ku hlonipha hintamu.’ Leswo swi lava ku vula swaku u fanele u va djondzisa hi ndlela ya lirhandzu. I ntiyiso leswaku wa swi lava leswaku vana va wena va tsaka va tlhela va tlanga ku fana ni vana van’wani, kambe loko u va djondzisa kahle, swi ta va pfuna swaku va va vana lava yingisaka, va kombisa xihlonipho va tlhela va nga lutli. Xin’wani, u fanele u yendla hinkwaswu leswi u nga swi kotaka leswaku u va pfuna kuva va mu rhandza hintamu Yehovha va tlhela va lava ku landzela minawu ya yena, ni ku va pfuna leswaku va tinyiketela ka Yehovha va tlhela va tsakamisiwa.

¹² Bibele li tlhela li vula swaku doda li fanele li va ni “vana lava nga vapfumeli lava kalaka va nga lumbetiwi swaku va ni mahanyelo ya ku biha kumbe swaku a va yingisi.” Se loko n’wana wa doda o tshuka a yendla xidjoho xaxikulu ke? Loko n’wana lweyi  a djohile hileswi papayi wa yena lweyi a nga doda a kalaka a nga mu djondzisanga hi ndlela yayinene, kumbe hileswi a kalaka a nga mu kawukanga, swi nga yendla swaku a nga ha faneleki ku va doda. — Vona Murindzi wa 15 ka Outubro wa 1996 paj. 21 mapar. 6-7 (hi Xitsonga).

KU TIRHELA BANDLA

13. U nga swi kombisisa ku yini swaku wa va ‘pimisela van’wani’ funtshi a wu ‘tiwomisi nhloko’?

¹³ Vamakwerhu lava va nga ni wumunhu lalinene, i va lisima hintamu abandleni. Munhu lweyi a lavaka ku va doda a fanele ‘a pimisela van’wani.’ Leswi vulaka leswaku a ta yendla hinkwaswu leswi a nga swi kotaka leswaku ku va ni ku rhula abandleni, naswona munhu lweyi a pimiselaka van’wani a tinyimisele ku yingisela van’wani ni ku pfumela mavonelo ya vona. Hi xikombiso, loko a wo va ka ntlhanganu wa madoda, a wu ta tinyimisela ku yingisa mavonelo ya van’wani ni ku ma tirhisa loko ma nga lwisani ni matshinya ya minawu ya Bibele? Munhu lweyi a lavaka ku va doda a nga fanelanga a ‘tiwomisa nhloko,’ leswi vulaka swaku a nga ta sindzisa mavonelo ya yena kumbe swaku swilo swi yendliwa hi ndlela ya yena, kambe a ta pfumela leswi van’wani va swi vulaka. (Gen. 13:8, 9; Swiv. 15:22) Lweyi a lavaka ku va doda a fanele a tlhela ‘a nga rhandzi ku lwa’ ni ku kala ‘a nga hantliseli ku kwata’. Handle ka ku womelela ka mavonelo ya yena ni ku tiwomisa nhloko, makwerhu lweyi a lavaka ku va doda a fanele a vulavula hi ndlela yayinene a tlhela a yendla hinkwaswu leswi a nga swi kotaka leswaku ku va ni ku rhula, hambiloko a li ka swiyimu swa ku karhata hintamu. (Yak. 3:17, 18) Loko u vulavula hi ndlela yayinene, u ta pfuna van’wani, hambi hi lava va kalaka va nga mu tirheli Yehovha leswaku va rhula va tlhela va nyima ku kwata. — Vay. 8:1-3; Swiv. 20:3; 25:15; Mat. 5:23, 24.

14. Swi vula yini ku va doda “li nga vi munhu lweyi a ha ku pfumelaka” ni ku va “li tshembeka”?

¹⁴ Bibele li tlhela li vula leswaku doda li fanele “li nga vi munhu lweyi a ha ku pfumelaka.” Phela leswo a swi vuli swona swaku leswaku munhu a va doda a fanele a va ni malembe ya manyingi na a tsakamisiwile. Kambe swi lava ku vula swaku a fanele a va ni nkama wa ku yenela leswaku a va ni wunghanu la ku tiya na Yehovha a tlhela a va Mukreste wa ku wupfa. Se na u nge se vekiwa swaku u va doda swi fanele swi tikomba swaku u tekelela Yesu hi ku va u lehisa mbilu, u tiveka hansi ni ku tlhela u nyimela nkama lowu Yehovha a wu vonaka wu li wunene leswaku a ku nyika mintirho yin’wani abandleni. (Mat. 20:23; Filp. 2:5-8) Swin’wanyani hi leswaku doda li fanele  “li tshembeka.” Leswo swi lava ku vula swaku li fanele li yingisa Yehovha ni matshinya ya minawu lawa a hi nyikaka wona, li tlhela li yingisa minkongomiso leyi a hi nyikaka yona hi ku tirhisa nhlengeletanu ya yena. — 1 Tm. 4:15.

15. Indjhe swo boha swaku madoda hinkwawu ma veka madixkursu ya ku nandzika? Tlhamusela.

¹⁵ Bibele li tlhela li vula leswaku madoda ma fanele ‘ma faneleka ku djondzisa.’ Kambe swo lava ku vula swaku madoda hinkwawu ma fanele ma veka madixkursu ya ku nandzika? Nada. Phela madoda man’wani a ma na yona nyiko ya ku veka madixkursu ya ku nandzika; kambe ma djondzisa kahle loko ma li ka ntirho wa ku chumayela ni ka mayendzo ya wurisi. (Fananisa ni 1 Vakorinto 12:28, 29 ni Vaefeza 4:11.) Hambileswi swi kalaka swi nga bohi ku veka madixkursu ya ku nandzika, tinyimiseli ku tama u yampsisa madjondzisela ya wena. U nga swi yendlisa ku yini leswo?

16. U nga yendla yini leswaku u va mudjondzisi wamunene? (Vona mufoto.)

¹⁶ Bibele li tlhela li vula leswaku doda li fanele“li namarhela rito la ku tshembeka.” Leswaku doda li va mudjondzisi wamunene li fanele li tirhisa Bibele leswaku li djondzisa ni ku pfuna van’wani. Naswona doda li fanele li djondza Bibele ni mabuku ya nhlengeletanu. (Swiv. 15:28; 16:23.) Loko doda li djondza, li fanele li tirhisa mabuku ya nhlengeletanu leswaku li twisisa leswi li djondzaka hi swona ni leswaku li nga swi tirhisisa ku yini ka wutomi la lona. Loko doda li djondzisa van’wani, li fanele li yendla hinkwaswu li nga swi kotaka leswaku li khumba timbilu ta lava va li yingiselaka. Leswaku doda li yampsisa ndlela leyi li djondzisaka hi yona, li nga ha kombela madoda lawa ma nga ni xiperiyensiya leswaku ma li pfuna. (1 Tm. 5:17) Madoda ma fanele “tiyisa” vamakwerhu; kambe minkama yin’wani swi lava ma pfuna vamakwerhu kumbe ku va “laya”. Se ku nga na mhaka swaku madoda mo tiyisa vamakwerhu kumbe mo va laya, minkama hinkwayu ma fanele ma kombisa wunene. Se loko doda li tirhisa Rito la Xikwembu loko li djondzisa li tlhela li kombisa wunene ni lirhandzu, li ta va mudjondzisi wamunene hikusa li ta va na li tekelela Mudjondzisi Wamukulu Yesu Kreste. — Mat. 11:28-30; 2 Tm. 2:24.

TAMA U YENDLA LESWI U NGA SWI KOTAKA

17. a) I mpsini leswi nga pfunaka mupfunisi wa bandla leswaku a nga godoli ku tama a yampsisa wumunhu la yena? b) I mpsini leswi madoda ma faneleke ma swi khumbuka loko ma kambela makwerhu leswaku a va doda? (Vona kwadru leli nge “ Khumbuka Swaku A Ku Na Munhu Wa Ku Hetiseka.”)

¹⁷ Leswi se hi nga kambela swilo hinkwaswu leswi  makwerhu a faneleke a swi fikelela leswaku a va doda la bandla, lava se va nga vapfunisi va bandla minkama yin’wani va nga ha pimisa leswaku a va nge swi koti ku swi fikelela. Kambe khumbuka leswaku Yehovha ni nhlengeletanu ya yena va swi tiva leswaku vamakwerhu lava a va nge swi koti ku kombisa wumunhu leli hi ndlela ya ku hetiseka. (1 Pe. 2:21) Kambe o va moya wa ku kwetsima wa Yehovha lowu nga va pfunaka swaku va fikelela wumunhu leli. (Filp. 2:13) Ku nga va swaku ku ni leswi u vonaka swaku u fanele u swi yampsisa ka wumunhu la wena? Loko swi li kona, khongela ka Yehovha u tlhela u djondza hi swona ni ku tlhela u kombela madoda leswaku ma ku pfuna ku vona lani u faneleke u yampsisa kona.

18. I mpsini leswi vapfunisi va bandla hinkwavu va faneleke va swi yendla?

¹⁸ Swa laveka swaku hinkwerhu, ku patsa ni vamakwerhu lava se va nga madoda, hi tama hi kombisa wumunhu leli hi nga djondza hi lona ka nhlokomhaka leyi. (Filp. 3:16) Loko swi ku se u mupfunisi wa bandla, u nga khondli mavoko! Tama u yendla leswi u nga swi kotaka u tlhela u kombela Yehovha swaku a ku pfuna leswaku u tama u yendla mintirho leyi nga ta pfuna bandla. (Esa. 64:8) Phela loko u yendla leswo, u nga tiyiseka swaku Yehovha a ta katekisa minzamu leyi u yi yendlaka leswaku u va doda.