Yaqʼax chupam ri rupam

¿Achike ruma ri ruqʼalajrisanelaʼ ri Jehová man nkinimaqʼijuj ta ri qʼij toq ntzʼaqät chik jun kijunaʼ?

¿Achike ruma ri ruqʼalajrisanelaʼ ri Jehová man nkinimaqʼijuj ta ri qʼij toq ntzʼaqät chik jun kijunaʼ?

Ri ruqʼalajrisanelaʼ ri Jehová man nqanimaqʼijuj ta ri qʼij toq ntzʼaqät chik jun qajunaʼ ruma qetaman chi ri Dios man nqa ta chuwäch ri bʼanobʼäl riʼ. Ri Loqʼoläj Wuj man kan ta jumul nubʼij pe chi man ütz ta re jun nimaqʼij reʼ. Stapeʼ ke riʼ, nuyaʼ naʼoj richin nqʼax chi qawäch ri rubʼanik nutzʼët ri Dios ri nqanimaqʼijuj ri qʼij toq ntzʼaqät chik jun qajunaʼ. Keqatzʼetaʼ qa kajiʼ naʼoj chuqaʼ ri rubʼanik ruximon riʼ rikʼin ri nubʼij ri Loqʼoläj Wuj.

  1. Ri nanimaqʼijuj ri qʼij toq ntzʼaqät chik jun ajunaʼ, petenäq chi kij kinimanïk ri religiones ri man e qitzij ta. Achiʼel nubʼij jun diccionario enciclopédico, re nimaqʼij reʼ, petenäq chi rij jun nimanïk chi ri qʼij toq jun winäq nunimaqʼijuj chik jun rujunaʼ, ri itzel taq «espíritus [...] nkikanoj rubʼanik richin nkitzelaj ri winäq ri qʼij riʼ». Ruma riʼ, richin majun achike ta xtukʼulwachij, nkʼatzin chi ri «rachibʼil yekʼojeʼ rikʼin chuqaʼ toq nkibʼij chi re chi ütz tbʼe pa rukʼaslem nutoʼ ri winäq ri qʼij riʼ» (Funk & Wagnalls Standard Dictionary of Folklore, Mythology, and Legend). Jun chik wuj nubʼij, chi ri ojer kan, yetzʼibʼäx wi ri qʼij yeʼaläx ri akʼwalaʼ, reʼ nkʼatzin richin yetikïr nketamaj ri xtubʼän apo rukʼaslem jun winäq, ri jun nimanïk riʼ petenäq chi rij ri «kisamaj ri ajqʼijaʼ ri yetzʼeton ri chʼumilaʼ». Re wuj reʼ chuqaʼ nubʼij: «ri winäq nkinimaj chi ri candelas yeʼukusäx toq jun winäq ntzʼaqät chik jun rujunaʼ, yaʼon kuchuqʼaʼ richin nkiyaʼ chi re ri winäq ri nrajoʼ» (The Lore of Birthdays).

    Ja kʼa ri Loqʼoläj Wuj nubʼij chi man ütz ta yabʼe kikʼin ri ajqʼijaʼ, yachʼon kikʼin ri itzel taq espíritus o xa bʼa achike chik jun bʼanobʼäl ri rukʼwan riʼ rikʼin ri itzinïk (Deuteronomio 18:10-14; Gálatas 5:19-21). Qitzij na wi, jun achoj ruma ri Dios xuyaʼ qʼij chi xtzaq ri ojer tinamït Babilonia ja ri ruwinaq yekibʼanalaʼ jalajöj rubʼanik itzinïk (Isaías 47:11-15). Stapeʼ röj ri ruqʼalajrisanelaʼ ri Jehová man kan ta nqayaʼ rejqalem akuchi (apeʼ) e petenäq ri jujun nimaqʼij, ja kʼa man nqatzʼapïj ta qawäch chuwäch ri nubʼij ri Loqʼoläj Wuj chi rij ri itzinïk.

  2. Ri nabʼey taq rutzeqelibʼey ri Jesucristo man xkinimaqʼijuj ta ri qʼij toq xtzʼaqät chik jun kijunaʼ. Jun wuj nubʼij chi ri chi kiwäch ri nabʼey taq rutzeqelibʼey ri Jesús «ri nnimaqʼijüx ri qʼij toq ntzʼaqät chik jun rujunaʼ xa bʼa achike winäq, riʼ xa jun chi ke ri kibʼanobʼal ri winäq ri man nkiyaʼ ta ruqʼij ri Dios» o kichin ri e kʼo chupam ri man qitzij ta religión (The World Book Encyclopedia). Ri Loqʼoläj Wuj nubʼij chi ri apóstoles chuqaʼ chʼaqa chik (nikʼaj chik) rutijoxelaʼ ri Jesús, xkiyaʼ kan jun utziläj tzʼetbʼäl chi kiwäch konojel ri qitzij taq nimanelaʼ wakami (2 Tesalonicenses 3:6).

  3. Kʼo jun nimaqʼij ri xbʼïx chi ke ri rutzeqelibʼey ri Jesús chi tkinimaqʼijuj, riʼ man chi rij ta jun alaxïk, riʼ chi rij jun kamïk: ri rukamik ri Jesús (Lucas 22:17-20). Ruma riʼ majun nsach ta qakʼuʼx, toq ri Loqʼoläj Wuj nubʼij chi «más kʼa rejqalem ri qʼij richin ri kamïk, ke chuwäch ri qʼij richin alaxïk» (Eclesiastés 7:1). Toq ri Jesús xkʼojeʼ chi ruwachʼulew, ronojel rukʼaslem xubʼän ri xqa chuwäch ri Dios, ruma riʼ ri qʼij toq xkäm kʼo más rejqalem ke chuwäch ri qʼij ri xaläx (Hebreos 1:4).

  4. Chupam ri Loqʼoläj Wuj majun nqïl ta chi kʼo ta jun rusamajel ri Dios xunimaqʼijuj ri qʼij toq xtzʼaqät chik jun rujunaʼ. Riʼ man nel ta chi tzij chi xkimestaj chi man xkitzʼibʼaj ta kan, ri Loqʼoläj Wuj nutzijoj chi e kʼo kaʼiʼ winäq ri xkinimaqʼijuj ri qʼij toq xtzʼaqät chik jun kijunaʼ. Ja kʼa ri winäq riʼ man e rusamajelaʼ ta ri Dios. Qitzij na wi, ri Loqʼoläj Wuj xa itzel nchʼon chi rij ri nimaqʼij ri xekibʼän ri winäq riʼ (Génesis 40:20-22; Marcos 6:21-29).

¿Yebʼison kami ri kalkʼwal ri ruqʼalajrisanelaʼ ri Jehová ruma man nnimaqʼijüx ta ri qʼij toq ntzʼaqät chik jun kijunaʼ?

Ri ruqʼalajrisanelaʼ ri Jehová, achiʼel xa bʼa achike teʼej tataʼaj, yekajoʼ ri kalkʼwal. Ruma riʼ yekiyaʼ kisipanïk ri kalkʼwal xa bʼa achike chik jun qʼij chi re ri junaʼ. Chuqaʼ nkichaʼ jun qʼij richin nkimöl kiʼ chuqaʼ nkibʼän nimaqʼij richin yekikot ri akʼwalaʼ. Ri teʼej tataʼaj nkixïkʼ kiʼ richin nkikʼäm kinaʼoj chi rij ri Dios, ri qʼij qʼij nuyaʼ ronojel ri nkʼatzin chi ke ri rusamajelaʼ (Mateo 7:11). Ruma riʼ, ri kalkʼwal ri ruqʼalajrisanelaʼ ri Jehová man yebʼison ta stapeʼ man nbʼan ta nimaqʼij toq ntzʼaqät chik jun kijunaʼ. Tqatzʼetaʼ ri nkibʼij jujun chi ke ri akʼwalaʼ chi rij reʼ:

  • «Más kikotem nanaʼ toq nyaʼöx jun asipanïk ri man awoyobʼen ta.» (Tammy, 12 rujunaʼ.)

  • «Ri nteʼ nataʼ man nkiyaʼ ta nusipanïk ri qʼij toq ntzʼaqät chi jun nujunaʼ, ja kʼa nkiyaʼ nusipanïk xa bʼa achike chik jun qʼij chi re ri junaʼ. Rïn nqa chi nuwäch ri chaq kʼateʼ nyaʼöx jun nusipanïk.» (Gregory, 11 rujunaʼ.)

  • «Ri akʼwalaʼ xa xe nkitïj (nkikʼüx) pasteles chuqaʼ yebʼixan, ri nimaqʼij riʼ man yeqa ta chi nuwäch rïn. Ri nimaqʼij yeqabʼän chi wachoch más e ütz.» (Eric, 6 rujunaʼ.)