Bibilia ya New World Translation of the Christian Greek Scriptures yarutirũo na Gĩthũngũ mwaka wa 1950, na Bibilia ng’ima ya New World Translation of the Holy Scriptures ĩgĩcabwo mwaka wa 1961. Kuuma hĩndĩ ĩyo, athomi milioni nyingĩ a thiomi makĩria ma 150 nĩ magunĩkĩte nĩ ũtaũri ũyũ mũrũngĩrĩru na ũthomekaga wega wa Maandĩko Matheru kuuma harĩ thiomi iria maandĩkirũo nacio kĩambĩrĩria-inĩ.

O na kũrĩ ũguo, kwa ihinda rĩa makĩria ma mĩaka 50 mĩhĩtũku, thiomi nĩ icenjetie. Kamĩtĩ ya Ũtaũri wa Bibilia ya New World nĩ yonete bata wa kũhũthĩra rũthiomi rũkũhutia ngoro ya mũthomi wa mahinda maya. Nĩ ũndũ wa gĩtũmi kĩu, njĩra imwe cia kwandĩka ũhoro na ciugo nĩ irũmĩrĩirũo ũtaũri-inĩ ũyũ irĩ na muoroto wa kũhingia maũndũ maya:

•  Kũhũthĩra rũthiomi rũrataũkĩka rwa mahinda maya. Ciugo iria andũ aingĩ matataũkagĩrũo wega kana matahũthagĩra kaingĩ, iria ihũthĩrĩtwo thĩinĩ wa Bibilia ingĩ itihũthĩrĩtwo thĩinĩ wa ũtaũri ũyũ. Kwa ngerekano, handũ ha kuuga “thigari” ũtaũri ũyũ ũhũthĩrĩte “thiritũ” (1 Akorintho 15:33); handũ ha “kũng’ũrio” ũtaũri ũyũ ũhũthĩrĩte ‘kũniinwo’ (Thaburi 37:9); handũ ha “rũng’ũrĩ” ũtaũri ũyũ ũhũthĩrĩte ‘werũ mwaraganu’ (Isaia 35:1); handũ ha “ndihũ” ũtaũri ũyũ ũhũthĩrĩte “makũmbĩ” (Isaia 48:18); handũ ha “Mũrungu” ũtaũri ũyũ ũhũthĩrĩte “Ngai” (Thaburi 90:2); handũ ha “mĩndĩ na mĩndĩ” ũtaũri ũyũ ũhũthĩrĩte “tene na tene” (Luka 1:33); handũ ha ‘kũhorohia’ ũtaũri ũyũ ũhũthĩrĩte “kũhumbĩra mehia.”—Maũndũ ma Alawii 1:4.

•  Ciugo cia Bibilia gũtaarĩrio wega. Thĩinĩ wa Bibilia imwe, kiugo gĩa Kĩhibirania ne′phesh na kiugo gĩa Kĩngiriki psy·khe′ kũndũ kũingĩ itaũrĩtwo “roho.” O na kũrĩ ũguo, kũringana na ũhoro ũrĩa ũrarĩrĩrio, ciugo icio cia Kĩhibirania na Kĩngiriki no ikorũo ikĩaria ũhoro wa (1) mũndũ, (2) muoyo wa mũndũ, (3) ciũmbe irĩ muoyo, (4) merirĩria na mĩĩto ya kũrĩa ya mũndũ, kana thĩinĩ wa mĩhari ĩmwe, (5) andũ akuũ. Tondũ kũhũthĩra kiugo “roho” gũtiratwarana na ũrĩa ciugo icio cia Kĩhibirania na Kĩngiriki ciugĩte, thĩinĩ wa ũtaũri ũyũ ciugo icio itaũrĩtwo kũringana na ũndũ ũrĩa ũrarĩrĩrio. Kwa ngerekano, rora Kĩambĩrĩria 1:20; 2:7; Maũndũ ma Alawii 19:28; Thimo 16:26; Mathayo 6:25.

  Ngerekano ĩngĩ ĩgiĩ ũrĩa kiugo gĩa Kĩhibirania “Sheoli” na kiugo gĩa Kĩngiriki “Hadesi” itaũrĩtwo. Thĩinĩ wa ũtaũri ũyũ, ciugo icio itaũrĩtwo “Mbĩrĩra” handũ ha “kwa ngoma,” tondũ ciugo “kwa  ngoma” irehaga rĩciria rĩtagĩrĩire rĩa kũndũ gũtonekaga kũrĩa andũ akuũ meciragĩrio atĩ nĩkuo maikaraga, no Bibilia yonanagia atĩ ũguo tiguo kũrĩ.—Thaburi 16:10; Atũmwo 2:27.

Bibilia ĩno ĩrĩ na mĩthemba ĩigana ũna ya tũũhoro twa magũrũ-inĩ. Tũũhoro tũu twa magũrũ-inĩ tũtariĩ ta ũũ:

• “Kana” Njĩra ingĩ iria ciugo ingĩtaũrũo kuuma harĩ Kĩhibirania, Kĩaramu, kana Kĩngiriki na ikorũo ikiuga ũndũ ũhaanaine na ũcio.—Kĩambĩrĩria 1:2, kohoro ka magũrũ-inĩ harĩ ‘hinya wa gwĩka maũndũ’; Joshua 1:8, “mĩheehũ.”

• “Kana hihi” Njĩra ingĩ iria ciugo ingĩtaũrũo nacio na ikorũo irĩ njĩtĩkĩrĩku no nĩ ngũrani na ũndũ ũrĩa ũrarĩrĩrio.—Kĩambĩrĩria 21:6, “arĩthekaga hamwe na niĩ”; Zekaria 14:21, “Mũkanaani.”

• “Ũkk.” Nĩ ũtaũri wa kiugo gwa kiugo kuuma harĩ Kĩhibirania, Kĩaramu, kana Kĩngiriki kana ũrĩa ũndũ uugĩte na rũthiomi rũrĩa waandĩkirũo naruo kĩambĩrĩria-inĩ.—Kĩambĩrĩria 30:22, “akĩmũhotithia kũgĩa nda”; Thama 32:9, “aremi.”

• Ũrĩa ciugo ciugĩte na kũheana ũhoro makĩria Ũrĩa marĩĩtwa moigĩte (Kĩambĩrĩria 3:17, “Adamu”; Thama 15:23, “Mara”); ũhoro makĩria wĩgiĩ ũritũ na ithimi (Kĩambĩrĩria 6:15, “mĩkono”); gwathĩrĩra mũndũ harĩ ũhoro makĩria thĩinĩ wa Ũhoro Muongerere na Ũthathaũri wa Ciugo.—Kĩambĩrĩria 37:35, “Mbĩrĩra-inĩ”; Mathayo 5:22, “Jehanamu.”

Gacunjĩ ka mbere karĩa karĩ na kĩongo, “Menya Kĩrĩa Kĩrĩ Kiugo-inĩ kĩa Ngai,” nĩ kaheanĩte matemo ma morutani ma mũthingi marĩa marĩ thĩinĩ wa Bibilia. Thutha wa ibuku rĩa Kũguũrĩrio, harĩ na “Mũtaratara wa Mabuku ma Bibilia,” “Ciugo cia Gwathĩrĩra,” na “Ũthathaũri wa Ciugo cia Bibilia.” Ũthathaũri wa Ciugo nĩ ũteithagia mũthomi gũtaũkĩrũo nĩ ciugo imwe kũringana na ũrĩa ihũthĩrĩtwo thĩinĩ wa Bibilia. Ũhoro Muongerere wa A ũrĩ na icunjĩ ici: “Maũndũ ma Kũrũmĩrĩrũo Ũtaũri-inĩ wa Bibilia,” “ Maũndũ Megiĩ Ũtaũri Ũyũ,” “Ũrĩa Bibilia Yatũkinyĩire,” “Rĩĩtwa rĩa Ngai Maandĩko-inĩ ma Kĩhibirania, “Rĩĩtwa rĩa Ngai Maandĩko-inĩ ma Gĩkristiano ma Kĩngiriki,” “Mũcoro: Anabii na Athamaki a Juda na a Isiraeli,” na “Maũndũ ma Bata Megiĩ Ũtũũro wa Jesu Gũkũ Thĩ.” Ũhoro Muongerere wa B ũrĩ na mabu, mĩcoro, na ũhoro ũngĩ wa bata harĩ arĩa mendete kũrikĩra thĩinĩ wa Bibilia.

Kĩambĩrĩria-inĩ kĩa o ibuku thĩinĩ wa Bibilia, harĩ na maũndũ marĩa marĩ thĩinĩ wa ibuku rĩu, hamwe na mĩhari ĩrĩa ĩhutanĩtie na ũhoro ũcio, wa gũteithia mũthomi kuona matemo ma ibuku rĩu rĩothe. Gatagatĩ ka o karatathi harĩ na maandĩko ma gwathĩrĩra mũndũ harĩ mĩhari ya Bibilia ĩrĩa ĩringaine namo.