Ges-y sẽn be pʋgẽ wã

Ges-y sẽn be sebrã pʋgẽ

 A2

Bũmb kẽer Biibl-kãngã wɛɛngẽ

Yɩɩ yʋʋmd 1950 wã la b yiis Gʋls-sõamyã—Dũni-paalgã lebgr (Matiye-Vẽnegre) pipi ne ãngilindi, la b yiisa Dũni-paalgã lebgr tõrã yʋʋmd 1961. Wakat kãng tɛka, karemdb milyõ ka tɛk n paam Gʋls-sõamyã buud-goam kobs-yi la piig la zak pʋgẽ. B tika buud goam nins b sẽn gʋls-a sɩngrẽ wã n lebg-a t’a goamã zems kɛpɩ t’a karengã me yaa nana.

La yʋʋm pis-nu wã sẽn loogã, nebã sẽn gomd buud-goamã to-to wã toeemame. Rũndã-rũndã Dũni-paalgã lebgr sull neb yãame tɩ yaa tɩlɛ tɩ bãmb me lebg Biiblã tɩ sẽn zems nebã sẽn gomd to-to masã wã, sẽn na yɩl tɩ kẽ karemdbã sũyã. Rẽ n so tɩ b ning gom-biis kẽere, la b tũ goamã sẽn wʋgd to-to wã Biibl-kãngã pʋgẽ. Ad bũmb nins b sẽn maanã:

  • B kɩtame tɩ Biiblã goam kẽer yaa vẽenese. Gom-biis kẽer sẽn be Biibl a taab pʋsẽ pa vẽenes ye. Wala makre, Biiblã pʋgẽ, b pʋta Ebre wã gom-bil ning sẽn yaa “Seollã,” ne Gɛrkã gom-bil ning sẽn yaa “Hadɛsã,” tɩ yaa yaoog yell la b gomda. Neb wʋsg pa wʋmd gom-bi-kãensã võor ye. “Hadɛsã” me tara võor a to Gɛrk-rãmbã soalmã pʋgẽ. Rẽ n so tɩ Biiblã lɛbgdb lebg gom-bi-kãensã b yiibã tɩ “Yaoogo,” tɩ zems ne a võorã. La b ninga “Seollã” ne “Hadɛsã” gom-biis võor bilgrã zĩigẽ.—Yɩɩn-sõamyã 16:10; Tʋʋma 2:27.

    Biibl kẽer pʋsẽ, b lebga Ebre wã gom-bil ning sẽn yaa nefɛs la Gɛrkã gom-bil ning sẽn yaa psikɛ wã tɩ “sɩɩga.” Neb wʋsg sẽn tar tags-kɛg sɩɩgã wɛɛngẽ wã yĩnga, Biiblã lɛbgdb sẽn lebg-b to-to masã wã sõngda karemdbã tɩ b bãng Wẽnnaam sẽn vẽneg b rãmb tɩ b gʋls Biiblã sẽn da rat n wilg bũmb ningã takɩ. Zĩis kẽere, b lebga gom-bi-kãensã tɩ 1) ninsaala, 2) ninsaal vɩɩm, 3) bõn-vɩɩse, 4) ninsaal raab la a tʋlsem. La zĩis sãnda b lebg-a lame meng tɩ 5) neb sẽn ki. La b sẽn pa wae n pʋt “sɩɩgã” moorã goam pʋgẽ wã, b yãka yam n na n lebg gom-bi-kãngã tɩ zems a võorã takɩ, la b ning gom-bilã meng not-rãmb pʋsẽ n yeel tɩ “Bɩ, ‘sɩɩga.’” (Makre, ges-y Sɩngr 1:20; 2:7; Maan-kʋʋr 19:28; Yɩɩn-sõamyã 3:2; Yel-bũn 16:26; Matiye 6:25.) La vɛrse kẽer b sẽn mi sõma pʋgẽ, b kell n basa gom-bil ning sẽn yaa “sɩɩgã” vɛrse-rãmbã pʋsẽ, la b paas not sẽn yet tɩ b ges gom-biis võor bilgrã zĩigẽ, wall b togs b sẽn tõe n lebg-a to-to me.—Tõodo 6:5; Yɩɩn-sõamyã 131:2; Yel-bũnã 2:10; Matiye 22:37.

    Zĩis nins b sẽn gomd yiim sɩd-sɩd yellã, b basa gom-bil ning sẽn yaa “yiimã” vɛrse-rãmbã pʋsẽ. La b sã n pʋd gom-bilã tɩ yaa “tagsa” wall “tagsa sẽn zulum” yell la b gomda, wa sẽn yaa to-to Yɩɩn-sõamyã 7:9; 26:2 la Vẽnegr 2:23 pʋgẽ wã, b lebgd-a-la woto la b ning Ebre wã bɩ Gɛrkã sẽn yetã not pʋgẽ.

    Moorẽ wã b sã n gomd “sũur” yelle, tõe n yaa sũur sɩd-sɩd wall bũmb a to wa sẽn yaa to-to Ebre wã ne Gɛrkã pʋgẽ wã. Rẽ n so tɩ naoor wʋsgo, d kell n ning sũur vɛrse-rãmbã pʋsẽ. La zĩis nins a võorã sẽn pa vẽeneg zãngã, b ninga a sẽn dat n yɛɛlgã vẽenega. Wala makre, Yel-bũn sebrã pʋgẽ, b lebga “pa tar sũurã” tɩ “pa tar yam” la b ning Ebre wã sẽn yetã not pʋgẽ. B lebga gom-biis a taab me tɩ zems bũmb ning yell b sẽn gomdã. Wala makre, “kaam,” “yĩn-nemse,” la “yɩɩlle.” (Sɩngre 45:18; Koɛɛg soaba 5:6; Zoob 16:15) B wilga gom-bi-kãensã kẽer võor “Biiblã gom-biis võor bilgrã zĩigẽ.”

Bũmb a taab sẽn be Biibl-kãngã pʋgẽ:

Biibl-kãngã pʋgẽ, not-rãmbã sõor pa waoog ye. Ad not-kãense:

  • “Bɩ” Wilgda b sẽn tõe n lebg Ebre wã, Arameyẽ wã la Gɛrkã gomd ning to-to me tɩ võorã pa toeem ye.—Sɩngr 1:2, not n be “Wẽnnaam pãngã” zĩigẽ. Zozuwe 1:8, “sikda f koɛɛg.”

  • “Pa rẽ bɩ” Wilgda b sẽn tõe n lebg gomdã to-to me, t’a võorã yaool n pa yembr ye.—Sɩngr 21:6, “laa ne maam.” Zakari 14:21, “Kanaã neda.”

  • “Ebre wall Gɛrke.” Yaa Ebre wã, Arameyẽ wã wall Gɛrkã b sẽn lebg zugẽ-zugẽ, pa rẽ bɩ buud-gom-kãens goam b sẽn wilg a võorã.—Sɩngr 30:22, “rɩk pʋga.” Yikr 4:10, “pa tõe goam ye.”

  • Rat n yeele, la goamã võore Yʋyã võore (Sɩngr 3:17, “Ãdem.” Yikr 15:23, “Maara.”) Vẽnegr b sẽn kõ makdsã wɛɛngẽ (Sɩngr 6:15, “kãntɩɩga.”) Sẽn yaa ned ning yell la b gomda (Sɩngr 49:25, “A.”) Kibay sẽn be Vẽnegrã zĩigẽ, la gom-biis võor bilgrã zĩigẽ.—Sɩngr 37:35, “Yaoogẽ.” Matiye 5:22, “Zeyɛn.”

Sɩngr goamã zĩig ning gom-zug sẽn yaa “Y sẽn na n bãng bũmb ning Wẽnnaam Gomdã pʋgẽ” wã, bũmb kẽer Biiblã sẽn yet n be be. Sẽn pʋgd yaa “Biiblã sɛbã yʋya, la b sẽn be zĩis ninsi,” “Biiblã gom-biis zĩisi,” la “Biiblã gom-biis võor bilgrã zĩiga.” Gom-biis võor bilgrã sõngda karemdbã tɩ b bãng gom-biis kẽer b sẽn tũus n wilg b võorã, tɩ zems ne Biiblã sẽn yetã. Ad bũmb nins sẽn be Vẽnegr A wã zĩigẽ: “Noy Biiblã lebgr yĩnga,” “ Bũmb kẽer Biibl-kãngã wɛɛngẽ,” “B sẽn maan to-to tɩ Biiblã pa meneme,” “Wẽnnaam yʋʋrã sẽn be Biiblã babg ning b sẽn da gʋls ne Ebre wã pʋgẽ,” “Wẽnnaam yʋʋrã sẽn be Biiblã babg ning b sẽn da gʋls ne Gɛrkã pʋgẽ,” “Taablo: No-rɛɛsdbã ne Zida la Israyɛll rĩm-dãmbã,” la “Yɛl sẽn maan a Zeezi sẽn wa n be tẽngã zugã.” Yaa kart-rãmba, taablo-rãmb la kibay a taab sẽn tõe n naf Biiblã zãmsdb n be Vẽnegr B wã zĩigẽ.

Biiblã meng pʋgẽ, sebr fãa sɩngrẽ, b wilgda bũmb ning sẽn be sakã pʋgẽ wã, la vɛrse-rãmb sẽn sõngd karemdã t’a bãng sẽn be sebrã pʋgẽ. Vɩʋʋg ning sẽn be seb-neng fãa tẽn-sʋkã wilgda vɛrse-rãmb a taab goam sẽn yekd vɛrse nins sẽn be be wã goama.