Ir al contenido

Ir al índice

 A2

¿Imayna ruwasqataj kay Biblia?

Mosoj Jallpʼapi Kausajkunapaj Diospa Palabran Mateo-Apocalipsis Bibliaqa 1950 watapi orqhokorqa inglés parlaypi (quechuapitaj 2017 watapi orqhokorqa). 1961 watapitaj Mosoj Jallpʼapi Kausajkunapaj Diospa Palabran nisqa Biblia inglespi tukuynin orqhokorqa. Chaymantapacha chay Bibliaqa 210 kuraj idiomaspiña traducisqa kashan, may chhika runastaj chayta leespa yanapachikunku. Kay Bibliaqa unay qhelqasqasman jina ruwasqa kashan, leeyta munanapaj jinataj.

Diospa Palabran Bibliata Ruwaj Comisionqa yachan Bibliaqa kay tiempo runaspa sonqonkuman chayananpaj jina traducikunan kasqanta. Chayrayku kay Bibliata ruwashaspaqa sumajta qhawarerqanku ima palabrastachus churanankuta, imaynatachus chay palabrasta sukʼanankuta ima. Chaytataj ruwarqanku kay tawa imasman jina:

  • Runas parlasqankuman jina, entiendenapaj jinataj. Wakin palabrastaqa wakin lugarespi allinta entiendenku, wakin lugarespitaj millay imasmanta parlashasqanta entiendenku. Chayrayku alqochakuy palabrata churakunanmantaqa burlakuy palabrata kay Bibliapi churakun (Mateo 27:29). Kikillantaj kanman wayna palabrawanpis, chayrayku kay Bibliapeqa joven palabrata churakun (Eclesiastés 12:1). Chantapis wakin palabrasta niña kay tiempo runas entiendenkuchu. Chayrayku unanchay palabrata churakunanmantaqa tʼukuriy palabrata kay Bibliapi churakun (Salmo 1:2). Turay, panay palabrasta churakunanmantaqa hermanoy, hermanay palabrasta kay Bibliapi churakun (Mateo 12:50). Kikillantaj Kuraj Supay palabrawanpis, chayrayku kay Bibliapeqa Diablo palabrata churakun (Mateo 4:1).

  • Bibliaj wakin palabrasninta sutʼisituta churakun. Wakin quechua Bibliasqa Jesusta cruzpi chakataspa wañuchisqankuta ninku. Jinapis chay nisqankoqa mana ñaupa qhelqasqasman jinachu kashan. Chayrayku kay Bibliapeqa nishan ‘rakhu kʼaspiman clavaspa’ chayri “rakhu kʼaspiman warkhuspa” wañuchisqankuta (Hechos 2:23; 5:30).

    Wakin quechua Bibliasqa hebreo parlaypi néfesh palabrata chantá griego parlaypi psykhḗ palabrata alma nispa traducinku. Runasqa chayta uyarispa pantasqata entiendenkuman. Paykunaqa piensankuman uj runa wañupojtin alman kausakushasqanta. Chayrayku kay Bibliapeqa néfesh chantá psykhḗ palabrasta imachus niyta munasqanman jina traducikun. Wakin versiculospeqa churakun 1) runa nispa, 2) kausay nispa, 3) uywa nispa, 4) munay nispa chayri 5) wañusqa nispa. Alma palabrataqa wakin versiculospi sutʼinchayninman churakun (Génesis 1:20; 2:7; Levítico 19:28; Mateo 6:25 sutʼinchaykunasninta leeriy).

    Hebreopi Seol palabrapis griegopi Hades palabrapis Bibliapeqa sepulturamanta parlanapaj oqharikun. Jinapis wakin Bibliasqa chayta traducinku ukhu pacha nispa, chaytaj pantasqata entiendechinman, runastataj yuyachinman infiernomanta parlashasqanta. Chayrayku kay Bibliapeqa Seol chantá Hades palabrasta Sepultura nispa traducikun. Seol chantá Hades palabrastataj sutʼinchaykunasninman churakun (Salmo 16:10; Hechos 2:27).

    Unay tiempospeqa mana kay tiempopi jinachu midej kanku, nillataj kay tiempopi jinachu imatapis pesaj kanku. Chayrayku kay Bibliapeqa aswan sutʼi kananpaj churakun imaynatachus kay tiempopi midinchej, imaynatachus kay tiempopi pesanchej chayman jina. Jinapis ñaupa tiempo medidasta, ñaupa tiempo pesostapis sutʼinchaykunaman churakun (Éxodo 37:24; 1 Samuel 17:4). Wakin versiculospitajrí, wakin numerosta hebreo parlaypi nishan chay kikillanta saqekun, waj jinamanta entiendekusqanrayku (Daniel 3:1).

  • Leenapaj fácil. Kay Bibliaqa parlakusqanchejman jinalla escribisqa kashan, ajinamanta quechuata parlajkuna Diospa Palabranta facilta leenankupaj, sumajtataj entiendenankupaj. Chayrayku kay Bibliapeqa qʼumir nispa churakunamantaqa qʼomer nispa churakun, lluqʼi nispa churakunanmantaqa lloqʼe nispa churakun, machkha nispa churakunanmantaqa mashkha nispa churakun, allqu nispa churakunanmantaqa alqo nispa churakun (Génesis 47:8; Jueces 7:5; Salmo 23:2; Mateo 5:39). Ajinallatataj ruwakorqa waj ashkha palabraswan. Chantapis kay Bibliapeqa ashkha castellano palabrasta churakun, kay tiempopi castellanowan chajrusqata parlasqanchejrayku (Génesis 43:30; 2 Reyes 3:2).

    Chantapis kay Bibliapeqa wakin sutista cambiakun aswan sutʼi kananpaj, manataj waj imasta entiendechinanpaj. Siquem sutitaqa Sichem sutiman cambiakun (Génesis 12:6). Acán sutitataj Achán sutiman cambiakun (Génesis 36:27). Acab sutitataj Achab sutiman cambiakun (1 Reyes 16:28). Acaz sutitataj Ajaz sutiman cambiakun (2 Reyes 16:1). Supim sutitataj Sufam sutiman cambiakun (1 Crónicas 7:12). Asná sutitataj Asená sutiman cambiakun (Esdras 2:50). Hacalías sutitataj Jacalías sutiman cambiakun (Nehemías 1:1). Acaico sutitataj Ajaico sutiman cambiakun (1 Corintios 16:17). Chantá casi tukuynin sutista castellano Bibliaman jinalla churakun.

  • Quechua parlajkunaj sonqonkuman chayananpaj jina. Quechuataqa ashkha lugarespi parlanku, manataj tukuy lugarespichu kikinta parlanku. Chayrayku tukuy entiendenankupaj sumajta palabrasta ajllakorqa. Waj lugarespi ima palabrastachus oqharisqankutataj sutʼinchaykunasninman churakun.

    Tukuy chay imasta ruwakun sumajta qhawarispa, Jehová Diosmanta yanapata mañakuspa, Diospa Palabran Bibliata Ruwaj Comisionpa ruwasqanta jatunpaj qhawaspataj.

Kay Bibliapi kay yanapas tiyan:

Comillas. Kay Bibliapeqa pejpa parlasqantapis comillas doblespi (“”) churakun. Chay comillas ukhupi wajpa parlasqantataj comillas simplespi (‘’) churakun (1 Samuel 1:8; Juan 9:11). Chantapis kay Bibliapi comillas simplesta churakullantaj wajpa parlasqanta mana kikisituntapunichu oqharikojtin (Marcos 8:17-19; 2 Corintios 8:21; 1 Timoteo 3:16).

Sutʼinchaykuna. Kay Bibliapeqa hojaspa ura kantunpi sutʼinchaykuna tiyan. Kay laya sutʼinchaykunataj rikhurin:

  • “Chayri” Kay sutʼinchaykunapeqa churakun hebreo parlaymanta, arameo parlaymanta chayri griego parlaymanta traducispa waj jinamanta niyta atikullasqantataj, chaytaj versiculopi nisqanman rijchʼakun (Génesis 1:2, “atiynintaj” palabrapi sutʼinchayninta leeriy; Josué 1:8, “tʼukuriy” palabrapi sutʼinchayninta leeriy). Kay jina sutʼinchaykunapi churakullantaj castellanopi wakin sutista, facilta maskʼanapaj (Génesis 12:6, “Sichem” palabrapi sutʼinchayninta leeriy; Oseas 13:7, “chʼejchi león jina” nisqapi sutʼinchayninta leeriy).

  • “Ichá nillanmantaj” Kay sutʼinchaykunapeqa churakun versiculoj nisqanta waj jinamantapis entiendekullasqantataj (Génesis 21:6, “kusikonqanku” palabrapi sutʼinchayninta leeriy; Zacarías 14:21, “cananeos” palabrapi sutʼinchayninta leeriy).

  • “Hebreo parlaypeqa nin” “Arameo parlaypeqa nin” “Griego parlaypeqa nin” Kay sutʼinchaykunapeqa palabritamanta palabrita traducispa churakun, wakinpitaj ñaupa qhelqasqaspa nisqanta kikisitunta churakun (Génesis 30:22, “saqerqa” palabrapi sutʼinchayninta leeriy; Éxodo 4:12, “parlashajtiyki” palabrapi sutʼinchayninta leeriy).

  • “Waj lugarespi ninku” Kay sutʼinchaykunapeqa churakun imaynatachus waj lugarespi parlanku chay palabrasta (Levítico 19:27, “barbaykichejpa” palabrapi sutʼinchayninta leeriy; Deuteronomio 10:17, “llukʼichikunchu” palabrapi sutʼinchayninta leeriy).

  • Waj sutʼinchaykuna Wakin sutʼinchaykunaqa imachus uj suti niyta munasqanta willan (Génesis 3:17, “Adantataj” palabrapi sutʼinchayninta leeriy). Wakintaj ñaupa tiempo medidasmanta, ñaupa tiempo pesosmanta willan (Génesis 6:15, “metrosniyojta” palabrapi sutʼinchayninta leeriy). Waj sutʼinchaykunapitaj pimantachus parlashasqanta willan (1 Crónicas 10:14, “payqa” palabrapi sutʼinchayninta leeriy). Wakin sutʼinchaykunapitaj astawan sutʼinchashan, chantá yanapasta chayri glosariota leenata nishan (Génesis 2:4, “Jehová” palabrapi sutʼinchayninta leeriy; Mateo 5:22, “Hinón wayqʼo” palabraspi sutʼinchayninta leeriy).

Kay Bibliaj qallariyninpi “Diospa Palabranmanta yachakuna” nisqa yanapa tiyan. Chaypitaj willashan imastachus Biblia yachachisqanta. Apocalipsis libroj qhepanpitaj kashan kay yanapas: “Bibliaj librosnin”, “Versiculosta tarinapaj yanapa”, “Glosario” ima. Glosariopeqa Bibliaj wakin palabrasninta sutʼinchakushan. “Yanapa A” nisqapitaj kaykuna tiyan: “¿Imaynatá Bibliata traducikun?”, “ ¿Imayna ruwasqataj kay Biblia?”, “¿Imaynatá Biblia kunankama kashallanpuni?”, “Hebreo Qhelqasqaspi Diospa sutin”, “Griego Qhelqasqaspi Diospa sutin”, “Judamanta, Israelmantawan profetas, reyes ima”, “Jesús jallpʼapi kasqanmanta” ima. “Yanapa B” nisqapitaj Bibliata sumajta estudianapaj tiyan mapas, sutʼinchaykunasniyoj dibujos, waj yanapas ima.

Sapa libroj qallariyninpi “Kaykunamanta parlan” nisqa yanapa tiyan. Chaypitaj willashan imamantachus sapa capítulo parlasqanta, ima versiculospichus chay kasqanta ima. Chantapis ashkha versiculospi juchʼuy letritas rikhurin, chay letritastaj hojaj chaupinpi rikhurillantaj. Chay letritaspa ladonpitaj Bibliamanta textos anotasqa tiyan, chay textospitaj juchʼuy letritayoj versículo imamantachus parlashan chay kikin imasllamantataj parlan. Chaykunaqa referencias marginales sutikun.