A2
Ti kʼusitik yichʼoj li Vivlia liʼe
Li Chʼul Tsʼibetik ta Mateo kʼalal ta Apokalipsis ta inglese lokʼ ta 1950, yan li Xchʼul Kʼop Dios sventa Achʼ Balumile lokʼ ta 1961 li ta inglese. Li vaʼ jabil kʼalal to avie, ta smiyonal xa noʼox krixchanoetik staojbeik sbalil mas ta 210 jeltos kʼopetik, yuʼun li Chʼul Tsʼibetik ti te laj yichʼ lokʼesel tal li ta jeltos kʼopetik ta orijinale lek tukʼ xchiʼuk kʼun ta kʼelel ti kʼu yelan laj yichʼ jelubtasele.
Li Komite sventa sjelubtasel Xchʼul Kʼop Dios sventa Achʼ Balumile yakʼojik venta ti skʼan tunesel jpʼelantik kʼopetik ti xkʼot ta yoʼonton li buchʼutik tskʼelik Vivlia avie. Ta skoj taje, la stsakik ta venta ti kʼu yelan ta tsʼibaele xchiʼuk ti kʼu yelan chkʼopojik li krixchanoetik kʼalal laj yichʼ jelubtasel li Vivlia liʼe, jaʼ junantik li kʼusi la spasik liʼe:
-
Jpʼelantik kʼop ti laj yichʼ jambel lek smelolale. Kʼalal stauroo xi ta griegoe, oy junantik Vivlia xi la sjelubtasike: «Akʼo sjokʼanik ta krus», «Ta sjipanik ta kurus» xchiʼuk «Chismilikun ti krus». Pe li ta griego kʼop ti jaʼ laj yichʼ tsʼibael-o li Vivliae jaʼ skʼan xal kʼalal oy buchʼu chichʼ jokʼanel ta jtel teʼ o ta jun postee. Jaʼ yuʼun, li ta Vivlia liʼe xi laj yichʼ jelubtasel kʼalal jaʼ skʼoplal ti kʼu yelan la smilik li Jesuse: «Tsmilik ta jtel teʼ» xchiʼuk «Tsbajik ta jtel teʼ» (Mateo 20:19; 27:31, 35).
Li ta yan Vivliaetik kʼalal nefex xi ta ebreoe xchiʼuk kʼalal psykje xi ta griegoe xi la sjelubtasike: «Achʼulel» o «Xchʼulelik». Pe ta skoj ti jelel kʼusi chakʼ ta aʼiel kʼalal chʼulelal xie, jeltos ti kʼu yelan laj yichʼ jelubtasel li ta Vivlia liʼe. Xi yelan laj yichʼ iktael junantike: 1) krixchano, 2) chonbolometik o 3) xkuxlejal jun krixchano o jkot chonbolom (kʼelo kʼu yelan kom Jenesis 1:24; Deuteronomio 6:5; Levitiko 19:28; Mateo 6:25; Apokalipsis 20:4).
Jech xtok, kʼalal jaʼ chalbe skʼoplal li batsʼi rinyone, jech to laj yichʼ iktael. Pe kʼalal ta lokʼolkʼop chalbe skʼoplal li ta tekstoetik ta Salmo 7:9, 26:2 xchiʼuk ta Apokalipsis 2:23, xi laj yichʼ iktael sventa xichʼ aʼibel lek smelolale: «Ti kʼu yelan chkaʼi ta yutil to koʼontonkutike» o «Li kʼusi ta jnop ta yutil to jnopbene», pe laj yichʼ iktael ta tsʼib ta yok vun li literale.
Li ta ebreo xchiʼuk ta griego kʼalal oʼontonal xie xuʼ jaʼ skʼoplal batsʼi oʼontonal o ta lokʼolkʼop noʼox, jaʼ jech li ta tsotsil eke, jaʼ yuʼun jutuk mu skotoluk velta jech to laj yichʼ iktael li ta tekstoetike. Akʼo mi jech, li ta junantik teksto ti bu muʼyuk jamal lek ta aʼiele jaʼ xa noʼox laj yichʼ iktael li kʼusi skʼan xale. Jun skʼelobile, jaʼ li ta slivroal Proverbios ti «muʼyuk yoʼonton» xi toʼoxe, li avie xi xa kome: «Muʼyuk yichʼoj spʼijil», laj yichʼ iktael ta tsʼib ta yok vun li kʼusi chal ta literale (Proverbios 6:32; 7:7). Oy yan skʼelobiltak, jech kʼuchaʼal ‹xepuʼ›, ‹bekʼet› xchiʼuk ‹xulubil› xie, jelajtik kom ta skoj ti jelajtik kʼusi chalbe skʼoplale (Salmo 17:10; 56:4; Job 16:15). Oy jlom li jaypʼel kʼopetik taje te chichʼ albel skʼoplal ta «Glosario sventa li jujupʼel kʼop ta Vivliae».
Yan kʼusitik yichʼoj li Vivlia liʼe:
Li Vivlia liʼe oy noʼox spajeb ti kʼu yepal laj yichʼ tikʼbel li tsʼib ta yok vune. Liʼe jaʼ li jeltos tsʼibetik ta yok vun laj yichʼ tunesele:
-
«O» Jaʼ yan kʼuxi xuʼ xichʼ jelubtasel li kʼusi chal ta ebreo, arameo o ta griego ti koʼol li kʼusi chakʼ ta aʼiele (Jenesis 1:2; tsʼib ta yok vun, ‹sjuʼel Dios›; Salmo 1:2, «kʼun yechʼomal ye»).
-
«O jaʼ van skʼoplal» Jaʼ yan kʼuxi xuʼ xichʼ jelubtasel ti jelel kʼusi chakʼ ta aʼiele, pe ti xuʼ to jech xichʼ jelubtasele (Jenesis 21:6, «koʼol chitseʼinkutik xchiʼuk»; Sakarias 14:21, «jkanaan krixchano»).
-
«Literal» Jaʼo kʼalal chichʼ jelubtasel ta jujupʼel kʼop ta ebreo, arameo o ta griegoe o jaʼ li kʼusi skʼan xal jpʼelantik kʼop li ta orijinale (Jenesis 30:22, «xchiʼin yol»; Eksodo 32:9, «tsots yoʼonton»).
-
Jaʼ skʼan xal xchiʼuk yan kʼusitik Smelolal biiletik (Jenesis 3:17, ‹Adan›; Eksodo 15:23, «Mara»); chal kʼu yalal xchiʼuk spʼisobil kʼusitik (Jenesis 6:15, «xukʼubil»); chal buchʼu skʼoplal (Esekiel 20:9, «la jlokʼesik»); chtakvan batel ta Apendise xchiʼuk Glosario (Jenesis 42:38, «Mukinal»; Mateo 5:22, «Jeena»).
Li ta slikebtik li Vivlia liʼe te ta jtatik li «Slikeb loʼil ta sventa li Skʼop Diose», yichʼoj tal junantik chanubtasel ta Vivlia ti kʼun ta aʼiele. Mi laj li slajeb livro ta Vivliae, te chtal «Yaʼyejal jujun livro ta Vivlia», «Saʼobil jujupʼel kʼop ta Vivlia» xchiʼuk li «Glosario sventa li jujupʼel kʼop ta Vivliae». Li ta Glosarioe chkoltaat li buchʼu tskʼel Vivlia sventa xaʼibe smelolal li jpʼelantik kʼop laj yichʼ tunesel ta Vivliae. Li ta Apendise A xtoke te chal: «Li kʼusitik laj yichʼ tsakel ta venta kʼalal laj yichʼ jelubtasel li Vivliae», « Ti kʼusitik yichʼoj li Vivlia liʼe», «¿Kʼuxi vul ta jtojolaltik li Vivliae?», «Sbi Dios ta Tsʼibetik ta Ebreo Kʼop xchiʼuk Arameo», «Sbi Dios ta Tsʼibetik ta Griego Kʼop», «J-alkʼopetik xchiʼuk ajvaliletik ta Juda xchiʼuk ta Israel» xchiʼuk «Li kʼusitik la spas Jesus kʼalal ay ta balumile». Li Apendise B yichʼoj tal mapaetik, rekuadroetik xchiʼuk yan kʼusitik ti toj jtunel yuʼunik li buchʼutik lek xaʼiik xchanel Vivliae.
Li ta jujun slivroal Vivliae te chal kʼusitik yichʼoj tal jujun kapitulo, te chal kʼusitik versikuloal lokʼem tal, taje jaʼ chkoltaatik li buchʼutik tskʼelik Vivlia sventa snaʼik kʼusi chalbe skʼoplal sliklej li livroe. Li ta jujun pajinae yichʼoj tal jun kolumna ti te cholol li tekstoetik ti bu mas tsotsik skʼoplale, chtakvan batel ta yan tekstoetik ti xkoʼolajtik skʼoplale.
