“Ana Mpaka Ajonanje”—Umi Wawo Mwakutenda Maseŵela Gakogoya?
Ana Baibulo Jikusasala Yamtuli
“Ana Mpaka Ajonanje”—Umi Wawo Mwakutenda Maseŵela Gakogoya?
“MASIKU AGANO ŴANDU ŴAJINJI AKUSATENDA MASEŴELA GAKOGOYA, MPELA KUGULUKA MUPALASHUTI, KUKWELA MATUMBI GELEWU, KUPALASA MABOTI PASIKATI PA MATUMBELA GEKULUNGWA SONI KUNG’AMBILA YIMPEPE NI SOMBA SYEKULUNGWA SYAKOLAJIKWA SHAKI.”—JASASILE MYOYO NYUSIPELA JA WILLOW GLEN RESIDENT.
MALOŴEGA gakulosya kuti masiku agano ŵandu akusanonyela kutenda maseŵela gakogoya mnope. Jemanjaji akusanonyela kwendesya njinga mwasaŵa, akusatenda yindu yakogoya pakutenda maseŵela pasinowo soni pawete sapato syakola matayala. Magasini ja Time jasasile kuti masiku agano ŵandu ŵajinji akunonyela “maseŵela gakogoya” gakuŵika umi wawo pangosi. “Ŵandu ŵakusamanyilila maseŵelaga akusatenda yeleyi pakusaka kulosya kuti ali ŵalunda, ŵakumanyilila chenene yindu soni akusasaka kumasya woga.”
Atamose kuti ŵandu akusanonyela kutenda maseŵela gakumanyika mnope, tukusosekwa kumanyilila kuti maseŵelaga gakusakola yakusawusya yakwe. Ŵandu ŵajinji akusawulala pakutenda maseŵelaga mwampikisano, atamose kuti maseŵelago gaŵe gangajogoya. Ku United States mu 1997, chiŵalanjilo cha ŵandu ŵaŵasosekwaga kwakamuchisya mwachitema kuchipatala ligongo lyakuti ŵawulele pakutenda maseŵela chakwesile mnope. Ŵandu ŵakupunda 33 pelesenti ŵawulele ligongo lyakutenda maseŵela gakuseseleka m’matumbi. Ŵandu ŵakupunda 31 pelesenti ŵawulele ligongo lyakutenda maseŵela ga pasinowo. Pele ŵandu ŵakupunda 20 pelesenti ŵawulele pakutenda maseŵela gakukwela matumbi. Nambosonitu ŵandu ŵajinji ŵawulele soni ŵane ŵawile ligongo lyakutenda maseŵela gane gakogoya mnope. Atamose yili myoyo ŵandu ŵakusaganonyela maseŵelaga, akusamanyililasoni yakogoya yampaka asimane nayo. Jwamkongwe jwine juŵatendaga maseŵela gakogoya jwatite, “Ndaŵi syosope namanyililaga kuti mpaka mbwe ndaŵi jilijose.” Jwamlume jwine jwakusamanyilila mnope maseŵela ga pasinowo jwasasile kuti, “naga ngamkuwulala nikuti ngamkulimbichila.”
Pakuŵapo tumanyilile yeleyi, ana Mklistu mpaka atende nawo maseŵela gakogoya? Ana Baibulo mpaka jitukamuchisye chamtuli patukuganichisya yakutenda nawo maseŵela gakogoya? Kuganichisya mwakusawuwonela Mlungu umi, chikutukamuchisye kupata kwanga kwa yiwusyo yeleyi.
Mwakusawuwonela Mlungu Umi
Baibulo jikusatusalila kuti “umi wosope uli wakutyochela” kwa Yehofa. (Salimo 36:9) Mlungu ni juŵatupanganyisye. Jwalakwe jwatupelesoni yindu yakutukamuchisya kuti tusangalaleje ni umi. (Salimo 139:14; Masengo 14:16, 17; 17:24-28) Myoyo yili yakupikana kuti Yehofa akusasaka kuti tuwusamalileje chenene umi wetu. Chilamusi soni yiwundo ya m’chilamusi chele Mlungu ŵapeleche kwa Aisalaeli mpaka yitukamuchisye pambali jeleji.
Chilamusi cha Mose chasalaga kuti mundu jwasosekwaga kuwuchenjela umi wa achimjakwe. Naga Mwisalayeli nganapikanila lilamusili, ni yatesile yitendekasisye kuti mundu jwine awe, jwalakwejo jwakolaga magambo ga miyasi. Mwachisyasyo, pataŵile nyumba ŵasosekwaga kutaŵa lipupa lyakuchinga mumbali penani pa msakasa. Jemanjaji ŵakolaga magambo gakuwulaga naga mundu jugwile kutyochela penani panyumbaji ni kuwa. (Detulonomo 22:8) Nambosoni naga mwangosi ng’ombe jiwuleje mundu, msyene ng’ombejo nganakolaga magambo. Nambo naga ng’ombe jaliji jakogoya soni jagundaga ŵandu mwamti msyene ngombejo ŵamkalamwisye pa yeleyi, jwalakwejo jwakolaga magambo ga miyasi. Yaliji myoyo naga ng’ombe jakwejo jimgundile mundu mpaka kumwulaga. Sonitu msyene ng’ombejo jwawulajidwaga. (Ekisodo 21:28, 29) Yehofa ŵapeleche malamusiga kwa Aisalaeli, ligongo lyakuti umi uli wakusosekwa mnope kwa jwalakwe. Ni ligongo lyakwe akusasaka kuti ŵandu awuchimbichisyeje soni kuwuchenjela.
Ŵandu ŵakusamtumichila Yehofa mwakulupichika, akusamanyilila kuti kuli kulemwa kutenda yindu ya kuŵika umi wawo kapena ŵa ŵane pangosi. Ngani jine ja m’Baibulo jikusasala kuti Daudi jwasakaga ‘kumwa mesi gakutyochela ku chisima chachaliji chiŵandika ni chipata ku Betelehemu.’ Pandaŵiji Afilisiti ni ŵaliji ali asumwile maloga. Nambope Asilikali ŵatatu ŵa Daudi paŵapikene kuti jwalakwe akusaka mesi ga ku Betelehemu, ŵajawile kukoko ni kuja kuteka mesigo. Ana Daudi jwatesile uli pajwapochele mesiga? Jwalakwe nganamwa nambo ŵagajasile pasi. Daudi jwatite, “Une ngaŵa mkumwa mesi gelega, ligongo tikuŵe mpela kumwa miasi ja ŵandu ŵele ŵapeleche umi wawo pakwawula kukuteka mesiga.” (1 Mbili 11:17-19) Daudi jwayiwonaga kuti nganiluŵa lunda kuŵika umi pangosi, pagamba kusaka kupata yindu yakusangalasya.
Nombe najo Yesu jwatesile yakulandanayi pandaŵi jele Satana ŵamlingaga kuti aliponye pasi kutyochela penani pa nyumba ja kulambilila. Satana jwasakaga kulola naga malayika chigamchenjele Yesu kuti akawulala. Nambo Yesu jwamjanjile Satana kuti, “Mkasimulinga Ambuje Mlungu jwenu.” (Mateyu 4:5-7) Yeleyi yikulosya kuti Yesu soni Daudi, ŵamanyililaga kuti Yehofa akusaŵengana mnope ni kutenda yindu yampaka yijonanje umi.
Mwine patukuganichisya yisyasyo yeleyi tukuliwusya kuti, ‘Ana mpaka manyilile chamtuli kuti maseŵelaga gali gakogoya? Soni pakuŵapo ŵandu ŵane akusatenda maseŵela gambonembonepe mlitala lyakogoya, ana mpaka manyilile chamtuli malile gakutendela maseŵelaga?’
Ana Maseŵelago Gali Gakogoya?
Tukusosekwa tuganichisyeje kaje ya mtundu wa maseŵela gatukusaka kutenda. Mwachisyasyo, mpaka tuliwusye kuti, ‘Ana ŵandu pakutenda maseŵelaga akusawulala? Ana ngumanyilila katende kamaseŵelaga soni ngwete yindu yakungamuchisya kuti ngawulala? Ana mpaka chitendekwe chichi ndili ngwile soni yindu yakungamuchisya kuti ngawulalayi payigwile mwangajembecheya? Ana mpaka mbulale panandi, mnope kapena kuwa kwene?’
Naga Mklistu akutenda maseŵela gakogoya pakusaka kusangalala nikuti mpaka ajonanje unasi wakwe ni Yehofa. Jwalakwe nganaŵa aŵelesoni chisyasyo chambone mumpingo. (1 Timoteo 3:2, 8-10; 4:12; Tito 2:6-8) Myoyo pakusaka kutenda yindu yakusangalasya, aganichisyeje kaje mwakusawuwonela umi Yehofa. Jwalakwe akusawuwona kuti uli wakusosekwa mnope.