Pono ya Beibele

Diswantšho tše di Kgothaletšago Bootswa—Na ke Feela Ditloša-bodutu tše di sa Gobatšego?

GE BAEPI ba marope ba mehleng ya Victoria ba be ba thoma go epolla ka mokgwa o rulagantšwego marope a kgale a Pompeii , ba ile ba makatšwa ke seo ba ilego ba se utolla. Gare ga diswantšho tše dibotse tšeo di bego di thadilwe godimo ga samente le modiro wa bokgabo go be go na le diswantšho tše dintši tšeo di thadilwego le tšeo di betlilwego tšeo di utollago ka botlalo ditiro tša botona le botshadi tšeo di phatlaletšego ka tsela e šiišago. Ka baka la go tenwa ke sebopego sa tšona seo se tšhošago, balaodi ba ile ba di boloka ka dimusiamong tša sephiri. Ba ile ba hlama lentšu “pornography”—go tšwa mantšung a se-Gerika pornē le graphos, ao a bolelago “go ngwala ka bagweba-ka-mmele”—bakeng sa go hlaola dilo tše tša bokgabo tšeo di beago dilo molaleng. Lehono diswantšho tše di kgothaletšago bootswa di hlaloswa e le “pontšho ya boitshwaro bja botona le botshadi ka dipukung, diswantšhong, go dihlwa-dieme, diswantšhong tšeo di sepelago, bjalo-bjalo, tšeo di reretšwego go tsoša kgahlego ya tša botona le botshadi.”

Lehono, diswantšho tše di kgothaletšago bootswa ke tšeo di phatlaletšego ka mo go feteletšego gomme go bonagala di amogelwa ke batho ba bantši lehono. Moo pele e bego e le profense ya mafelo a go bona dipaesekopo tšeo di nyatšegago le dilete tšeo di nago le mafelo a go gweba-ka-mmele le mediro ya kgwebo yeo e theilwego dikopanong tša botona le botshadi ka bontši, ga bjale ke tutuetšo yeo e phagamišitšwego ditšhabeng tše dintši. Kua United States e nnoši diswantšho tšeo di kgothaletšago bootswa di tsenya tšhelete yeo e fetago dimilione tše dikete tše lesome tša ditolara ka ngwaga!

Bašireletši ba bangwe ba tšwetša pele diswantšho tšeo di kgothaletšago bootswa bjalo ka tsela ya go phediša lenyalo leo le tenago. Mongwadi yo mongwe o re: “Di kgothaletša boikgopolelo bja bophelo bjo bo tletšego mafolofolo. Di nea ditaelo bakeng sa boithabišo bja tša botona le botshadi.” Ba bangwe ba bolela gore di kgothaletša go bolela ka bolokologi mabapi le ditaba tša botona le botshadi. Mongwadi Wendy McElroy o re: “Diswantšho tšeo di kgothaletšago bootswa di hola basadi.”

Eupša ga se batho ka moka bao ba dumelelanago le se. Diswantšho tšeo di kgothaletšago bootswa ke gantši di tswalanywa le mafelelo a mantši a gobatšago le boemo bja kgopolo. Ba bangwe ba šišinya gore go na le tswalano magareng ga diswantšho tšeo di kgothaletšago bootswa le go katwa gotee le dibopego tše dingwe tšeo di lego gona tša bošoro malebana le basadi gotee le bana. Mmolai wa batho ka bontši yo a tumilego gampe e lego Ted Bundy o dumela gore o be a na le “kganyogo e matla ya diswantšho tše šoro tšeo di kgothaletšago bootswa.” O re: “Boemo bjo ga bo bonwe kapejana ke motho goba go hlaolwa bjalo ka bothata bjo bogolo. . . . Eupša kgahlego ye . . . e thoma go lebišwa ditabeng tša sebopego sa tša botona le botshadi seo se akaretšago bošoro. Ke nyaka go gatelela ka kudu ka mo go lekanego go gola ganyenyane-ganyenyane ga kganyogo ye. Ga e gole ka lebakanyana feela.”

Ka baka la ngangišano yeo e sa felego le go ata ga didirišwa tša diswantšho tšeo di kgothaletšago bootswa lehono, o ka ipotšiša gore, ‘Na Beibele e nea tlhahlo le ge e le efe tabeng ye?’

 Beibele ke e Lebanyago Mabapi le Dikopano tša Botona le Botshadi

Ka Beibeleng ditaba tša dikopano tša botona le botshadi di ahla-ahlwa ka tsela e botegago le yeo e se nago dihlong. (Doiteronomio 24:5; 1 Ba-Korinthe 7:3, 4) Salomo o eleditše ka gore: “O thabêlê moxatš’axo wa mehla yela O sa le yo mofsa. . . . A nkê O fêlê O kxôlwa ke botse bya xaxwe.” (Diema 5:18, 19) Keletšo yeo e lego molaleng le tlhahlo di a newa mabapi le ditswalano tša botona le botshadi, go akaretša le go fihla mellwaneng yeo di swanetšego go thabelwa go yona. Dikopano tša botona le botshadi ka ntle ga thulaganyo ya lenyalo di ileditšwe. Ka mo go swanago go bjalo ka dibopego ka moka tšeo di fapogilego tša ditiro tša botona le botshadi.—Lefitiko 18:22, 23; 1 Ba-Korinthe 6:9; Ba-Galatia 5:19.

Gaešita le ka gare ga ditekanyetšo tše, thibelo le hlompho di lebeletšwe. Moapostola Paulo o ngwadile gore: “Xo tšeana a xo xodišwê mo xohle, ’me maláô a a se bê le dithšila.” (Ba-Hebere 13:4) Keletšo ye e fapane ka mo go feletšego le morero le molaetša wa diswantšho tšeo di kgothaletšago bootswa.

Diswantšho Tšeo di Kgothaletšago Bootswa di Kgopamiša Dikopano tša Botona le Botshadi

Go e na le go bontšha ditswalano tša botona le botshadi e le tše di botse gotee le pontšho e tseneletšego ya lerato magareng ga monna le mosadi lenyalong leo le hlomphegago, diswantšho tšeo di kgothaletšago bootswa di bolela seo se fapanego le go kgopamiša tiro ya botona le botshadi. Dikopano tša botona le botshadi tšeo di nago le boemo bja kgopolo bja go se šetše le tšeo di kgopamego di bontšhwa e le tšeo di thabišago le tšeo di kganyogegago. Go gatelelwa kganyogo ya motho ka noši yeo e nago le tlhompho e nyenyane goba ye e se nago yona ka motho yo mongwe.

Basadi, banna le bana ba bontšhwa ba le bjalo ka dilo tšeo di lego gona feela bakeng sa kganyogo ya dikopano tša botona le botshadi. Pego e nngwe e re: “Botse bo lekanyetšwa ka seemo sa motho le go bopša ga ditebelelo tšeo e sego tša kgonthe.” Pego e nngwe e phetha ka gore: “Go bontšhwa ga basadi e le bao ba sa tsebjego, bao ka dinako tšohle ba kganyogago/emetšego dibaka tšeo di bulegago, dibapadišwa tšeo di se nago mohola tša banna tša dikopano tša botona le botshadi, ba apola le go tšweletša mebele ya bona bakeng sa go hwetša tšhelete le go dira boithabišo go ka se kgone go fetiša molaetša woo o ka kgonago go dumelelana le go lekana, tlhompho le botho tšeo basadi ba nago le tšona.”

Ka mo go fapanego, Paulo o ngwadile gore lerato “xa le dire tša dihlong; xa le tsome xo ikhola.” (1 Ba-Korinthe 13:5) Beibele e kgothaletša banna gore ba ‘rate basadi ba bona ka mokgwa wo ba ratago mebele ya bona’ le gore ba ‘ba godiše,’ gomme ba se ke ba ba lebelela bjalo ka dilo feela tšeo di dirišetšwago go kgotsofatša dikganyogo tša botona le botshadi. (Ba-Efeso 5:28; 1 Petro 3:7) Na motho yo ka mehla a bogelago diswantšho tše di lebanyago tša botona le botshadi tša batho ba bangwe o itshwara ka tsela e lokilego e le ka kgonthe, go sa šetšwe gore e ka ba e le yo motona goba yo motshadi? Gomme na motho yoo o bontšha kgodišo le hlompho e le ka kgonthe? Go e na le go ba pontšho ya lerato, diswantšho tšeo di kgothaletšago bootswa di tšweletša boithati le dikganyogo tša boithati.

Go sa na le lebaka le lengwe. Go se go ye kae, ka go swana le tutuetšo e nngwe le e nngwe e sa swanelago, seo se tsošago kganyogo ya motho se fetoga tlwaelo le mokgwa. Mongwadi yo mongwe o re: “Mafelelong, [bao ba dirišago diswantšho tšeo di kgothaletšago bootswa] ba nyaka didirišwa tšeo di lebanyago kudu le tšeo di arogilego . . . Ba ka kgothaletša balekane ba bona go tsenela ditiro tšeo di makatšago ka go fetišiša tša botona le botshadi . . . , ba fediša bokgoni bja bona [ka noši] bja go bontšha lerato la bona la kgonthe.”  Na yeo e bonagala e le tsela e sego kotsi ya go itloša bodutu? Eupša go na le lebaka le lengwe la bohlokwa bakeng sa go phema diswantšho tšeo di kgothaletšago bootswa.

Beibele le Kganyogo e Kgolo ya Kopano ya Botona le Botshadi

Le ge ba bantši lehono ba nagana gore ga go na phošo goba ga go kotsi go iphepa ka dikakanyo tša botona le botshadi, Beibele ga e dumelelane le seo. E hlalosa ka mo go kwagalago gore go na le tswalano e raraganego magareng ga seo re fepago monagano ka sona le tsela yeo re itshwarago ka yona. Moapostola wa Mokriste Jakobo o bontšha gore: “Mang le mang e a lekwaxo, ó xokwa à xôxwa ke tumô [kganyogo, NW] ya xaxwe. ’Me tumô [kganyogo] xe e amere, e tswala sebe.” (Jakobo 1:14, 15) Jesu o itše: “Mang le mang e a lebêlêlaxo mosadi à mo kxanyoxa, ó šetše a otswitše pelong ya xaxwe.”—Mateo 5:28.

Bjalo ka ge Jakobo le Jesu ba bontšha, batho ba gata mogato ka go dumelelana le dikganyogo tša bona tša ka gare. Dikganyogo tšeo, ge di fepša gabotse, mafelelong di ka fetoga dikganyogo tše matla. Go thata go lwantšha dikganyogo gomme mafelelong di ka gapeletša motho go gata mogato. Ka gona, seo re se tsenyago ka menaganong ya rena se ka ba le mafelelo a matla go seo re se dirago mafelelong.

Dikakanyo tša botona le botshadi di ka šitiša ka go lebanya borapedi bja rena go Modimo. Ke ka baka leo Paulo a ngwadilego gore: “Bolayang-xê tše dithong tša lena . . . e lexo bootswa, le dithšila, le tumô, le kxanyoxô e mpe, le mexabaru e lexo xo dirêla modimo o šele.”—Ba-Kolose 3:5.

Paulo mo o tswalanya dikganyogo tša botona le botshadi le megabaru, e lego kganyogo e feteletšego bakeng sa selo seo motho a se nago sona. * Megabaru ke sebopego sa go direla medimo e šele. Ka baka la’ng? Ka gobane motho yo a nago le megabaru o bea kganyogo yeo pele ga dilo tše dingwe ka moka, go akaretša le Modimo. Diswantšho tšeo di kgothaletšago bootswa di tutuetša kganyogo ya selo seo motho a se nago sona. Mongwadi yo mongwe wa modumedi o re: “O nyaka tsela ya bophelo ya motho yo mongwe ya tša botona le botshadi. . . . Selo setee seo o ka naganago ka sona ke kganyogo ya sona seo o se nago sona. . . . Seo re se kganyogago, re a se rapela.”

Diswantšho Tšeo di Kgothaletšago Bootswa di a Šilafatša

Beibele e kgothatša gore: “Išang mexopolô le tše e lexo therešô le tše e lexo bokwala, le tše e lexo tokô le tše e lexo pelo-thereši, le tše di yaxo ka leratô, tša tumo e botse, tše e lexo boló . . . , e bê tšôna Le di naxanaxo.” (Ba-Filipi 4:8) Motho yo a fepago mahlo a gagwe le monagano ka diswantšho tšeo di kgothaletšago bootswa o hlokomologa kgothatšo ya Paulo. Diswantšho tšeo di kgothaletšago bootswa ga se tša bokwala ka gobane di pepentšha ditiro tše e tlogago e le tša ka sephiring ka tsela ya go se lewe ke dihlong bakeng sa gore di bonwe phatlalatša ke batho. Ke tšeo di nyatšegago ka gobane di nyatšiša le go tšeela batho dika le dimelo tša go ba batho. Ke tšeo di se nago lerato ka gobane ga di kgothaletše bonolo goba tlhokomelo. Di kgothaletša feela kganyogo e matla ya go ba le kopano ya botona le botshadi ya boithati.

Ka go bontšha go hloka boitshwaro le ditiro tše mpe ka boomo, diswantšho tšeo di kgothaletšago bootswa di fokodiša goba go senya ka boomo maiteko a Mokriste a go godiša ‘lehloyo la dilo tše mpe.’ (Amosi 5:15) Di kgothaletša go dirwa ga sebe gotee le go hlokomologa ga bohloko kgothatšo ya Paulo yeo e yago go ba-Efeso ya gore “xe e le bootswa, le dithšila ka moka, le mexabaru, tše byalo le xo bolêla di se kê tša bolêlwa mo xo lena; ké sôna se se swanetšexo bakxêthwa. Le tša dihlong di se kê tša ba xôna . . . le metlaê e sa lokaxo.”—Ba-Efeso 5:3, 4.

Diswantšho tšeo di kgothaletšago bootswa ka kgonthe di kotsi. Ke tšeo di senyago le go goboša. Di ka senya ditswalano, di fapošetša pontšho ya tlhago ya kopano tša botona le botshadi go tiro feela ya go kgotsofatša dikganyogo tša botona le botshadi ka go di lebelela. Di šilafatša monagano ka go nanya le boemo bja moya bja motho yo a kgotsofatšago dikganyogo tša gagwe tša botona le botshadi ka go di lebelela. Di kgothaletša boithati, ditiro tša megabaru le go ruta batho go lebelela batho ba bangwe e le dilo tšeo di swanetšego feela go kgotsofatša kganyogo ya bona. Di fokodiša maiteko a go dira se sebotse gotee le go ba le letswalo le le hlwekilego. Sa bohlokwa le go feta, di ka gobatša goba go fediša tswalano ya motho ya moya le Modimo. (Ba-Efeso 4:17-19) Ka kgonthe, diswantšho tšeo di kgothaletšago bootswa ke kotlo yeo e swanetšego go phengwa.—Diema 4:14, 15.

[Mongwalo wa ka tlase]

[Seswantšho go letlakala 14]

Diswantšho tšeo di kgothale- tšago bootswa di kgopamiša pono ya motho ka batho ba bong bjo bo fapanego