Pananggun-od iti Enerhia ti Daga

BABAEN TI MANNURAT TI AGRIINGKAYO! ITI PILIPINAS

Adda dakkel a gameng iti uneg ti daga. Daytat’ saan a balitok, pirak, wenno agkakapateg a batbato. Imbes ketdi, daytat’ nakaad-adu a pudot a naurnong iti uneg ti daga a maawagan iti geothermal energy.

KAADUAN iti daytoy a pudot ket naurnong kadagiti nagtutuon a nalunag a bato wenno magma iti uneg ti daga. Talaga a maysa a gameng ti pudot iti daga agsipud ta daytat’ nadalus a gubuayan ti enerhia a naisalsalumina ti kinasayaatna ngem iti lana, karbon, natural a gas, ken nuklear nga enerhia.

Ti temperatura iti uneg ti daga ket mabalin a ginasut wenno rinibu pay ketdi a degree Celsius. Iti makatawen, ti awaten ti rabaw ti daga a pudot nga aggapu iti uneg ket maipagarup a 100 a bilion a megawatt hour nga enerhia (maysa a megawatt ket maysa a milion a watt nga agan-andar iti maysa nga oras) nga ad-adu ngem iti amin a maus-usar a koriente iti intero a lubong. Talaga a nakaskasdaaw a kaadu ti enerhia! Nupay kasta, narigat a magun-odan daytoy a gameng.

Pananggun-od iti Gameng

Uray narabaw pay laeng, addan pudot iti daga. Magun-odan daytoy babaen kadagiti makina a kaasping dagiti heater a mangsusop wenno mangipugso iti pudot a maisilpo kadagiti agsikkosikko a tubo a naikali iti uneg ti daga a naipalikmut iti patakder a mapabara. Ti enerhia ngarud a maurnong iti kastoy a pamay-an ket mabalin nga usaren a mangpabara kadagiti pagtaengan bayat ti kalam-ekna ken dadduma pay a pangusaran. Kanayonanna, dagiti agnanaed iti asideg dagiti napudot nga ubbog wenno dadduma pay nga ayan dagiti napudot a bato wenno napudot a sengngaw, nabaelandan nga usaren ti pudot a magun-odan iti uneg iti daga iti dadduma pay a pamay-an. Kas pagarigan, dagiti nagkauna a Romano inusarda dagiti napudot nga ubbog tapno makaaramidda kadagiti pagdigusan ti publiko.

Ad-adu ti pudot a masarakan iti sirok ti rabaw ti daga, iti katuon a maawagan mantle. Ti promedio a kapuskol ti rabaw ti daga ket agarup 35 a kilometro. Daytat’ naun-uneg nga amang ngem iti kabaelan a sundaen ti moderno a teknolohia. Ngem daytoy a rabaw ti daga ket buklen ti adu a plate ken naing-ingpis iti dadduma a lugar, nangruna kadagiti pagsasabatan dagiti plate. Kadagitoy a lugar, mabalin a makadanon ti magma iti as-asideg iti rabaw ti daga ket mapapudotna ti danum a nakubong iti nagbabaetan dagiti natuon-tuon a bato. Gagangay a dua agingga iti tallo laeng a kilometro ti kaadayo daytoy a danum iti rabaw ti daga, isu a nalaka laeng a madanon dagiti moderno a pamay-an ti panagsunda. Mabalin a maproseso daytoy ken mausar iti praktikal a pamay-an. Kitaentayo no kasano.

Epektibo a Panangusar iti Pudot

Agburek ti danum iti 100 a degree Celsius iti patar ti baybay. Ngem iti uneg ti daga, nangatngato nga amang ti puersa ti danum, isu nga agtalinaed a likido uray napudpudot ti temperaturana. * Kadagiti lugar a pakasundaan ti danum a napudpudot ngem 175 a degree Celsius, ti danum ket mabalin nga usaren a mangpaandar iti generator a mangpataud iti koriente.

Gagangay a masarakan ti danum a kasta ti kapudotna kadagiti lugar nga ayan ti bulkan a nabiit pay a nagbalin nga aktibo, kas iti Pacific Ring of Fire, maysa a rehion nga agpadpada nga ayan dagiti aktibo ken di aktibo a bulkan iti Pacifico. Masarakan ti pagilian a Pilipinas iti daytoy a rehion. Ket kadagiti nabiit pay a tawen, naaramiden ti nagsayaat a pamuspusan a manggun-od iti geothermal a gameng (pudot a naurnong iti uneg ti daga) tapno mapataud ti koriente. Kinapudnona, ti Pilipinas ket nagbalinen a maysa kadagiti kadakkelan iti lubong nga agpatpataud iti geothermal energy. Nasurok a 20 a porsiento kadagiti amin a koriente a maus-usar iti pagilian ti nagtaud iti daytoy.

Tapno maammuantayo no kasano a mapataud ti koriente manipud iti pudot ti daga, binisita ti Agriingkayo! ti dakkel a geothermal facility (planta nga agpatpataud ti pudot nga aggapu iti uneg ti daga) a maawagan Mak-Ban, idiay probinsia ti Laguna ditoy Pilipinas. Daytoy a pasilidad ket makapataud iti 426 a megawatt nga elektrisidad. Kitaentayo biit no kasano a maaramid daytoy.

Panagbisita iti Planta nga Agpatpataud iti Pudot

Idi simminakamin iti kangrunaan a haywey, ti dua ti bennegna a kalsada ti nangitunda kadakami iti tay-ak a  pagtataudan ti pudot. Idi makadanonkami ditoy a lugar nga ayan ti planta, dimtengkami iti ayan ti adu a dadakkel a tubo a paglasatan ti sengngaw nga aggapu kadagiti geothermal well (bubon a pagtataudan ti pudot) ken sumrek iti planta ti koriente. Ad-adu pay a tubo a paglasatan ti sengngaw nga aggapu kadagiti bubon ti makita kadagiti asideg a turod. Agpapada ti kaaddayo dagiti nagsikkosikko a tubo a naisilpo kadagitoy. Naammuanmi a gapu kadagitoy a nagsikkosikko a tubo, bumsog ken kumsen dagiti dadakkel a tubo bayat a pumudot ken lumamiis dagitoy.

Iti asideg ti bario ti ayan ti opisina ti Philippine Geothermal, Inc., a sadiay ti nangpasangbayan kadakami ti mangtartarawidwid a manedyer a ni Roman Santa Maria. Di nagbayag, kinaduanakami ni Roman a nagpasiar iti dayta a lugar.

Adda sumagmamano a bubon a pagtataudan ti pudot iti asideg dagiti opisina. “Pareho ti teknolohia nga us-usarenmi kadagiti us-usaren ti pagsundaan iti lana,” kuna ni Roman, “ngem nalawlawa laeng dagiti abut. Kinapudnona,” kunana, “dagiti bubon ti agbalin a kalasugan ti napigsa ti puersana a napudot a danum ken sengngaw a maipussuak iti rabaw ti daga. Ket dayta ti produkto nga ipaaymi kadagiti planta ti koriente.” Dua a bubon ti agassideg unay. Idi dinamagmi no apay, inlawlawag ti giyami: “Agassidegda laeng ditoy rabaw. Iti uneg, diretso nga umuneg ti maysa. Ti sabali ket usarenmi a pangkontrol iti kayatmi a turongen ti danum ken sengngaw. Nasken daytoy gapu ta nangina ti daga. Basbassit ti gastosmi no agassideg dagiti agsunsunda a bubon.”

Gapu ta kayatmi a maammuan ti ad-adu pay maipapan iti proseso, inyimtuodmi: “Nabasami nga agus-usarkayo iti flash-steam technology ditoy. Ania ti kayat a sawen dayta?” Ilawlawag ni Roman: “Ti kaunegan a bubonmi ditoy ket dandani 3,700 a metro [12,000 a pie]. Napigsa unay ti puersa ti napudot a danum no nauneg unay. Ngem no pumsuaken iti rabaw ti daga, kumapuy ti puersana ket agbalin a sengngaw ti kaaduan a danum​—isu a makuna a flash-steam technology.”

Iti makin-uneg a tubo manipud kadagiti bubon adda maawagan iti separator. Ditoy a maisina ti napudot a danum ken ti geothermal brine (naapgad a napudot a danum a naggapu iti uneg ti daga). Ngem saan pay la a mausar ti sengngaw a mangpaandar kadagiti generator. Inlawlawag pay ni Roman: “Adda pay dagiti tedted ti danum nga agtalinaed iti agay-ayus a sengngaw. Dagitoy a tedted ket addaan kadagiti mineral a mabalin a dumket iti turbine (makina a mangpaandar iti generator) ket mabalin a dadaelenda dayta. Isu a no aggapu ti sengngaw iti separator, lumasat iti scrubber wenno pagdalus. Ti scrubber ti mangikkat kadagidiay a tedted.”

Intudo ti giyami dagiti addaan insulasion a dadakkel a tubo a mangipan iti nadalusan a sengngaw iti planta ti koriente, nga agarup maysa a kilometro ti kaadayona. Tangay agbalin a tedted ti sengngaw bayat a lumaslasat iti tubo, madalusan manen ti sengngaw sakbay a sumrek iti turbine a mangpaandar iti generator.

Nakadanonkamin iti tapaw ti turod a pagtannawagan iti lugar a pagtataudan ti pudot. “Agarup pito a kilometro kuadrado daytoy a tay-ak [tallo a milia kuadrado],” impatuldo ni Roman, sa kinunana pay: “Adda 102 a bubonmi ditoy, ket 63 dagiti bubon a pagtataudan ti pudot. Dadduma kadagitoy ti makuna a reinjection well.” Ti simmaganad a sinaludsodmi ket: “Ania dagiti reinjection well?” Kastoy ti sungbat ni Roman: “Mangparuarkami iti nakaad-adu a napudot a danum ken sengngaw iti tunggal oras isu a nasken unay nga isublimi ti nailasin a danum iti pagurnongan iti uneg ti daga tapno saan a madadael ti aglawlaw. Maisubli ti sangagasut a porsiento ti nairuar a danum.” Naammuanmi a makatulong met daytoy a panangisubli iti danum a mangpabaro iti kasasaad ti tay-ak a pagtataudan ti napudot a danum.

Ania ti epekto ti geothermal power plant (planta ti koriente a mangus-usar iti napudot a danum nga agtaud iti uneg ti daga) iti intero a buya ti lugar? Ti nalaka a pakadlawan nga adda planta idiay ket adda sengngaw nga aggapu iti planta ti koriente. No awan dayta, dagiti puon ti niog ken dadduma a kayo ti makitami. Adu met ti balbalay nga adda iti tanap iti baba. Agparang a no nasayaat ti pannakatarawidwidna, mabalin a mapataud ti geothermal power iti lugar a pagnanaedan ti tattao ngem di madadael ti aglawlaw.

Dagiti pasilidad a kas iti binisitami ket agus-usar laeng iti napudot unay a sengngaw tapno mapataud ti koriente. Nupay kasta, iti nabiit pay, maikagkagumaanen ti panangpataud iti enerhia manipud kadagiti pluido a kurang pay a 200 a degree Celsius ti pudotda. Gapu iti dayta, napataud ti teknolohia a doble ti pamay-anna. Daytoy a pamay-an ti mangus-usar iti nagun-odan a napudot a pluido tapno agbalin a sengngaw ti maikadua a pluido, a mausar met a mangpaandar iti turbine ken generator.

 Dagiti Pagimbagan ken Pagdaksanna

Adut’ maibagatayo a pagimbagan ti geothermal energy. Basbassit a lana ti usaren dagiti pagilian a mangus-usar iti koriente nga agtaud iti dayta. Iti tunggal sangapulo a megawatt a koriente nga agtaud iti dayta iti makatawen, 140,000 a bariles a krudo ti maekonomia iti kada tawen. Kasta met a nakaad-adu ti gameng a pudot nga agtaud iti uneg ti daga, ket narigat a maibus daytoy a gameng saan a kas iti dadduma a gubuayan ti enerhia. Basbassit met ti polusion. Maysa pay, bassit ti gasto a mangpataud iti geothermal energy no idilig kadagidiay adu a dadduma pay a gubuayan ti enerhia.

Nupay kasta, adda dagiti maseknan gapu kadagiti pagdaksanna iti aglawlaw. Gagangay a ti geothermal steam (sengngaw a patauden ti pudot nga aggapu iti uneg ti daga) ket addaan iti makasabidong a gas a maawagan iti hydrogen sulfide. Makasabidong no adu unay ken perhuisio uray no bassit gapu iti angot ti asupre. Nupay kasta, nagsayaat dagiti proseso a pangikkat iti dayta ken nasaysayaat pay ngem iti sistema a mangkontrol iti ipugso dagiti planta nga agusar iti fossil fuel a kas iti karbon, krudo, wenno gas. Kanayonanna, dagiti mayanud a partikulo ket mabalin a nalaokan bassit iti arsenic wenno dadduma pay a makasabidong a substansia. No maisubli dagitoy iti daga, mapabassit dagiti sabidong. Mabalin a parikut met ti pannakakontaminar ti suplay a danum iti uneg ti daga no dagiti geothermal well ket saan a mayaramidan iti kaha nga asero ken masemento.

Ti Namarsua kadatayo inikkannatayo iti planeta nga addaan iti nadumaduma a gameng. Maysa laeng kadagitoy ti geothermal energy. Ket mangrugrugi pay laeng dagiti tattao a mangadal no kasanoda nga usaren dayta. Awan duadua a dagiti irarang-ay iti masanguanan ti tumulong kadatayo a mangusar kadagiti gamengtayo iti makagunggona a pamay-an ken no kasanotay a maaywanan a siuumiso ti naranga a globo a naitalek kadatayo.​—Salmo 115:16.

[Footnote]

[Diagram/Dagiti Ladawan iti panid 15]

(Para iti aktual a pannakaurnosna, kitaem ti publikasion)

Mak-Ban geothermal plant, Pilipinas (Napasimple a buya)

Pagsunda

↓

Geothermal reservoir

Linia ti koriente

↑

Transformer

↑

Generator

↑

Bubon a pagtataudan ti pudot → Separator → Sengngaw → Pagdalus →Pagdalus → Turbine

↓↓

↑ Naapgad a danum → Reinjection well ← Danum ← Torre a pagpalamiisan

↑ ↓

Geothermal reservoir Geothermal reservoir

[Dagiti Ladawan]

BUBON A PAGTATAUDAN TI PUDOT

LINIA DAGITI TUBO A LASATEN TI SENGNGAW

PLANTA TI KORIENTE

[Credit Lines]

Lallaki a mangluklukat iti steam valve iti panid 13: Impaay ti Philippine National Oil Corporation; dagiti tubo iti panid 13 ken ti buya a naretrato iti tangatang ken ti naisingit a bassit a retrato ti planta ti koriente iti panid 15: Impaay ti National Power Corporation (Pilipinas); bubon a pagtataudan ti pudot ken linia dagiti tubo a lasaten ti sengngaw iti panid 15: Impaay ti Philippine Geothermal, Inc.