“Ni Jehova ti Liwliwak”

DAGITI sasao iti ngato ti patarus ti opisial idi a replan ni Ari Charles IX iti Sweden. Iti Latin, mabasa dayta nga: “Iehovah solatium meum.” Isuna ket maysa kadagiti agsasaruno nga ari iti sumagmamano a kaputotan ti agtuturay iti Sweden, nanipud 1560 agingga iti 1697. Silalawag nga intampokna ti nagan ti Dios iti letra a Hebreo wenno Latin kadagiti sinsilio, medalia, wenno kadagiti personal a replan. Impasdek met ni Charles IX ti orden a Royal Order of Jehovah. Iti aldaw ti koronasionna idi 1607, nagkuentas ni Charles iti naawagan a Jehovah chain.

Ania ti nanggutugot kadagitoy nga agtuturay a mangaramid kadagita? Patien dagiti eskolar a naimpluensiaanda idi iti ar-aramid dagiti pasurot ni Calvin idiay Europa ken adda met panagraemda iti Biblia. Kas nangato ti adalda nga agtuturay idi tiempo ti Renaissance, nalawag a pagaammoda ti naisurat iti Latin a personal a nagan ti Dios a Jehova. Awan duadua a nabigbig ti sumagmamano kadakuada a rinibribu a daras a makita dayta a nagan iti Hebreo a teksto ti Biblia.

Nagadu ti ebidensia nga iti nadumaduma a paset ti Europa idi maika-16 ken maika-17 a siglo, masansan a makita ti nagan a Jehova kadagiti sinsilio ken medalia agraman kadagiti pangpubliko a pasdek ken simbaan. Nalawag a kadawyan a maawat ken mararaem ti imbaga a mismo ti Dios a naadaw iti Exodo 3:15: “Jehova . . . ti naganko agingga iti tiempo a di nakedngan.”

[Dagiti Ladawan iti panid 31]

KUENTAS KEN TSAPA ITI ORDEN A ROYAL ORDER OF JEHOVAH, 1606, a naaramid iti balitok, enamel ken bato a kristal, ken karbunkulo

ARI ERIK XIV 1560-68

ARI CHARLES IX 1599-1611 (kabsat ni Erik XIV)

ARI GUSTAVUS II ADOLPH 1611-32 (anak ni Charles IX)

REYNA CHRISTINA 1644-54 (anak ni Gustavus II Adolph)

[Credit Lines]

Kuentas: Livrustkammaren, Stockholm Sverige; dagiti sinsilio: Kungl. Myntkabinettet, Sveriges Ekonomiska Museum