Yang pafundinau anch yidiamu

Kudjal ni Kwileng Yankangesha Kuya Kurutu

Kudjal ni Kwileng Yankangesha Kuya Kurutu

Kudjal ni Kwileng Yankangesha Kuya Kurutu

ARILONDIN KUD EILEEN BRUMBAUGH

nlidina mu relijon wa Akadivar Abatist a mu Alemany (Old Order German Baptist Brethren), relijon winou ufanaken ni wa Amish ni wa Amenonit. Relijon winou wasambisha mu Alemany mu muvu wa 1708, wading ni chitongijok cha kuyikwash antu kulank mu spiritu. Buku The Encyclopedia of Religion ulondin anch “relijion winou wasambisha mulong antu amwing ajingunina anch antu awonsu afanyidin kutesh envajil wa Kristu.” Chawiy chasala anch relijon winou asambish kutum amishoner mu jingand kushalijan.

Mu muvu wa 1719, chisak chikemp chading chitakedinau kud Alexander Mack chashika mwi ndond yitazukinau katat anch Pennsylvanie, mu Etats-Unis. Kudiosh kamu pinapa, yisak yikwau yavadika ni yasambisha kwaurok ni yikwau. Chisak ni chisak chikala chad ni mutapu wau wa kurumburil mafundish ma Alexander Mack. Chisak chetu chikemp chading ni antu 50. Atukasikeshang nakash kutang Bibil ni kulondul kamu nawamp nakash mipak yakwatangau kud antakel a egliz wetu.

Kudiosh kamu pakur nakash, antu a mu dijuku dietu ading mu egliz winou. Niyam nandama mu egliz winou ni ambatisha pinawanyisha mivu 13. Anfundisha anch chading chiyipin kuland ap kusadin motak, trakter, telefon, radio ap chom chin chawonsu chitina kusadin kasu ka nzembu. Amband adjalang masun ma pansh, kakidishangap nsuk ap kujisha jawash. Amakundj kakatulangap wedj. Kukwatijan ni mutapu twatongang, mulong wa kulik kwikal ku mutambu wa mangand, wafanyinangap kudjal masun ma katat, kwileng ap kwipent, kudjal tuziy, mulong kukwatijan ni etu, kusal mwamu kwading kusal chitil cha chibud.

Atufundishang anch tufanyidin kulimish Bibil nakash, mulong twamumanang anch yawiy yakudia yetu ya mu spiritu. Dichuku diawonsu pamanch kurutu kwa kudia chakudia, twakumanganang mu kapalankany ka kudil ni twamuteshang Papa patanginay shapitre umwing wa Bibil ni kurumburil yom yitanginay. Kupwa twasang manungun anch wasambish kulembil. Kupwa kwa yiney, Maku wachirikinangamu Malembil ma Nsalejetu. Nachingelang nich impu nakash difukwil dietu dia pamanch, mulong dijuku diawonsu diakumanganang pamwing ni kushinshikin pa yom ya mu spiritu.

Twading tushich ku yir piswimp ni Delphi, mu Indiana, ni twadimang kwinaku yom kushalijan. Twasendang yakudia yiney mu motak upwitinau kud atubar mulong wa kuya kuyilandish mu musumb ujim, kupwa twayilandishang mu balibal ap ku yikumbu ya antu. Twamanang anch kusal mudimu nakash kud niyau kumusadin Nzamb. Chawiy twasalang mudimu nakash dichuku diawonsu, kudioshaku Diarubing, mulong twafanyinap kusal mudimu dichuku dinadia. Pakwez yisu yimwing, dijuku dietu dipana nakash ku midimu ya yir mu chilik cha kuburen chisu cha kushinshikin pa yom ya mu spiritu.

Uruw ni Dijuku

Mu muvu wa 1963, pinawanyisha mivu 17, angata kud James, niyend twading nend mu relijon umwing. Pakwez ku mutambu wend, ngakend a tatukwend niyend wading mu egliz winou. Etu awonsu twading tukatin nakash kumusadin Nzamb ni twitiyijang anch tud kamu mu relijon wakin.

Mu muvu wa 1975, twading twavadil kal an musamban, ni mu muvu wa 1983, twavala mwan wa sambwad, ndiy wadinga wa nsudien. Twavala kwetu mwan mband umwing, Rebecca, wading mwan wa kaad. Twasalang mudimu nakash, twasadinangap nfalang jivud nakash ni twading ni mwom upipela. Twasala usu wa kuyifundish anetu mbil jawiy jimwing ja Bibil jatufundishau kud anvajetu ni kud antu akwau a mu relijon wetu.

Egliz wa Akadivar Abatist washinshikinang nakash pa mutapu wa kwileng ni wa kudjal wa antu. Twatongang anch mulong kwikil muntu ukutwisha kutang mu michim ya antu akwau, mutapu udjitay muntu umekeshin kamu chidiay mukach mwend. Chawiy, anch muntu mband kanang wa mu egliz watenchik nsuk jend nawamp nakash, twamanang anch kusal mwamu chid chibud. Anch muntu wadjal disun dikweta yifatul yijim nakash, kwinoku kud kand kwikal ni chibud. Yisu yimwing, twashindakeshinang nakash pa yom yiney kusutamu kushinshikin Mifund.

Kujingunin Chom Kanang mu Rukan

Kwisundiel kwa mivu ya 1960, mwanamakwend a nfumwam, Jesse, wapamina niyend mu relijon wa Akadivar Abatist, amukasa mu rukan mulong walika kwandam mu usalay. Padingany mu rukan, watanijana ni Atuman a Yehova, ading niyau amena anch kwandam mwi njit kukwatijadinap ni mbil ja Bibil. (Isay 2:4; Mateu 26:52) Jesse wasangara nakash kwisambin piur pa Bibil nau Atuman a Yehova ni wamana anch akwet mikadil yiwamp. Kupwa kwa kwilej Bibil nakash, amubatisha ni wikala Kaman wa Yehova. Chom chinech chatusangareshap.

Jesse wamuleja nfumwam piur pa yom yilejay. Wasala kand usu chakwel James asambisha kutambul magazet Chinong cha Kalam ni Lankany! Kutang magazet minam kwasala anch nfumwam asangera nakash Bibil. Mulong kwawonsu oku James wading ni maswir nakash ma kumusadin Nzamb pakwez wiyovang anch ud kulemp nakash ni Ndiy, chawiy wakatisha chom chin chawonsu chikutwisha kumukwash kusej piswimp ni Nzamb.

Antakel etu atukasikesha kutang magazet ma relijon wa Amish, wa Amenonit, ni yisak yikwau ya Akadivar Abatist, ap anch twading tumen anch marelijon minam mad ma chimangand. Pakwez tatuku wading uyikisin nakash Atuman a Yehova. Kakatangap anch tutanga ap pakemp Chinong cha Kalam ni Lankany! Chawiy niyakamishang nakash pinamumanang James ukat kumatang magazet minam. Novang wom anch ukutwish kwandjik mu mutu wend mafundish ma makasu.

Pakwez mu chisu kanang, James widjidjekang piur pa mafundish mamwing ma Akadivar Abatist madinga makad kukwatijan ni Bibil—pakampwil mafundish malondina anch chid chitil kusal “mudimu win wawonsu” Diarubing. Chilakej, Akadivar Abatist afundishang anch muntu ukutwish kuyinish annam mem Diarubing, pakwez chiyipin kubwit ap kusel masuk mayimp mu chir. Antakel kamwinkishap diyingishin didia mu Mifund piur pa chijil chinech. Pakemp pakemp, niyam nasambisha kwidjidjek piur pa mafundish minam.

Mulong twading twitiyijin kudiosh pakur anch relijon wetu ndiy wa Nzamb, ni twading twij yom yafanyina kutushiken anch twadiokal mu egliz winou, chawiy chading chikasiken nakash kudiokalamu. Pakwez kom ketu katwitiyinap kand kwikal mu relijon wakad kufundish kamu yom yilondinay Bibil. Chawiy mu muvu wa 1983, twafunda mukand ni kurumburil mayingishin matubachikina kudiokalamu ni twita anch mukand winou autanga mu egliz. Kupwa, atwopata mu egliz.

Kukimb Relijon Wakin

Kupwa kwa yom yiney, twasambisha kukimb relijon wakin. Twading tukimbin relijon mudia antu asadidina yom yiyifundishinau antu akwau. Cha kusambish, twateka kuns marelijon mawonsu makata kwiyandjik mwi njit. Pakwez twading tukat kusanger marelijon mading mayikasikeshina antu kwikal ni mwom upipela ni adjita masun ma pansh, mulong twamanang anch kusal mwamu kumekeshin anch kadiap ku mutambu wa mangand. Kusambish mu muvu wa 1983 kushik mu muvu wa 1985, twendangana mu jingand kushalijan mulong wa kushinshikin relijon umwing kupwa kwa mukwau—Amenonit, relijon wa a quakers ni yisak yikwau ya chirelijon yading yiyikasikeshina antu kwikal ni mwom upipela.

Pa chisu chinacha, Atuman a Yehova eza kutwendin ku yir yetu yadinga piswimp ni Camden, mu Indiana. Twayiteshang ni twayilejang kusadin ching Bible du roi Jacques. Nading nilimishin mupak wa Atuman piur pa njit. Pakwez chading chinkasikedin kuyitesh mulong kadingap kwau kamena anch chid usey kwikal aurikina ni mangand kusutil mutapu wau wa kudjal, chawiy natonga anch kadingap kwau kakweta relijon wakin. Namana anch chibud chawiy chayibaching antu kudjal mu mutapu ushalijadina ni yetwetu. Natonga anch yom ya ku mujimbu yawiy yayibachikang antu kwitutul.

James wasambisha kuya ku Chot cha Want cha Atuman a Yehova, ni wayangang ni anetu amwing. Najimana nakash. Nfumwam wankasikesha kuya nend pamwing, pakwez nalika. Kupwa dichuku dimwing wanleja anch: “Ap anch witiyijinap mafundish mau mawonsu, yang kwey ni wimenap amwiney mutapu ukwatijadinau umwing ni mukwau.” Mulong chom chinech chamupukuna ku muchim nakash.

Kupwa chad, nakwata mupak wa kuya nau, nading nibabel nakash. Nandama mu Chot cha Want oku nadjalang kal nkandj wa usey ukemp kwau ni nading nidjit chiful. Anetu amwing ading kwau ku mend kwawash, ni masun mau mading kwau ma pansh. Pakwez Atuman atwaaka ni atusadina yom nich rukat. Natonga anch: ‘Tushalijadin, pakwez atwitiyin mud mutapu tudia.’

Rukat rau rampukuna kamu, pakwez nakwata mupak wa kutadin bil palemp. Nimanangap piur ap kuwang miminy yau. Kupwa kwa yikumangan, nayipulang yipul yivud nakash, yipul mud piur pa yom yakad kwisangaresh yisadinau ap kurumburik kwa mifund kanang. Ap anch nipulang pakad nkeu, muntu mwawonsu nipulang wambanginang kamu chakin. Nashimwoka kand, mulong anch nipul chipul chawiy chimwing kud antu avud, yakul yau yading yitadijadin. Yisu yimwing anfundinang yakul pa dipaper, ni chinech chankwashang nakash, mulong natwishang chad kwilej amwinam chisu chindj.

Mu chishipu cha muvu wa 1985, dijuku dietu diaya ku chitentam cha Atuman a Yehova chasadikina mu Memphis, mu Tennessee—pakwez twaya kwetu mulong wa kutal. James wading ni mawedj, ni twading twadjalang kal kamu mu mutapu wa pansh nakash. Pa chisu cha kwiswedish, chisu chawonsu antu ezang mulong wa kutwinkish moy. Atumekeshina rukat, atubangina ni atwitiya. Twasangera kand uumwing wau, mulong chikalap nchik kwi ndond twayangang ku yikumangan, mafundish mading kwau ma mutapu umwing.

James wasangera nakash mutapu wamubanginau kud Atuman, chawiy witiya dilejan dia Bibil. Washinshikina yom yawonsu, mulong wa kwikal nich kashinsh ka yom yading yilejinay. (Midimu 17:11; 1 Tesalonik 5:21) Mu kusut kwa chisu, James wamana kamu anch watan kal uyakin. Pakwez am narumbangana mu manangu. Nading nikatin kusal yom yitentamina, pakwez nadingap nikatina kulik mwom wam wa pansh ni kwikal muntu wa “mangand.” Kapamp ka kusambish nitiya kulondul dilejan dia Bibil, nading ni Bible du roi Jacques pa dinungun dimwing ni Traduction du monde nouveau pa dinungun dikwau. Natalang maverse mawonsu mu ma Bibil minam maad mulong wa kwikal nich kashinsh anch kadimbinap.

Mutapu Nikala Nich Kashinsh

Pitwading twilejina nau Atuman a Yehova, twileja anch Tatukwetu wa mwiur ud Nzamb umwing, kadiap anzamb asatu mwi nzamb umwing, ni anch etu ayinetu win tukwetingap mupim wakad kufang, pakwez tud mipim yin. (Disambishil 2:7; Kuvurik Yijil 6:4; Ezekiel 18:4; 1 Korint 8:5, 6) Twileja kand anch karung ka misiny kadingapaku, ni anch ang muntu wafa, ukat kuya mwi nzay. (Job 14:13; Kuseng 16:10; Mulej 9:5, 10; Midimu 2:31) Kwilej uyakin piur pa karung ka misiny chading chom cha pakampwil nakash, mulong mu egliz wa Akadivar Abatist, antu ading kutadikijanang nakash piur pa mafundish minam.

Pakwez, nadanamena kwiyipul anch Atuman a Yehova akwet kamu relijon wakin, mulong mu maangu mam, ading kwau ku mutambu wa mangand. Kadingap kwau ni mwom upipela, unadinga nimena anch ud wa usey nakash. Pakwez pa chisu chawiy chimwing, najingunina anch ading akat kuziyin kwi mbil ya Yesu ya kulejan rusangu ruwamp ra Want kud antu awonsu. Chawiy narumbangana kamu nakash mu manangu!​—Mateu 24:14; 28:19, 20.

Pa chisu chinacha chikash, rukat ra Atuman rankwasha kudandamen kukimbijol. Chikumangen chawonsu cha kabuj chabangina nakash dijuku dietu. Akadivar nau anambaz kushalijan a mu chikumangen ezang kututal. Amwing ezang kuland kwol kwetu mayel ni may mulong wa kwau wa kumanijan niyetwetu. Chawiy twasambisha kuyiman anch ad kamu antu awamp. Mulong Kaman umwing wilejang netu Bibil, chinech chayikangeshap Atuman akwau kwez kutwendin. Chisu chawonsu anch antu a mu chikumangen endin piswimp ni kwol kwetu, ezang kututal ku chikumbu. Twading nich kuswir nakash kwa kusutish nau chisu pamwing mulong tushikena kuyijik nawamp, ni twashikena kusanger kubangin ni rukat rau.

Kubangin kwinoku kwimenap kwau ching kud Atuman adinga mu yikumangen ya piswimp. Pinading nidandamedina kwiyipul yipul piur pa mutapu uwamp wa kudjal ni kwileng, Kay Briggs, Kaman wa mu chikumangen cha piswimp, wadinga ukatina niyend kudjal masun ma pansh ni wakad kwileng, weza kututal. Niyova nawamp nakash kwikal nend pamwing ni natwisha kwambamb nend nawamp. Kupwa dichuku dimwing, Lewis Flora, wadinga niyend mu egliz mukatau kuyifundish antu kwikal ni mwom upipela, weza kututal. Wamana kamu anch nading nirumbangen mu manangu, ni mulong wa kwinkasikesh, wantumina mukand ukweta ma paj dikum. Uwamp wanmekeshinay wasala anch nidila nakash. Natanga mukand wend tupamp tuvud nakash.

Nakwata mupak wa kumwipul kalam umwing mwin kwendangan, Mukadivar O’Dell, chakwel anrumburila mukand wa Isay 3:18-23 ni wa 1 Pita 3:3, 4. Namwipula anch: “Ov, maverse minam mamekeshinap anch chitin kudjal masun ma pansh mulong wa kumusangaresh Nzamb? Wangipula niyend anch: “Ov, chiyipin kudjal chiful? Ov, chiyipin kukasish nsuk?” Pakwez mu egliz wa Akadivar Abatist, twayikasang ayangadim nsuk, pakwez amband adjalang yiful. Namana kamu anch yom yading yiptwitamijadin, nashimwoka nakash mulong wa mwikadil uwamp ni kushimpish muchim kwa kalam mwin kwendangan winou.

Pakemp pakemp, nasambisha kwikal nich kashinsh, pakwez kwading mulong umwing wading wingakamishina nakash—amband ayikilang nsuk. Amakurump in Kristu ankwasha kuman anch nsuk ja amband amwing jiding kwau jiswimp, pakwez ja amband akwau jiding jilemp. Ov, chinech chisadin nsuk ja amband amwing jikala jiwamp nakash kusutamu ja akwau? Ankwasha kand kwijik usey ukweta kom pa milong ya kudjal ni kwileng ni angikish yom yimwing ya kutang ku chikumbu.

Kusadin Yom Twileja

Twading tukimbin antu asadinang yom yading yiyifundishinau antu akwau, ni twayitana. Yesu walonda anch: “Anch niyen wakatijanany mwamu, chawiy antu awonsu akez kwijik anch, en udiany in kwilejam.” (Yohan 13:35) Twikala kamu nich kashinsh anch Atuman a Yehova awiy antu amekeshina rukat rakin. Ap mwamu, chom chinech chayikasikena nakash anetu aad a kusambish, Nathan ni Rebecca, mulong itiyija mafundish ma Akadivar Abatist ni ayibatisha mu egliz winou. Kwisundiel chad, uyakin wa Bibil twading tuyifundishina wapukuna michim yau ni rukat rayimekeshinau kud Atuman a Yehova.

Chilakej, kudiosh pakur Rebecca wading ukatin kwikal mu urund nend Nzamb. Chamuswapela kumulembil pajinguninay anch Nzamb katenchikap yom yawonsu kurutu kwa chisu piur pa mutapu ukwikala mashakamin ma muntu. Waseja kand piswimp ni Nzamb pashikenay kwijik anch pa ndond pa kwikal mu Usatu wakad kwovikan nawamp, Nzamb ud muntu wakin ukutwishay kwimburij. (Efes 5:1) Ni wasangara nakash pijikay anch kakwetap kuswir kwa kusadin mazu makur madinga mu Bible du roi Jacques mulong wa kumulembil. Pilejay mbil ja Nzamb piur pa malembil, pamwing ni chitongijok cha Nzamb mulong wa antu cha kushakam chikupu mu paradis pa divu, chinech chasala anch iyova anch ud kamu piswimp nakash ni Sakatang wend.​—Kuseng 37:29; Kujingunik 21:3, 4.

Yiyukish Twasangera

Am ni James ni anetu atan a kusambish—Nathan, Rebecca, George, Daniel, ni John—atubatisha ni twikala Atuman a Yehova mu chishipu cha muvu wa 1989, ni Simon mu muvu wa 1994. Dijuku dietu diawonsu dipana nakash mu mudimu wapanay Yesu kud in kwilejend kusal, mudimu wa kulejan rusangu ruwamp ra Want wa Nzamb.

Anetu amakundj a kusambish—Nathan, George, Daniel, John, ni Harley—pamwing ni changadim wetu Rebecca—asala awonsu chimwing mwamu ku biro wa mutiy wa Atuman a Yehova wa mu États-Unis. George uchidiaku ni katat kwasut kal mivu 14, ni Simon wapwishina shikol mu muvu wa 2001, niyend ud ku Betel. Kud anetu amakundj amwing adia amakurump ap ankwash a mudimu mu yikumangen ya Atuman a Yehova. Nfumwam ud mukurump mu chikumangen cha Thayer, mu Missouri, ni am nikat kulejan nich mushiku.

Katat tukwet ijikuril asatu—Jessica, Latisha, ni Caleb—ni tusanger mulong anvajau akat kusal usu wa kuyifundish anau akemp kumukat Yehova. Tukwet musangar nakash mulong Yehova watusejisha piswimp ni ndiy ni watukwasha kwijik antu akweta dijin diend kusutil rukat rau.

Tukat kuyovil riy nakash antu akatina kumusangaresh Nzamb pakwez akat kuyifundish kulimish nakash yijil ya antu pa ndond pa yom yilondinay Bibil amwinend. Tuchingejin anch niyau akez kwikal nich musangar mud tukweta wa kuya ku chikumbu ni chikumbu, kadiap mulong wa kulandish yakudia, pakwez mulong wa kulejan uruu piur pa Want wa Nzamb ni yom yiwamp nakash yikusal Want winou. Nikat kudil kwa musangar nakash anch navurik kushimpish muchim ni rukat rawonsu yatumekeshinau kud antu akweta dijin dia Yehova!

[Chipich chidia pa paj]

Pinading ni mivu piswimp ni sambwad, ni pinidia chad mukurump

[Chipich chidia pa paj]

James, George, Harley, ni Simon, adjalang kal masun ma pansh

[Chipich chidia pa paj]

Chipich ech chimekeshin nikat kutwal yakudia mu soku, achibudish mu gazet umwing wa kwol kwetu

[Dizu dirumburila]

Journal and Courier, Lafayette, Indiana

[Chipich chidia pa paj]

Dijuku dietu nlel