Pagpaniid sa Kalibotan

Pagpanulis Napakyas Tungod sa Internet

Usa ka lalaki sa Uruguay nga ginganlag Mauricio nakig-estorya sa usa ka amiga sa Brazil pinaagig Internet kompiyuter kamera (webcam) sa dihang giputol sa amiga ang estoryahay sa video aron tubagon ang pagpanuktok sa pultahan. Pagkataudtaod, duha ka lalaki nga dili niya kaila ang nakita sa eskrin ni Mauricio, nga usa kanila nagkupot ug rebolber. Si Mauricio nalisang nga nagtan-aw samtang ang mga tulisan, kay wala mahibalong sila gitan-aw gikan sa layo, misugod paghipos sa mga alahas ug salapi sa iyang amiga. Sa pagkaamgo kon unsay nagkahitabo, si Mauricio mitelepono sa usa ka paryente sa São Paulo. Ang paryente mao ang nagpahibalo sa kapolisan, nga miliyok sa maong balay. Paglabay sa tulo ka oras nga pagbihag sa mga tagbalay, ang mga tulisan misurender sa kapolisan nga walay usa nga napusilan.

 Ang Kalainan Tali sa Tawo ug Unggoy

Ang bag-o pang analisis sa DNA sa mga chimpanzee ug mga orangutan, ingon man sa usa ka matang sa unggoy ug sa macaque, nagpadayag nga ang ilang henetikong komposisyon dili pareho sa iya sa tawo, sumala sa gihunahuna kanhi sa mga siyentipiko. “Ang dagkong mga kalainan sa DNA, dili ang gagmayng mga kalainan, nagpalahi sa mga aliwas ug sa mga unggoy gikan sa mga tawo ug gikan sa usag usa,” matod sa magasing New Scientist sa Britanya. “Adunay daghang materyales nga nawala ug nadugang sa tibuok chromosome sa dihang sila gitandi,” nagpatin-aw si Kelly Frazer sa Perlegen Sciences, ang kompaniya sa California, T.B.A., nga maoy naghimo sa analisis. Ang New Scientist nagbatbat sa mga kalainan ingong “dako kaayong bung-aw [nga] nagpalahi kanato gikan sa mga unggoy.”

Nangawalang mga Paryente

Libolibong pamilya sa tibuok kalibotan ang wala mahibalo kon asa na ang mga paryente nga nangawala tungod sa gubat o sibil nga kagubot. Ang usa ka bag-ong komperensiya sa Geneva, Switzerland, nga nagdala sa temang “Ang Nangawala” naghisgot sa kahimtang sa mga pamilya sa nangawalang mga tawo, sumala sa gitaho diha sa Frankfurter Allgemeine Zeitung sa Alemanya. Sumala ni Sophie Martin, direktor sa Proyekto sa Nangawalang mga Tawo sa Internasyonal nga Komite sa Red Cross, “ang kabalaka mahimong magpabilin [sa mga membro sa pamilya] sulod sa daghang katuigan pagkatapos sa gubat.” Sa daghang kaso, ang mga pamilya sa mga biktima mobating “dili makapadayon nga malinawon sa naandang kalihokan sa kinabuhi o mahupayan sa ilang kabalaka.” Ang nagkontrahayng mga pundok kanhi kasagarang dili mokooperar sa pagpangita sa nangawalang mga tawo. Ang hinungdan mas lagmit mao ang kawalay-tinguha inay kawalay-katakos. Sumala sa gipunting sa usa ka eksperto, ang pagpadayag sa kamatuoran bahin sa kahimtang sa pagkamatay sa nangawalang mga tawo mahimong moyagyag sa mga kabangisan sa panahon sa gubat.

Gipasuso nga mga Bata​—Mas Utokan, Mas Himsog

“Ang mga tigdukiduki sa Queensland nga nagtuon sa halos 4000 ka bata sa Brisbane nakadiskobre nga, sa katibuk-an, kadtong gipasuso mas taas ug IQ,” matod sa The Daily Telegraph sa Sydney, Australia. Si Propesor Jake Najman sa University of Queensland miingon: “Kon mas dugay nga magpasuso ang inahan, mas taas ug intelihensiya ang bata. Dili ra gamayng bentaha ang mabatonan sa mga batang gipasuso, kini maoy mga walo ka punto sa IQ, nga usa ka dakong bentaha. Kini ang kalainan tali sa bata nga aberids lang ug pangutok ug sa bata nga utokan.” Ang laing posibleng bentaha sa pagpasuso mao nga kini mahimo tingaling usa ka hinungdan sa pagkunhod ug abot sa 30 porsiyento sa risgong ang bata manambok kaayo, matod sa usa ka taho diha sa Sunday Telegraph sa Sydney. Sumala sa konsultant bahin sa gatas sa suso nga si Joy Heads, “ang way-pulos nga produkto maoy gamay ra kaayo diha sa gatas sa suso, nga halos ang tanan magamit. Bisan pag ang imong gipasusong bata maoy dako ug tambokon, kana dili gayod problema. Apan ang tambok, gibeberong bata mas dakog posibilidad nga manambok kaayo sa ulahing bahin sa kinabuhi.”

Layo Kaayong mga Tawag sa Telepono

Ang usa ka babaye nga nagtelepono sa Philadelphia, sa Tinipong Bansa, midayal sa lokal nga numero sa customer service. Bisan pag ang batan-ong babaye nga mitubag sa nagtelepono nagpailang siya si Michelle, Meghna ang tinuod niyang ngalan, ug siya atua sa India, nga tungang gabii niadtong panahona. Ang mga call center sa India may trabahanteng kapin sa 100,000 ka tawo nga maoy mag-atiman sa daghang layo-sa-opisina nga mga kalihokan alang sa mga kompaniyang atua sa gawas sa nasod, sama sa American Express, AT&T, British Airways, Citibank, ug General Electric. Gibalhin ang maong trabaho ngadto sa India tungod sa baratong internasyonal nga mga bayranan sa telepono duyog sa daghang trabahante sa India nga makasultig Iningles, “kansang suweldo ubos ug 80 porsiyento kay sa pareho nilang mga trabahante sa Kasadpan,” nagtaho ang magasing India Today. Aron makalitok sumala sa Amerikanhong paagi, ang mga operetor nga sama kang Meghna moagi ug pagbansay sulod sa daghang bulan, apil ang “pagtan-aw sa gihugopang mga pelikula sa Hollywood aron makakat-on sa nagkadaiya nga Amerikanhong mga paglitok.” Ang kompiyuter ni Meghna nagpahibalo pa kaniya sa kahimtang sa panahon sa Philadelphia, mao nga siya nakakomento bahin niini diha sa iyang pagtubag. Iyang gitapos ang estorya pinaagi sa pagpanghinaot nga magmaayo unta ang iyang adlaw bisan pag kadtong higayona maoy gabii diha sa iyang nasod.

Agianan sa Tubig sa Ilalom sa Salog sa Dagat

Ang duha ka bolkan nga nadiskobrehan duol sa baybayon sa Vancouver Island sa Canada nasayrang nagsilbi nga dako kaayong sistema sa agianan sa tubig sa ilalom sa salog sa dagat, nagtaho ang magasing Canadian Geographic. Dugay nang nasayran sa mga siyentipiko nga ang tubig sa dagat nagaagos sa ilalom sa salog sa dagat. “Ang nakalibog sa mga siyentipiko mao nga ang kinadak-ang bahin sa salog sa dagat walay daghang nag-igdal nga dakong bato nga makasuhop ug tubig,” nagpatin-aw si Andrew Fisher, usa ka hydrogeologist sa University of California sa Santa Cruz City. Nadiskobrehan ni Fisher ug sa iyang mga kauban nga ang tubig sa dagat mopaingon sa bolkanikong bukid sa dagat nga makasuhop sa dili-masuhopan nga yutang kulonon nga nagtabon sa salog sa dagat. Mogawas ang tubig gikan sa laing bukid sa dagat nga may gilay-ong 50 ka kilometro. Gilaoman ni Fisher nga ang maong diskobre mosangpot nga mas masabtan ang kemistriya sa tubig sa dagat ug ang mga mikrobyo nga nabuhi diha sa gahing bahin sa ilalom sa dagat.

Dili pa Tigulang Kaayo Aron Makakat-on

Sa Nepal, diin kaylap ang pagkadili-makabasa ug makasulat, ang usa ka tigulang nga lalaki nga may kapin sa 12 ka apo nabantog tungod sa iyang paningkamot nga makabaton ug edukasyon. Si Bal Bahadur Karki, nga nailhang Magsusulat Baje, natawo sa 1917 ug nakigbugno sa ikaduhang gubat sa kalibotan. Sa edad nga 84, human sa upat ka pagsulay, iyang nakuha ang iyang Diploma sa Hayskul. Karon, sa edad nga 86, siya nagakuhag usa ka kurso sa kolehiyo. Nagmedyor siyag Ingles ug nagtudlo nga pribado sa pinulongang Ingles ngadto sa uban pa. Ang paglingkod nga gilibotan ug mga batan-on makatabang kaniya nga malimtan ang iyang edad ug mobati nga siya batan-on na usab, matod niya. Sa iyang kinaulahiang biyahe ngadto sa kaulohan, sa Kathmandu, nakadawat siyag mga premyo ug masipang pakpak tungod sa iyang mga nahimo. Gidasig niya ang uban nga dili mohunong sa pagkat-on tungod lang kay tigulang na sila. Ugaling, si Magsusulat Baje nagpahayag sa usa ka reklamo. Napugos siya sa pagbaktas ug tulo ka adlaw aron makasakay ug bus tungod kay wala siya hatagig diskuwento ug dili makaabot pagbayad sa regular nga plete sa ayroplano. Giingnan niya ang The Kathmandu Post: “Angay akong hatagan ug diskuwento sa mga kompaniya sa ayroplano isip estudyante tungod kay ako usa man usab ka estudyante.”