Panangmatmat iti Lubong

Napaay a Panagtakaw Gapu iti Internet

Adda lalaki idiay Uruguay nga agnagan iti Mauricio a makikomkomunikar iti gayyemna idiay Brazil babaen ti computer camera (webcam) ti Internet idi ginuped biit ti gayyemna ti saritaanda iti video tapno kitaenna no asino ti agtuktuktok iti ridaw. Di nagbayag, dua a dina am-ammo a lallaki ti nakita ni Mauricio iti iskrin ti computer-na. Adda paltog ti maysa kadagitoy. Nabutngan ni Mauricio a nagbuya iti iskrinna bayat a sipapardas nga al-alaen dagiti mannanakaw ti sanikua ti gayyemna. Di ammo dagitoy a mannanakaw nga adda agbuybuya kadakuada iti adayo. Idi maamiris ni Mauricio ti mapaspasamak, tineleponuanna ti maysa a kabagianna idiay São Paulo. Dayta a kabagian ti nagipulong iti polisia iti mapaspasamak. Pinalikmutan dagiti polis ti balay ket kalpasan ti tallo nga oras a panangkautibo, dagiti mannanakaw ket simmuko iti polisia nga awan ti asinoman a naan-ano.

 Ti Nagdumaan ti Tao ken Sunggo

Sigun iti nabiit pay a pananganalisar iti DNA dagiti chimpanzee ken orangutan, agraman ti sumagmamano pay a sunggo ken macaque, naammuan a ti genetiko a pakabuklanda ket naiduma iti tao nupay pagarupen idi dagiti sientista nga agpada dagita. “Saan a bassit no di ket nagdakkel ti nakaidumaan ti DNA dagiti bakes ken sunggo iti DNA ti tattao,” kuna ti magasin a New Scientist iti Britania. “Nagadu ti awan ken adda a genetiko a material iti amin a chromosome,” inlawlawag ni Kelly Frazer iti Perlegen Sciences, ti kompania idiay California, E.U.A., a nanganalisar. Sigun iti New Scientist, “nagdakkel ti nakaidumaantayo kadagiti sunggo.”

Napukaw a Kakabagian

Di ammo ti nagadu a pamilia iti intero a lubong no sadinon ti ayan dagiti kabagianda a napukaw gapu iti gubat wenno gerra sibil. Inyunay-unay ti nabiit pay a komperensia idiay Geneva, Switzerland, a natemaan iti “Dagiti Napukaw,” ti kasasaad dagiti pamilia ti napukaw a tattao kas impadamag ti Frankfurter Allgemeine Zeitung ti Alemania. Sigun ken ni Sophie Martin, direktor ti Missing Persons Project of the International Committee of the Red Cross, “adun a tawen a madandanagan [dagiti miembro ti pamilia] nupay nalpasen ti gubat.” Iti adu a kasasaad, mariribukan latta ti pamilia dagiti biktima, wenno “dida mairugi ti mangabaruanan.” Dagiti aggugubat idi a partido ket masansan a dida makitinnulong iti panagbirok kadagiti napukaw a tattao, saan a gapu ta dida kabaelan no di ket mabalin a dida kayat. Kas iti impatuldo ti maysa nga eksperto, no maipalgak ti agpayso a kasasaad ti ipapatay dagiti napukaw a tattao, mabalin a maammuan dagiti kinadangkok a naaramid idi tiempo ti gubat.

Ubbing a Napasuso​—Nasarsaririt ken Nasalsalun-at

“Natakuatan dagiti taga Queensland a managsukisok a nangadal iti dandani 4000 nga ubbing idiay Brisbane nga iti pangkaaduan, nasarsaririt dagidiay napasuso,” kuna ti The Daily Telegraph iti Sydney, Australia. Imbaga ni Propesor Jake Najman iti University of Queensland: “Nasarsaririt ti ubing no napapaut a pinasuso ni nanangna. Saan a bassit ti nagdumaan ti napasuso nga ubing ta nangatngato iti agarup walo a punto ti marukod a kinasariritda. Dakkel a banag dayta ta isu ti naggidiatan ti ordinario nga ubing ken ti nalaing nga ubing.” Ti maysa pay a pagimbagan ti panagpasuso ket mabalin a makatulong dayta tapno maksayan iti 30 a porsiento ti risgo a lumukmeg unay ti ubing, kuna ti maysa a report iti Sunday Telegraph ti Sydney. Sigun iti pagkonsultaran maipapan iti panagpasuso a ni Joy Heads, “adda sumagmamano laeng a di mausar iti panagpasuso, a dandani naan-anay a mausar met laeng. Mabalin a maaddaanka iti dakkel ken nalukmeg a napasuso nga anak ngem awan a pulos ti pakadanagam. Ngem ti anak a nalukmeg ken napasuso babaen iti mamador dakdakkel ti tsansana a lumukmeg unay inton nataenganen.”

Panagtelepono iti Adayo Unay a Lugar

Maysa a kostumer idiay Philadelphia, sadi Estados Unidos ti umawag iti numero iti telepono idiay lugarda tapno agpatulong. Nupay ti agtutubo a babai a sumungbat iti dayta nga immawag ti mangyam-ammo iti bagina kas ni Michelle, Meghna ti agpayso a naganna, ket adda isuna idiay India. Alas dosen ti rabii sadiay. Dagiti kompania sadiay a para sungbat iti awag ket addaan iti nasurok a 100,000 nga empleado a mangasikaso kadagiti trabaho a saan a kasapulan a sumango kadagiti kostumer, para kadagiti kompania iti ballasiw taaw, kas iti American Express, AT&T, British Airways, Citibank, ken General Electric. Nayakaren daytoy a trabaho idiay India gapu ta nalaka ti bayad iti panagtelepono iti nadumaduma a paset ti lubong. Kasta met nga idiay India, nagadu ti trabahador nga edukado ken makasao iti Ingles. “Nalaklaka iti walopulo a porsiento ti sueldoda ngem kadagiti kapadada ti trabaho iti pagpagilian a kas iti Estados Unidos ken Britania,” kuna ti magasin nga India Today. Tapno matulad no mabalbalin dagiti opereytor a kas ken ni Meghna ti bengngat dagiti Americano, adu a bulan nga agpraktisda, a pakairamanan ti “panagbuyada kadagiti nalatak a pelikula ti Hollywood tapno matuladda ti adu ken agsasabali a bengngat dagiti Americano.” Makita pay ketdi ni Meghna iti computer-na ti kasasaad ti paniempo idiay Philadelphia, isu a maiparipiripna a kasla adda sadiay. Nupay rabii pay laeng idiay India nga ayanna, agpakada babaen iti panangibagana iti: “Naimbag nga aldawyo.”

Sistema ti Tuberia iti Uneg ti Baybay

Dua a bulkan iti uneg ti baybay ti natakuatan iti taaw ti Vancouver Island iti Canada nga agserbi kas nagdakkel a sistema ti tuberia iti uneg ti taaw, impadamag ti magasin a Canadian Geographic. Nabayagen nga ammo dagiti sientista a ti danum iti baybay ket agrikrikus iti tukok ti lansad ti taaw. “Ngem adda problema. Kaaduan a lansad ti baybay ket awan unay ti makita a batona a mabalin a mangagsep iti danum,” inlawlawag ti hydrogeologist a ni Andrew Fisher idiay University of California idiay Santa Cruz. Natakuatan ni Fisher ken ti kakaduana a ti danum iti baybay ket agayus iti maysa a bulkan iti uneg ti baybay a sumarut iti di maslep a sekka nga arpaw ti lansad ti taaw. Ti danum ket aggapu iti sabali pay a bulkan iti uneg ti baybay a nasurok a 50 a kilometro ti kaadayona. Namnamaen ni Fisher a makatulong daytoy a natakuatan tapno ad-adda a maawatan ti kemistria ti danum iti baybay agraman dagiti mikrobio nga agnanaed iti lansad ti taaw.

Saan Pay Unay a Lakay Tapno Agadal

Nupay adu ti saan a de adal idiay Nepal, limmatak ti maysa a lakay a nasuroken a 12 ti appokona gapu kadagiti panagreggetna a makaadal. Ni Bal Bahadur Karki, a pagaammo kas Mannurat Baje, ket naipasngay idi 1917 ken nakigubat idi maikadua a gubat sangalubongan. Idi agtawen iti 84, kalpasan ti namimpat a panangikagumaan, nagun-odanna ti School Leaving Certificate-na. Ita iti edad a 86, ages-eskuelan iti kolehio. Ingles ti kangrunaan nga ad-adalenna ken sursuruanna pay ti dadduma iti dayta a lenguahe. Kunana a ti panagtugawna iti sango ti lamisaan a nalikmut kadagiti agtutubo ti makatulong kenkuana a manglipat iti edadna ken mangpasaranta iti riknana. Iti naudi a biahena iti kabesera a Kathmandu, nakaawat kadagiti premio ken timmakder ti tallaong tapno palakpakanda gapu iti amin a nagapuananna. Pinaregtana ti sabsabali a dida isardeng ti agadal gapu laeng ta lakay wenno baketdan. Nupay kasta, nagreklamo ni Mannurat Baje. Napilitan a nagna iti tallo nga aldaw tapno makamakamna ti bus agsipud ta saan a nakaawat iti diskuento ken dina kabaelan ti gagangay a plete iti eroplano. Imbagana iti The Kathmandu Post: “Dagiti kompania ti eroplano rumbeng koma nga ikkandak iti diskuento para iti estudiante agsipud ta maysaak met nga estudiante.”

Depekto ti Panunot Dagiti Ubbing

“Adda nadumaduma a depekto ti panunot ti duapulo ket dua a porsiento kadagiti ubbing ken agtutubo idiay Espania,” impadamag ti periodiko ti Espania nga ABC. “Ti kadawyan unay ket dagiti depekto iti kababalin, panagdanag, depression, ken saksakit a nainaig iti pannangan,” kuna ti maysa a doktor iti sakit ti isip ti ubbing a ni María Jesús Mardomingo. Kabayatan ti napalabas a 30 a tawen, napaliiw dagiti espesialista a kellaat nga immadu ti addaan iti kastoy a depekto, isu a ti konklusionda ket dagiti emosional a parikut ti masansan a kakuykuyog ti irarang-ay ti ekonomia. Ti nakaskasdaaw a panagbalbaliw dagiti prinsipio iti kagimongan ken kultura, ken kumapkapuy nga autoridad dagiti nagannak ti imbagada a pagarigan. “Nupay ammotayo a makadangran ti nakaro a kinaistrikto ken di kinanainkalintegan,” kuna ni Mardomingo, “ti autoridad ket masapul a mabuyogan iti panagayat.”