ကမ္ဘာ့ဖြစ်ရပ် အကဲခတ်

အင်တာနက်ကြောင့် ဓားပြတိုက်ရန်အကြံအစည် ပျက်ပြားသွား

ဥရုဂွေးနိုင်ငံမှ မောရစ္စရိုအမည်ရှိသူသည် အင်တာနက်ကွန်ပျူတာကင်မရာ (ဝက်ဘ်ကမ်) ဖြင့် ဘရာဇီးနိုင်ငံရှိ မိမိ၏သူငယ်ချင်းနှင့် စကားပြောဆိုနေစဉ် တံခါးခေါက်သဖြင့် တစ်ဖက်မှ သူငယ်ချင်းဖြစ်သူက စကားဖြတ်ကာ တံခါးသွားဖွင့်ပေး၏။ မကြာမီ မောရစ္စရိုသည် ဝက်ဘ်ကမ်ပေါ်တွင် သူစိမ်းနှစ်ဦးကို တွေ့၏၊ တစ်ဦးမှာ သေနတ်ကိုင်ဆောင်ထားသည်။ မောရစ္စရိုသည် အင်တာနက်မှတစ်ဆင့် အထိတ်တလန့်နှင့် ကြည့်ရှုနေသည်ကို မသိသည့် ဓားပြများသည် သူငယ်ချင်း၏ အဖိုးတန်ပစ္စည်းများကို အမြန်စုသိမ်းနေကြသည်။ ထိုအခါ မောရစ္စရိုသည် ဆောပေါလိုရှိ ဆွေမျိုးတစ်ဦးထံ ဖုန်းဆက်လိုက်သည်။ သူ၏ဆွေမျိုးက ရဲကိုတိုင်ကြားလိုက်ရာ ထိုအိမ်ကို ရဲတို့ဝိုင်းထားလိုက်လေ၏။ အိမ်သားများကို သုံးနာရီကြာ ဓားစာခံအဖြစ်ဖမ်းထားပြီးနောက် ဓားပြများသည် မည်သူ့ကိုမျှအန္တရာယ်မပြုဘဲ ရဲများထံ လက်နက်ချခဲ့လေသည်။

လူနှင့်မျောက်တို့၏ ခြားနားချက်

ချင်ပန်ဇီ၊ အော်ရန်ဂူတန်လူဝံများအပြင် အချို့သောမျောက်နှင့် မဲ့ကောက်မျောက်တို့၏ ဒီအဲန်အေကို မကြာသေးမီက ဆန်းစစ်မှုတစ်ရပ် ပြုလုပ်ရာတွင် ၎င်းတို့၏မျိုးရိုးဗီဇ ဖွဲ့စည်းပုံသည် လူသားတို့၏ မျိုးရိုးဗီဇဖွဲ့စည်းပုံနှင့်တူသည်ဟု တစ်ချိန်ကသိပ္ပံပညာရှင်များ ယူဆထားကြသကဲ့သို့ မဟုတ်ကြောင်း တွေ့ရှိခဲ့ကြရသည်။ “ဒီအဲန်အေ ကွာခြားချက်ကြီးများမှာ မဆိုစလောက်မျှသာမဟုတ်ပါ၊ လူဝံနှင့်မျောက်များသည် လူသားတို့နှင့် ကွာခြားကြသကဲ့သို့ ၎င်းတို့အချင်းချင်းလည်း ကွာခြားကြသည်” ဟု ဗြိတိန် နယူးဆိုင်းယင့်တစ်မဂ္ဂဇင်းတွင် ဖော်ပြထားသည်။ “နှိုင်းယှဉ်ကြည့်သောအခါ ခရိုမိုဇုန်းတစ်လျှောက်လုံးတွင် မျိုးရိုးဗီဇပစ္စည်းမှာ အပိုအလိုများနေသည်” ဟု ဓာတ်ခွဲစမ်းသပ်ခဲ့သူ ယူ.အက်စ်.အေ.၊ ကယ်လီဖိုးနီးယားရှိ ပါလီဂျင်သိပ္ပံပညာရပ်မှ ကဲလ်လီဖရေဇာက ရှင်းပြခဲ့သည်။ ထို “အကြီးအကျယ်ကွာဟနေမှုက လူနှင့်မျောက်ကို တစ်မျိုးတစ်စားစီ ဖြစ်စေသည်” ဟု နယူးဆိုင်းယင့်တစ်က ဖော်ပြသည်။

ပျောက်ဆုံးနေသည့် ဆွေမျိုးများ

ကမ္ဘာတစ်ဝန်းမှ မိသားစုများစွာသည် စစ်အတွင်း သို့မဟုတ် ပြည်တွင်းဆူပူအုံကြွမှုများအတွင်း ပျောက်သွားသည့် မိမိတို့၏ဆွေမျိုးများသည် ဘယ်ဆီဘယ်ဝယ် ရောက်နေကြောင်းမသိကြချေ။ ဆွစ်ဇာလန်နိုင်ငံ၊ ဂျီနီဗာမြို့၌ မကြာသေးမီက ကျင်းပသောညီလာခံတွင် “ပျောက်ဆုံးသူများ” ခေါင်းစဉ်ဖြင့် ပျောက်ဆုံးနေသူတို့၏ မိသားစုများ၏ဖြစ်အင်ကို ဂျာမနီ၏ ဖရန်ဖပ်တာ ဩဂါမိုင်နာ ဇိုင်တွန်ဂ် ၌သတင်းပို့ခဲ့၏။ နိုင်ငံတကာကြက်ခြေနီအသင်း၏ ပျောက်ဆုံးနေသူများစီမံချက်မှ ညွှန်ကြားရေးမှူး ဆိုဖီမာတင်၏အဆိုအရ “စစ်ပွဲပြီးနောက်တွင် [မိသားစုတို့] သည် နှစ်ချီ စိုးရိမ်ပူပန်နေကြမည်။” အခြေအနေအတော်များများတွင် သက်ဆိုင်ရာမိသားစုများသည် “စိတ်အေးလက်အေး မနေနိုင်၊ သို့မဟုတ် စိတ်တွင် တမြေ့မြေ့ခံစားနေရကြသည်။” ရန်ဘက်ပြုတိုက်ခိုက်ခဲ့ကြသူများသည် ပျောက်ဆုံးနေသူများကို ကြိုးစားရှာဖွေပေးလိုစိတ် မရှိကြချေ။ အကြောင်းရင်းမှာ မစွမ်းဆောင်နိုင်၍မဟုတ်ဘဲ ဆန္ဒမရှိခြင်းကြောင့်ဖြစ်နိုင်၏။ ပညာရှင်တစ်ဦး ထောက်ပြခဲ့သကဲ့သို့ ပျောက်ဆုံးသူတို့၏ သေဆုံးပုံ အဖြစ်မှန်ကို အထုပ်ဖြေပြလိုက်လျှင် စစ်ကာလ၏ရက်စက်ကြမ်းကြုတ်မှုများ ပေါ်သွားမည်စိုး၍ဖြစ်သည်။

မိခင်နို့စို့ခဲ့ရသည့်ကလေးများ—ပို၍ ဉာဏ်ရွှင်ကျန်းမာ

“ကွင်းစလန်ပြည်နယ်၏ သုတေသီများသည် ဘရစ္စဘိန်းမြို့မှကလေး ၄၀၀၀ နီးပါးကို လေ့လာကြည့်ရာ အများအားဖြင့် မိခင်နို့စို့ခဲ့သည့်ကလေးများသည် ပို၍ဉာဏ်ရည်မြင့်မားကြကြောင်း တွေ့ရှိခဲ့သည်” ဟုသြစတြေးလျနိုင်ငံ၊ ဆစ်ဒနီ၏ သည်ဒေလီတယ်လီဂရာ့ဖ် တွင်ဖော်ပြထားသည်။ ကွင်းစလန်တက္ကသိုလ်မှ ပါမောက္ခ ဂျေခ်နာဂျမန်က ဤသို့ပြောခဲ့၏– “မိခင်နို့ကြာကြာတိုက်ကျွေးလေ၊ ကလေး၏ဉာဏ်ရည် မြင့်မားလာလေဖြစ်၏။ မိခင်နို့ရည်စို့ခဲ့ရသည့်ကလေးများ ရရှိသည့် အကျိုးကျေးဇူးမှာ သေးသေးမွှားမွှားလေးမဟုတ်ပါ၊ ဉာဏ်ရည်အဆင့် ရှစ် နီးပါးရရှိထားရာ အတော်ပင်အကျိုးထူးသည်။ ယင်းသည် သာမန်ကလေးဖြစ်ခြင်းနှင့် ဉာဏ်ရည်အတော်အသင့်ထက်မြက်သည့် ကလေးဖြစ်ခြင်းကို ကွာခြားစေသည့်အရာဖြစ်သည်။” မိခင်နို့တိုက်ကျွေးခြင်း၏ နောက်ထပ်အကျိုးကျေးဇူးတစ်ခုမှာ ကလေးများ အဝလွန်မည့်အန္တရာယ်ကို ၃၀ ရာခိုင်နှုန်းနီးပါး လျှော့ချပေးသည် ဟု ဆစ်ဒနီ၏ ဆန်းဒေးတယ်လီဂရာ့ဖ် သတင်းစာပါ သတင်းတစ်ပုဒ်က ဖော်ပြသည်။ နို့ရည်ထုတ်လုပ်ရေးအတိုင်ပင်ခံ ဂျွိုင်းဟက်စ်၏အဆိုအရ “မိခင်နို့ရည်တွင် အသုံးမဝင်သည့်အရာ မရှိသလောက်ပင်၊ လုံးဝနီးပါးအသုံးဝင်၏။ မိခင်နို့တိုက်ကျွေးသည့် သင့်ကလေးသည် ဝဖြိုးနေလျှင် စိုးရိမ်စရာမဟုတ်ပါ။ သို့သော် နို့ဘူးတိုက်၍ဝဖြိုးသည့်ကလေးသည် နောက်ပိုင်းတွင် အဝလွန်ဖို့အလားအလာ ပိုများသည်။”

ရပ်ဝေးမြေခြား တယ်လီဖုန်းဝန်ဆောင်မှုများ

ယူနိုက်တက်စတိတ်၊ ဖီလဒဲလ်ဖီးယားမြို့သူတစ်ဦးသည် မိမိဒေသရှိ ဝန်ဆောင်လုပ်ငန်းဌာနတစ်ခု၏ ဖုန်းနံပါတ်ကို လှည့်လိုက်သည်။ ဖုန်းလက်ခံနားထောင်သူ အမျိုးသမီးငယ်မှာ မီရှဲလ်ဟု သူ့ကိုယ်သူမိတ်ဆက်သော်လည်း သူ့နာမည်အရင်းမှာ မဲဂ်နာဖြစ်ပြီး ယခုသူရှိနေသည့် အိန္ဒိယသို့ ဖုန်းလာချိန်မှာ ညဉ့်နက်သန်းခေါင်ဖြစ်သည်။ အိန္ဒိယနိုင်ငံရှိ တယ်လီဖုန်းဖြင့် ဝန်ဆောင်မှုပေးသည့်ဌာနများတွင် အမေရိကန်အက်စ်ပရက်စ်၊ အေတီအင်တီ၊ ဗြိတိရှ်အဲယားဝေး၊ စီတီဘဏ်နှင့် ဂျယ်နရယ်လ်အဲလက်ထရစ်စသည့် နိုင်ငံရပ်ခြားကုမ္ပဏီများအတွက် “ရပ်ဝေးရုံး” လုပ်ငန်းဆောင်တာများစွာကို ဆောင်ရွက်ရန် လူ ၁၀၀,၀၀၀ ကျော်ကို အလုပ်ခန့်ထားသည်။ ဤလုပ်ငန်းကို အိန္ဒိယနိုင်ငံသို့ လွှဲပြောင်းပေးရခြင်းမှာ တတ်နိုင်သည့် နိုင်ငံတကာ တယ်လီဖုန်းခရှိခြင်းအပြင် “အနောက်တိုင်းနှင့်စာလျှင် လုပ်ခ ၈၀ ရာခိုင်နှုန်းသက်သာသည့် ပညာတတ်၊ အင်္ဂလိပ်စကားပြောတတ်သော လုပ်သားများစွာ ရနိုင်ခြင်းတို့ကြောင့်ဖြစ်သည်” ဟုအိန္ဒိယထူဒေး မဂ္ဂဇင်းကဖော်ပြသည်။ မဲဂ်နာကဲ့သို့ပင် အော်ပရေတာများသည် အမေရိကန်လေသံအတိုင်း ပြောဆိုတတ်ရန် လ,ပေါင်းများစွာ သင်တန်းတက်ကြရပြီး “အမေရိကန်လေသံအမျိုးမျိုးကို သင်ယူနိုင်ရန် အင်မတန်လူကြိုက်များသည့် ဟော်လီဝုဒ်ရုပ်ရှင်ကားများကို ကြည့်ကြရသည်။” မဂ်နာ၏ကွန်ပျူတာတွင် ဖီလဒဲလ်ဖီးယားမြို့၏ မိုးလေဝသအခြေအနေကိုပင် ဖော်ပြထားရာ ယင်းအကြောင်းပြောဆိုနိုင်၏။ “ကောင်းသောနေ့ဖြစ်ပါစေ” ဟုပင် သူနှုတ်ဆက်လိုက်သေးသည်။

ပင်လယ်အောက် ရေသွယ်စနစ်

ကနေဒါနိုင်ငံ၊ ဗင်ကူဗားကျွန်း၏ ကမ်းရိုးတန်းအနီးတွင် ရှာဖွေတွေ့ရှိခဲ့သည့် ရေအောက်မီးတောင်နှစ်လုံးသည် အဏ္ဏဝါကြမ်းပြင်အောက် ဧရာမရေသွယ်စနစ်ဖြစ်သည်ကို တွေ့ရှိခဲ့ရ၏ဟု ကနေဒီယန်ဂျီအိုဂရာဖစ် မဂ္ဂဇင်းတွင် ဖော်ပြထားသည်။ အဏ္ဏဝါကြမ်းပြင်အောက်တွင် ပင်လယ်ရေသည် လှည့်ပတ်စီးဆင်းနေကြောင်း ကြာမြင့်စွာကပင် သိပ္ပံပညာရှင်များ သိရှိထားခဲ့ကြ၏။ “နားလည်ရခက်သည်မှာ အဏ္ဏဝါကြမ်းပြင်တစ်လျှောက်တွင် ရေစိမ့်ဝင်နိုင်သည့် ကျောက်လွှာများစွာမရှိခြင်းဖြစ်သည်” ဟု စဲန်တာခရုဇ်မြို့ရှိ ကယ်လီဖိုးနီးယားတက္ကသိုလ်မှ ဘူမိဗေဒပညာရှင် အဲန်ဒရူးဖစ်ရှာက ရှင်းပြခဲ့သည်။ ပင်လယ်ရေသည် အဏ္ဏဝါကြမ်းပြင်ပေါ်ရှိ ရေမစိမ့်ရွှံ့စေးလွှာမှ ထိုးထွက်နေသော ရေအောက်မီးတောင်ထဲသို့ စီးဝင်နေကြောင်း ဖစ်ရှာနှင့် သူ့ရောင်းရင်းများ တွေ့ရှိခဲ့ကြသည်။ ၎င်းနောက် မိုင် ၃၀ ကျော်အဝေးရှိ အခြားရေအောက်မီးတောင်မှ ရေပြန်စီးထွက်လာ၏။ ဤတွေ့ရှိချက်ကြောင့် ပင်လယ်ရေ၏ဓာတုဖွဲ့စည်းမှုအပြင် သမုဒ္ဒရာကျောက်လွှာထုတွင် နေထိုင်ကျက်စားသည့် ပိုးမွှားများအကြောင်းကိုပါ ပိုမိုသိနားလည်လာလိမ့်မည်ဟု ဖစ်ရှာမျှော်လင့်နေသည်။

ပညာလို အိုသည်မရှိ

စာမတတ်သူများသည့် နီပေါနိုင်ငံတွင် မြေး ၁၂ ယောက်ကျော်ရှိ သက်ကြီးရွယ်အိုတစ်ဦးသည် ပညာသင်ယူရန် သူ၏ကြိုးပမ်းမှုအတွက် ကျော်ကြားသွားလေသည်။ စာရေးဆရာ ဘေဂျေးဟု လူသိများသည့် ဘယ်လ်ဗဟာဒူး ကာကီသည် ၁၉၁၇ ခုနှစ်တွင် မွေးဖွားခဲ့ပြီး ဒုတိယကမ္ဘာစစ်တွင် ပါဝင်တိုက်ခိုက်ခဲ့သူဖြစ်၏။ သူသည် လေးကြိမ်တိုင်ကြိုးစားခဲ့ပြီးနောက် အသက် ၈၄ နှစ်အရွယ်တွင် အခြေခံပညာအထက်တန်း သင်ယူပြီးမြောက်မှုလက်မှတ် ရရှိခဲ့သည်။ ယခု အသက် ၈၆ နှစ်အရွယ်တွင် ကောလိပ်တက်နေပြီ။ အင်္ဂလိပ်ဘာသာစကားကို အဓိကထားသင်ယူနေပြီး အခြားသူတို့ကိုပင် အင်္ဂလိပ်စာပြပေးနေ၏။ လူငယ်များနှင့်အတူ စာရေးခုံတွင်ထိုင်၍သင်ယူရခြင်းကြောင့် သူ့အသက်အရွယ်ကို သူမေ့လျော့သွားပြီး ငယ်ရွယ်သွားသည်ဟု ခံစားရကြောင်း ပြောပြသည်။ မြို့တော်ခတ္တမန္ဒူသို့သွားသည့် နောက်ဆုံးခရီးတွင် သူ၏ပြီးမြောက်အောင်မြင်မှုများအတွက် ဆုလာဘ်များရသည့်အပြင် ကျယ်လောင်စွာသြဘာပေးခံခဲ့ရသည်။ အသက်ကြီးသောကြောင့် လက်လျှော့ပြီး ဆက်လက်စာမသင်ဘဲမနေကြရန် အခြားသူများကို အားပေးခဲ့၏။ သို့ရာတွင် စာရေးဆရာ ဘေဂျေးမှာ မကျေနပ်စရာတစ်ခုရှိသည်။ သူသည် လေယာဉ်ခကို အထူးနှုန်းနှင့်မရ၊ ပုံမှန်နှုန်းဖြင့်ဆိုလည်း မတတ်နိုင်သောကြောင့် ဘတ်စကားစီးရန် ကားဂိတ်သို့ သုံးရက်ကြာလမ်းလျှောက်ခဲ့ရ၏။ သို့ဖြစ်၍ ခတ္တမန္ဒူပို့စ်သတင်းစာတွင် သူဤသို့ ဆိုခဲ့၏– “လေကြောင်းကုမ္ပဏီက ကျွန်တော့်ကို ကျောင်းသားနှုန်းနဲ့ လျှော့ပေးသင့်တယ်၊ ကျွန်တော်လည်း ကျောင်းသားတစ်ယောက်ပဲ။”

ကလေးများ၏ စိတ်ဝေဒနာ

အေဘီစီစပိန်သတင်းစာက “စပိန်နိုင်ငံရှိ ကလေးများနှင့်ဆယ်ကျော်သက်အရွယ် နှစ်ဆယ့်နှစ်ရာခိုင်နှုန်းသည် စိတ်ဝေဒနာပုံစံတစ်မျိုးမျိုး ခံစားနေကြရသည်” ဟုဖော်ပြထားသည်။ “အဖြစ်အများဆုံးမှာ အမူအကျင့်မူမမှန်ခြင်း၊ စိုးရိမ်ပူပန်ခြင်း၊ စိတ်ကျဝေဒနာနှင့် အစားအသောက်မူမမှန်ခြင်း” တို့ဖြစ်သည်ဟု ကလေးစိတ်ရောဂါကုဆရာဝန် မာရီယာဂျီးဇက် မာဒိုမင်ဂိုက ပြောပြသည်။ လွန်ခဲ့သည့်အနှစ် ၃၀ အတွင်း စိတ်ရောဂါ သိသိသာသာတိုးများလာသည်ကို တွေ့ရှိရသဖြင့် စိတ်ပိုင်းဆိုင်ရာပြဿနာများသည် စီးပွားရေးတိုးတက်လာမှုနှင့် ဒွန်တွဲလေ့ရှိသည်ဟု သမားတော်များက ကောက်ချက်ချရကြလေသည်။ သာဓကအနေနှင့် မိဘ၏သြဇာယုတ်လျော့လာခြင်းအပါအဝင် လူမှုရေးနှင့် ယဉ်ကျေးမှုပိုင်းတို့တွင် တန်ဖိုးထားနှစ်လိုရာများ အကြီးအကျယ်ပြောင်းလဲသွားခြင်းကို သူတို့ သတိပြုမိကြသည်။ “စည်းကမ်းတင်းကျပ်မှုနှင့် အာဏာသုံးမှုတို့သည် အပျက်သဘောဆောင်သည်မှန်သော်လည်း အာဏာကို မေတ္တာဖြင့် အသုံးပြုရန်လိုသည်” ဟု မာဒိုမင်ဂိုက ဖော်ပြခဲ့သည်။