Τι Είναι η Δυσανεξία στη Λακτόζη

ΠΕΡΑΣΕ σχεδόν μία ώρα αφότου απολαύσατε το αγαπημένο σας παγωτό ή τυρί. Νιώθετε το στομάχι σας σφιγμένο και ερεθισμένο και την κοιλιά σας πρησμένη. Σκέφτεστε να πάρετε πάλι εκείνο το φάρμακο που τώρα τελευταία έχετε μαζί σας. Σας γεννιέται το ερώτημα: “Γιατί είναι το στομάχι μου τόσο ευαίσθητο;”

Αν υποφέρετε από ναυτία, κράμπες, φούσκωμα, τυμπανισμό ή διάρροια όταν πίνετε γάλα ή τρώτε γαλακτοκομικά προϊόντα, ίσως να έχετε δυσανεξία στη λακτόζη. Η δυσανεξία στη λακτόζη είναι μια κοινή αντίδραση στα γαλακτοκομικά προϊόντα. Το Εθνικό Ινστιτούτο για το Διαβήτη και τις Παθήσεις του Πεπτικού Συστήματος και των Νεφρών αναφέρει ότι «30 ως 50 εκατομμύρια Αμερικανοί έχουν δυσανεξία στη λακτόζη». Σύμφωνα με το βιβλίο Το Ευαίσθητο Έντερο (The Sensitive Gut), το οποίο εκδόθηκε από την Ιατρική Σχολή του Χάρβαρντ, υπολογίζεται ότι «ως και το 70 τοις εκατό του παγκόσμιου πληθυσμού έχει κάποιο πρόβλημα με τη λακτόζη». Τι είναι, λοιπόν, η δυσανεξία στη λακτόζη;

Λακτόζη είναι το σάκχαρο που υπάρχει στο γάλα. Το λεπτό έντερο παράγει ένα ένζυμο που ονομάζεται λακτάση. Ο ρόλος της είναι να διασπά τη λακτόζη σε δύο απλούστερα σάκχαρα, τη γλυκόζη και τη γαλακτόζη. Με αυτόν τον τρόπο η γλυκόζη μπορεί να απορροφηθεί από το αίμα. Αν δεν υπάρχει αρκετή λακτάση για να κάνει αυτή την εργασία, η ανεπεξέργαστη λακτόζη περνάει στο παχύ έντερο και αρχίζει να υφίσταται ζύμωση, παράγοντας οξέα και αέρια.

Αυτή η πάθηση, η οποία ονομάζεται δυσανεξία στη λακτόζη, οδηγεί σε μερικά από τα συμπτώματα που  προαναφέρθηκαν ή και σε όλα. Η λακτάση παράγεται σε μεγάλες ποσότητες τα πρώτα δύο χρόνια της ζωής, ενώ στη συνέχεια η παραγωγή της μειώνεται σταθερά. Ως αποτέλεσμα, πολλοί μπορεί να παρουσιάσουν αυτή την πάθηση χωρίς να το καταλάβουν.

Είναι Αλλεργία;

Μερικοί νομίζουν πως είναι αλλεργικοί στο γάλα λόγω των αντιδράσεων που παρουσιάζουν όταν τρώνε κάποιο γαλακτοκομικό προϊόν. Τι από τα δύο είναι λοιπόν, αλλεργία a ή δυσανεξία; Σύμφωνα με μερικούς αλλεργιολόγους, οι πραγματικές τροφικές αλλεργίες είναι σπάνιες εφόσον προσβάλλουν μόλις το 1 με 2 τοις εκατό του γενικού πληθυσμού. Στα παιδιά, αυτό το ποσοστό είναι μεγαλύτερο, αν και κατώτερο του 8 τοις εκατό. Μολονότι τα συμπτώματα της αλλεργίας και της δυσανεξίας στη λακτόζη μπορεί να είναι παρόμοια, υπάρχουν διαφορές.

Τα συμπτώματα μιας τροφικής αλλεργίας είναι αποτέλεσμα μιας αμυντικής ουσίας του ανοσολογικού συστήματος​—της ισταμίνης—​απέναντι σε κάτι που φάγατε ή ήπιατε. Μερικά συμπτώματα είναι το πρήξιμο των χειλιών ή της γλώσσας, η κνίδωση (εξάνθημα) ή το άσθμα. Η δυσανεξία στη λακτόζη δεν προκαλεί τέτοια συμπτώματα επειδή δεν επηρεάζεται το ανοσολογικό σύστημα. Η πάθηση αυτή σχετίζεται με την αδυναμία του σώματος να αφομοιώσει κατάλληλα την τροφή, προκαλώντας έτσι αντίδραση.

Τι θα σας βοηθήσει να καταλάβετε τη διαφορά; Το βιβλίο Το Ευαίσθητο Έντερο απαντάει: «Οι καθαρά αλλεργικές αντιδράσεις . . . εμφανίζονται λίγα λεπτά μετά τη λήψη μιας τροφής που προκαλεί ερεθισμό. Αν τα συμπτώματα παρουσιαστούν πάνω από μία ώρα αργότερα, αυτό δείχνει ότι πιθανότατα πρόκειται για δυσανεξία».

Η Επίδραση στα Βρέφη

Η αντίδραση που παρουσιάζει ένα βρέφος ή ένα μικρό παιδί όταν πίνει γάλα μπορεί να είναι  οδυνηρή τόσο για το ίδιο όσο και για τους γονείς. Αν κάποιο παιδί εμφανίσει διάρροια, μπορεί να πάθει αφυδάτωση. Οι γονείς ίσως είναι συνετό να ζητήσουν τη συμβουλή παιδίατρου. Όταν γίνεται διάγνωση δυσανεξίας, μερικοί γιατροί συστήνουν να αντικατασταθεί το γάλα με κάποιο συμπλήρωμα. Σε πολλές περιπτώσεις αυτό έχει φέρει ανακούφιση από τα ενοχλητικά συμπτώματα.

Σε περίπτωση αλλεργίας, απαιτείται περισσότερη προσοχή. Μερικοί γιατροί χορηγούν κάποιο αντιισταμινικό. Εντούτοις, αν εμποδίζεται η αναπνοή, ο γιατρός χρειάζεται να κάνει κάτι περισσότερο για να φέρει ανακούφιση. Σε σπάνιες περιπτώσεις, μπορεί να εμφανιστεί μια ενδεχομένως θανατηφόρα κατάσταση, το αναφυλακτικό σοκ.

Αν ένα βρέφος αρχίσει να κάνει εμετούς, κάτι άλλο στο οποίο πρέπει να δοθεί προσοχή είναι μια σπάνια διαταραχή που ονομάζεται γαλακτοζαιμία. Όπως προειπώθηκε, η γαλακτόζη ξεχωρίζεται με τη βοήθεια της λακτάσης, αλλά χρειάζεται να μετατραπεί σε γλυκόζη. Αν συσσωρευτεί γαλακτόζη, το αποτέλεσμα μπορεί να είναι σοβαρές βλάβες στο συκώτι, παραμόρφωση των νεφρών, νοητική υστέρηση, υπογλυκαιμία, ακόμη και καταρράκτης. Επομένως, είναι ζωτικό να αποκλειστεί γρήγορα και πλήρως η λακτόζη από το διαιτολόγιο του βρέφους.

Πόσο Σοβαρή Είναι η Δυσανεξία στη Λακτόζη;

Μια νεαρή γυναίκα υπέφερε σε χρόνια βάση από τυμπανισμό και στομαχικές κράμπες. Η κατάστασή της έγινε τόσο σοβαρή ώστε ζήτησε ιατρική βοήθεια. Έπειτα από μια σειρά εξετάσεων, διαγνώστηκε ότι έπασχε από φλεγμονώδη νόσο του εντέρου. b Για να τεθεί η ασθένεια υπό έλεγχο, της χορηγήθηκαν φάρμακα. Δεν σταμάτησε, όμως, την καθημερινή της συνήθεια να καταναλώνει γαλακτοκομικά προϊόντα, και έτσι τα συμπτώματά της παρέμεναν. Έπειτα από προσωπική έρευνα, κατάλαβε ότι το πρόβλημα μπορεί να οφειλόταν στη διατροφή της, και γι’ αυτό άρχισε να αποφεύγει συστηματικά ορισμένες τροφές. Τελικά, έκοψε τα γαλακτοκομικά προϊόντα, και τα συμπτώματά της άρχισαν να υποχωρούν! Μέσα σε έναν χρόνο​—και έπειτα από επιπρόσθετες εξετάσεις—​ο γιατρός της τής είπε ότι δεν είχε φλεγμονώδη νόσο του εντέρου. Είχε δυσανεξία στη λακτόζη. Φανταστείτε την ανακούφιση που ένιωσε!

Μέχρι στιγμής, δεν υπάρχει αγωγή που να βοηθάει στην παραγωγή λακτάσης στο ανθρώπινο σώμα. Ωστόσο, η δυσανεξία στη λακτόζη δεν φαίνεται να θέτει σε κίνδυνο τη ζωή. Πώς μπορείτε, λοιπόν, να αντιμετωπίσετε τα συμπτώματά της;

Κάνοντας διάφορες δοκιμές, μερικοί έχουν καταλάβει σε ποιο βαθμό μπορούν να ανεχτούν τα γαλακτοκομικά προϊόντα. Παρατηρώντας πόσα γαλακτοκομικά προϊόντα καταναλώνετε και την αντίδραση του σώματός σας, μπορείτε να καθορίσετε πόση ποσότητα μπορείτε να χωνέψετε.

Κάποιοι προτιμούν να αποφεύγουν εντελώς τα γαλακτοκομικά προϊόντα. Μερικοί, κάνοντας προσωπική έρευνα ή με τη βοήθεια διατροφολόγου, έχουν βρει άλλους τρόπους για να συμπληρώνουν τις ανάγκες τους σε ασβέστιο. Ορισμένα πράσινα λαχανικά και κάποια είδη ψαριών και ξηρών καρπών περιέχουν πολύ ασβέστιο.

Για όσους θέλουν να συνεχίσουν να απολαμβάνουν τα γαλακτοκομικά προϊόντα, υπάρχουν διάφορα σκευάσματα που κυκλοφορούν στην αγορά είτε ως χάπια είτε σε υγρή μορφή. Αυτά τα προϊόντα περιέχουν λακτάση η οποία βοηθάει το έντερο να διασπάσει τη λακτόζη. Η λήψη τους μπορεί να βοηθήσει κάποιον να αποφύγει τα συμπτώματα της δυσανεξίας στη λακτόζη.

Στο σημερινό κόσμο, η φροντίδα της υγείας δεν είναι εύκολη υπόθεση. Αλλά χάρη στην ιατρική έρευνα και στην ανθεκτικότητα του σώματός μας, μπορούμε να τα βγάζουμε πέρα μέχρις ότου έρθει ο καιρός κατά τον οποίο «κανένας κάτοικος δεν θα λέει: “Είμαι άρρωστος”».​—Ησαΐας 33:24· Ψαλμός 139:14.

[Υποσημειώσεις]

[Πλαίσιο/​Εικόνες στη σελίδα 26]

ΛΑΚΤΟΖΗ ΠΙΘΑΝΟΝ ΝΑ ΠΕΡΙΕΧΟΥΝ ΚΑΙ ΤΑ ΕΞΗΣ:

◼ Ψωμί και αρτοσκευάσματα

◼ Κέικ και βουτήματα

◼ Ζαχαρώδη προϊόντα

◼ Έτοιμο μείγμα για πουρέ

◼ Μαργαρίνη

◼ Πολλά συνταγογραφημένα φάρμακα

◼ Φάρμακα που χορηγούνται χωρίς συνταγή

◼ Μείγματα έτοιμης ζύμης για πανκέικ, μπισκότα, και τα παρόμοια

◼ Επεξεργασμένα δημητριακά για πρωινό

◼ Σάλτσες για σαλάτες

◼ Αλλαντικά

◼ Σούπες