Rabiguet

Goyee ro ná índice xtuny contenidos

¿Xigony raquiinno esperanza?

¿Xigony raquiinno esperanza?

¿Xigony raquiinno esperanza?

¿XÍ ÑAC né Daniel, nidxiyen ni bixoné cáncer ni bisetlano ló artículo ni godudy, diti nasnitbu esperanza la? ¿Ñalbu de galguitzcu la? ¿Nabanysabu ló naareʼ la? Nili buñ ni rony crer mod rarexa esperanza sigory diti naniʼyibu scú. Né ndeʼ nigolú rasac: Diti labúu guinino que esperanza nacni xomod toib remeidy ni rasial xidal clas galguitz.

Ló toib entrevista ni buny doctor ni laa Nathan Cherney goniʼ xi riesga noʼ pal ronyxiroʼno galnadip ni nap esperanza órni noʼ toib buñ ni caxoʼ. Láabu goniʼbu: «Tipnés buñguieeu radíilyibu tzeʼelyibu portín tzeʼelyibu diti ragoʼ gan xcalnabany. Órni buñ rony pensary modreʼ diti racnéni buñguitz xalagary ngú rastoʼbyni xcalnabanybu».

Buñ ni caxoné toib galguitz ni naguel ragaity, cacalóyibu toib galnagan ni naguel rastoʼby, buñ ni caxoʼ xfamil diti ragotz dool láabu que diti napbu esperanza pal guialbu. ¿Labúu guinino que esperanza diti noʼ pu raquiinni la?

Yaca. Doctor cuca ni laa Cherney, racnébu buñ ni caxoʼ guibany sacró laʼga caxoʼsiiyibu, guirá doctores ni rony dxiin né tramientos par gacnéni buñ ni caxoʼ, raniʼyibu que nigolú racnéni buñ dada buñ ni ma cayaity cabany nandxichyibu que esperanza reʼ nigolú racnéni layibu. Esperanza nigolú rasacni.

Esperanza napni galnadip

«Esperanza napni galnadip», scá raniʼ toib doctor né toib periodista ni laa W. Gifford-Jones, láabu goniʼbu que labúu gacnéno emocionalmente a toib buñ ni mápa mer gaity ndeʼ nigolú rasac. Galrracné reʼ racnéni buñ ni mápa mer gaity par diti guisnitbu esperanza né confianz ni napbu. Toib estudio ni góc íz 1989 bislooy que guirá buñ ni caxoʼ ni mápa mer gaity bibany más tiemp portín cuaʼbu galrracné reʼ, per ló toib investigación ni góc ló ndeʼga ma diti gocni scú. Per ná scú, estudios ni ma bunyibu raslooyni que buñ ni caxoʼ racnéni layibu emocionalmente, ma diti rioʼ nabanyibu né ma diti tampa rioʼyibu ló galrrioʼob xomod stipnés.

Bunyibu stoib investigación de toib buñ ni noʼ gan xcalnabany né de toib ni diti noʼ gan xcalnabany. Biquiinyibu más de tip mil tzongayoʼ buñguieeu par gonyibu pal guirá biinreʼ noʼ gan xcalnabany o yaca. Godudy chii íz gonabdiitzyibu biinreʼ stoib né gonyibu que doce por ciento de guirá biinreʼ gopyibu toib galguitz ni laa cardiopatía isquémica. De guiráyibu casi tigalaʼyibu góc buñ ni diti noʼ gan xcalnabany. Laura Kubzansky, mextra de Salud né Conducta Social de Facultad de Salud Pública de Harvard, rasetlaa: «Casi guirá ni raniʼ buñ órni ronyibu pensary pórsi ló cós tzaay diti noʼ pu raquiinni. Ndeʼ nac tipnés prueby ni rasetlaa doctor órni raniʼyibu de galguitz ni ranás xcalnabany buñ».

Tipnés investigaciones ma bislooy que órni buñ rony pensary que caxoʼ, más raclayibu par guialyibu. Órni buñ noʼ gan xcalnabany rabanyibu más tiemp. Toib estudio bisetlaa ximod buñgol rabanyibu más tiemp né rioʼ ór yaca. Órni buñ bixel tipnés mensaj a buñgol que napyibu sabiduría né experiencia, ngú gocné layibu par tzoʼ gan xcalnabanyibu guibanyibu. Ndeʼ góc suusi ñac chop xomal de ejersis.

¿Xigony esperanza, optimismo né órni noʼ gan xcalnabany buñ racnéni layibu? Sigory medicina né ciencia diti rientzaay xigony xpensaryno né mod goyaʼno labúu gacnéni lóono. Per especialistas diti rientzaay mod nacni. Profesor de Neurología rasetlaa: «Sacró órni buñ rioʼ nakit né noʼ ni cabés. Ndeʼ rony que buñ guisac sacró né gac buñ nasac».

Clas pensary reʼ sigory tipnés médicos, psicólogos né científicos, diti nantzay láani, per buñ ni casuidy la Biblia ma bieen láani. Ma godudy tzón mil íz, rey Salomón bicaʼ láani: «Órni xcalnabany buñ noʼ nakit nacni xomod remeidy, per órni nigolú rioʼob xcalnabany buñ nacni xomod toib galguitz» (Proverbios 17:22). ¡Sacróyen ni ná versículo reʼ! Diti náni que órni xcalnabanyno noʼ nakit diti sadudyno ló galrrioʼob xalagary ngú, nacni xomod toib remeidy.

Labúu guinabdiitzno ndeʼ pal esperanza ñacni toib remeidy guirá doctor nadudy láani buñ. Láaca esperanza nigolú racnéni buñ.

Mod racnéni lóono órni noʼ gan xcalnabanyno

Guirá investigadores ma bienyibu que órni toib buñ noʼ gan xcalnabany nigolú racnéni layibu. Naní guicyibu lainy yolayscuel, ló dxiin dada órni ronyibu nitisi galrraguit. Por ejemplo, góc toib investigación de toib equipo de buñgonaʼ de atletismo. Tipnés estudios bisetlaa ximod esperanza racnéni a guirá biinreʼ. ¿Xigony esperanza nigolú racnéni xidal clas buñ?

Buñ ma bisuidy que órni rabiʼyibu que toib buñ noʼ gan xcalnabany ngú racné layibu. Ló íz 1960 buñ bidudy cuent mod nac nimalien, por ngú tipnés investigadores goniʼyibu diitzreʼ riaʼ buñ mod nac. Né bisetlayibu que buñ labúu gap galguitz reʼ. Por ejemplo, biyopyibu tipnés buñ né goloʼyibu biinreʼ lainy toib yoʼ ro noʼ xiroʼ ruid né gochyibu biinreʼ par diti nacadiag ruid naquichñayibu tipnés botones. Guiráyibu labúu bunyibu láani.

Né bunyibu prueby reʼ né stipnés buñ per órni biquichñayibu botones reʼ walsa bienyibu ruid, né bireʼganyibu. Bunyibu tipnés prueby né biinreʼ per layibu bireʼganyibu né ma diti bunyibu xitcal. Per ló ni rarop grupo cu goyoʼ tipnés ni goyoʼ gan xcalnabany né bunyibu rutirigaʼlni layibu né diti bireʼganyibu.

Doctor Martin Seligman, ni gocné par ñonyibu tipnés experimentos, goniiny láabu ñanbu xi ngú optimismo né pesimismo. Bibiʼbu ximod nac xpensary buñ órni rareʼgan né toib cós né ndeʼ diti racné layibu par gonyibu tipnés cós ni más nagan. Doctor reʼ rasetlaa xi rasac buñ órni diti noʼ gan xcalnabany: «Ni ma sanéya veinticin íz ni casudi guirá ndeʼ, que pal ronyno crer xomod buñ ni diti noʼ gan xcalnabany que desgrasy racni xtolno né que ma diti labúu gonyno xitcal, que guirá ni gonyno diti sacnéni lóono, más sacalóno desgrasy portín ronyno pensary modreʼ».

Sigory guirá ndeʼ tipnés buñ diti rientzaay láani, per buñ ni casuidy la Biblia rien láani. Toib proverbio rasetlaa ndeʼ: «¿Pal rareʼganlo dzú ni noʼ galnagan, xcalnadiplo sadopyni» (Proverbios 24:10). Scú láani, la Biblia raslooy que órni buñ rareʼgan né órni diti noʼ gan xcalnabany sadopy xcalnadip. ¿Xí labúu gonyno par labúu tzoʼ gan xcalnabanyno né gapno esperanza?

[Dibuj]

Esperanza labúu gacnéni lóono