Mapukgo Nimo ang Pagkadili-Malaomon

UNSAY imong hunahuna bahin sa mga kalisdanan nga imong giantos? Nagtuo ang daghang eksperto karon nga ang tubag nianang pangutanaha magpaila gayod kon ikaw ba malaomon o dili-malaomon. Kitang tanan nag-antos ug nagkalainlaing lisod nga mga pagsulay sa kinabuhi, nga ang uban kanato nakasinatig mas daghang pagsulay kay sa uban. Apan, nganong ang pipila ka tawo daw daling maulian sa maayong buot human mag-antos sa kalisdanan, nga andam manlimbasog nga kab-oton ang usa ka butang, samtang ang uban daw moangka human sa gagmay lamang nga mga suliran?

Pananglitan, hunahunaa nga ikaw nangitag trabaho. Moadto ka sa usa ka interbiyo ug unya ikaw wala madawat sa trabaho. Unsay imong pagbati tungod kay ikaw wala madawat sa trabaho? Basin imong isipon kana ingong pagsalikway sa imong pagkatawo ug ingong permanenteng suliran, nga mosulti ka sa kaugalingon, ‘Walay magpatrabaho sa usa ka tawong sama kanako. Dili gayod ako makatrabaho.’ O, grabe pa, kining usa ka kapakyasan mahimong magdaot sa imong panglantaw sa tanang bahin sa imong kinabuhi, kay maghunahuna ka, ‘Ako pakyas gayod. Ako walay pulos kang bisan kinsa.’ Sa matag kaso, ang maong panghunahuna maoy diwa sa bug-os nga pagkadili-malaomon.

Pagpukgo sa Pagkadili-Malaomon

Sa unsang paagi mapukgo nimo ang dili-malaomong panghunahuna? Ang pagkat-on sa pag-ila nianang negatibong mga hunahuna mao ang hinungdanong una nga tikang. Ang sunod nga tikang mao ang pagpukgo niana. Sulayi ang pagpangita ug makataronganon nga ubang mga katin-awan kon nganong wala ka madawat sa trabaho. Pananglitan, tinuod ba nga wala ka dawata tungod kay walay gustong magpatrabaho kanimo? O posible ba nga ang tigpaempliyo nangita lang ug tawo nga adunay laing mga kuwalipikasyon?

Kon maghunahuna ka sa espesipikong mga impormasyon, mapadayag nga ang maong dili-malaomong mga hunahuna mao lamay hinobrang mga reaksiyon. Nagpasabot ba nga ikaw bug-os nga pakyas tungod kay wala ka madawat sa usa ka trabaho, o makahunahuna ka ug laing mga bahin sa imong kinabuhi​—sama sa imong espirituwal nga mga pangagpas, pamilyahanong mga relasyon, o mga panaghigala​—diin ikaw nagmalamposon? Tun-i ang pagsalikway sa makapasubong mga hunahuna gikan sa imong kaisipan, ug ilha nga kana sa aktuwal maoy paghunahuna nga ang bisan unsang kalihokan moresulta lamang sa kadaotan. Kon buot sabton, mahimo ba nimong mahibaloan nga ikaw dili gayod makakitag trabaho? Aduna ka pay mahimo aron isalikway ang negatibong panghunahuna.

Positibo, Gipunting-sa-Tumong nga Panghunahuna

Sa dili pa dugayng katuigan ang mga tigdukiduki nakaugmad ug makaiikag, bisan pag  mapig-otong kabatbatan sa paglaom. Nag-ingon sila nga ang paglaom naglakip sa pagtuo nga ikaw makakab-ot sa imong mga tumong. Sumala sa ipakita sa sunod artikulo, dili lang pagkab-ot sa mga tumong ang nalangkit sa paglaom, apan ang maong kabatbatan daw mapuslanon sa daghang paagi. Ang pagpunting sa hunahuna niining bahina sa kaugalingong paglaom makatabang kanato sa pag-ugmad ug mas positibo, gipunting-sa-tumong nga panghunahuna.

Aron kita makatuo nga atong makab-ot ang atong mga tumong sa unahan, kinahanglang nakasinati na kita sa pagbutang ug mga tumong ug pagkab-ot niana. Kon nagtuo ka nga wala ka pay ingon nga kasinatian, basin mapuslanon ang paghunahunag seryoso bahin sa mga tumong nga imong gibutang sa imong kaugalingon. Una, ikaw ba adunay mga tumong? Dali kaayo nga malinga sa puliking kalihokan sa kinabuhi nga dili ka na makagahin ug panahon sa paghunahuna kon unsay tinuod natong gitinguha sa kinabuhi, kon unsay labing hinungdanon kanato. Mahitungod niining mapuslanong prinsipyo bahin sa pagbutang ug tinong mga prioridad, kita makasabot na usab nga ang giingon dugay na kanhi sa Bibliya tin-awng nagpahayag niana: ‘Tinoa ang mas hinungdanong mga butang.’​—Filipos 1:10.

Sa dihang makatino na kita sa atong mga prioridad, mas dali ang pagpili ug pipila ka hinungdanong mga tumong diha sa nagkalainlaing natad, sama sa atong espirituwal nga kinabuhi, pamilyahanong kinabuhi, ug sa atong sekular nga kinabuhi. Hinuon, sa sinugdan kinahanglang dili kita magbutang ug sobra ka daghang tumong ug pilion nato ang matag usa ka tumong nga nasayran nato nga daling makab-ot. Kon ang usa ka tumong lisod kaayong kab-oton, basin mobati kitag kabalaka, kahadlok, o kaluya, ug basin mawad-an kitag paglaom. Busa, labing maayo nga bahinon ang mas dagko, tagdugay nga mga tumong ngadto sa mas gagmay, dili-tagdugay nga mga tumong.

“Kon gusto sa usa ka tawo, siya mangitag paagi.” Kanay kasagarang isulti, ug kana may pagkatinuod. Sa dihang natino na nato ang atong pangunang mga tumong, kita nagkinahanglag tinguha ug determinasyon sa pagpaningkamot nga atong makab-ot kana. Atong mapalig-on ang atong determinasyon pinaagi sa pagpalandong kon unsay bili sa atong mga tumong ug ang mga ganti nga atong madawat pinaagi sa pagkab-ot niana. Siyempre, motungha ang mga babag, apan kinahanglang isipon nato kana sila ingong mga hagit inay mga kahimtang nga walay lutsanan.

Hinuon, kinahanglan maghunahuna usab kitag praktikal nga mga paagi sa pagkab-ot sa atong mga tumong. Ang awtor nga si C. R. Snyder, nga naghimog bug-os nga pagtuon bahin sa bili sa paglaom, nag-awhag sa paghunahunag daghang paagi aron makab-ot ang usa ka tumong. Busa, kon ang usa ka paagi dili molampos, kita makasulay sa ikaduha, ikatulong paagi, ug padayon.

Misugyot usab si Snyder sa pagkakat-on kon kanus-a ang usa ka tumong ilisan ug laing tumong. Kon tinuod kitang nababagan sa pagkab-ot sa usa ka tumong, ang pagkayugot bahin niana makapaluya lamang kanato. Sa laing bahin, ang pag-ilis niana ug mas realistikong tumong motagana kanato ug laing butang nga pagalaoman.

Ang Bibliya adunay mapuslanong pananglitan bahin niini. Gihambin ni Haring David ang tumong nga magtukod ug usa ka templo alang sa iyang Diyos, si Jehova. Apan ang Diyos miingon kang David nga ang iyang anak nga si Solomon mao ang makabaton nianang pribilehiyoa. Inay mapikal o maningkamot sa pagpadayon bisan pa nianang makapahigawad nga panghitabo, giilisan ni David ang iyang mga tumong. Iyang gideboto ang iyang kusog sa pagtigom ug salapi ug mga materyales nga kinahanglanon sa iyang anak sa paghuman sa proyekto.​—1 Hari 8:17-19; 1 Cronicas 29:3-7.

Bisan pag molampos kita nga pausbawon ang atong paglaom pinaagi sa pagpukgo sa pagkadili-malaomon ug pag-ugmad sa positibo, gipunting-sa-tumong nga panghunahuna, lagmit kulang kaayo gihapon ang paglaom. Nganong matuod kini? Aw, ang kinadak-an nga pagkawalay-paglaom nga atong gisagubang niining kalibotana maoy tungod sa mga butang nga dili nato kontrolado. Sa dihang palandongon nato ang dagkong mga suliran nga nagsakit sa katawhan​—ang kakabos, mga gubat, mga inhustisya, ang naghulga-kanunay nga mga sakit ug kamatayon—​sa unsang paagi padayon natong mahuptan ang malaomong panglantaw?

[Hulagway sa panid 7]

Kon dili madawat sa trabaho nga gusto nimong mabatonan, maghunahuna ka bang ikaw dili na gayod makatrabaho?

[Hulagway sa panid 8]

Giilisan ni Haring David ang iyang mga tumong