Shi kɛya he ni ato saneyitsei lɛ anaa yɛ lɛ

Shi kɛya he ni ato saneyitsei lɛ anaa yɛ lɛ

Obaanyɛ Owu Oshi Nijiaŋwujee

Obaanyɛ Owu Oshi Nijiaŋwujee

Obaanyɛ Owu Oshi Nijiaŋwujee

TE ONUƆ he ohãa tɛŋŋ yɛ naagbai ni okɛkpeɔ lɛ ahe? Amrɔ nɛɛ, nilelɔi pii susuɔ akɛ bɔ ni obaahã sanebimɔ nɛɛ hetoo ohã lɛ baahã ana kɛji oji mɔ ko ni hiɛnɔkamɔ mli wa, loo mɔ ko ni nijiaŋ jeɔ wui oya. Wɔ fɛɛ wɔkɛ naagbai ni mli wala kpeɔ yɛ shihilɛ mli, shi mɛi komɛi anɔ mli wala fe mɛi krokomɛi anɔ. Shi mɛni hewɔ etamɔ nɔ ni mɛi komɛi lɛ, kɛ́ naagbai hã amɛgbee shi lɛ, amɛteɔ shi ekoŋŋ, shi mɛi krokomɛi lɛ, kɛ́ naagbai bibii po hã amɛgbee shi lɛ, amɛteee shi dɔŋŋ lɛ?

Akɛ nɔkwɛmɔnɔ lɛ, ŋɔɔ lɛ akɛ ootao nitsumɔ. Otee intɛviu ko, shi akɔɔɔ bo. No sɛɛ lɛ, mɛni baaya nɔ yɛ ojwɛŋmɔ mli? Ekolɛ, obaahã ená onɔ hewalɛ aahu akɛ, obaanu he akɛ nɔ ko bɛ dɔŋŋ ni obaafee yɛ he, ni obaawie po akɛ, ‘Mɔ ko mɔ ko heŋ mi yɛ enitsumɔ mli. Mináŋ nitsumɔ kɔkɔɔkɔ.’ Ni nɔ ni ehiii fe fɛɛ lɛ, ekolɛ obaahã enɛ aná nɔ fɛɛ nɔ ni ofeɔ yɛ shihilɛ mli lɛ nɔ hewalɛ, ni obaakɛɛ akɛ, ‘Minyɛŋ nɔ ko nɔ ko mafee. Mihe bɛ sɛɛnamɔ ko kwraa.’ Kɛ́ oná susumɔi nɛɛ eko lɛ, belɛ, onijiaŋ jeɔ wui oya.

Bɔ Ni Ooofee Oye Nijiaŋwujee Nɔ

Te obaafee tɛŋŋ oye susumɔi nɛɛ anɔ lɛ? Nɔ ni he hiaa ni esa akɛ ofee klɛŋklɛŋ ji, ni oyɔse akɛ susumɔi nɛɛ ejaaa. No sɛɛ lɛ, wu oshi susumɔi nɛɛ. Kwɛmɔ akɛ obaana yiŋtoi kpakpai komɛi ahewɔ ni ekolɛ no hewɔ akɔɔɔ bo lɛ lo. Akɛ nɔkwɛmɔnɔ lɛ, ani eji anɔkwale akɛ akɛni onyɛŋ otsu nii yɛ he ko he ko lɛ hewɔ aheee bo lɛ? Aloo ekolɛ nitsumɔtsɛ lɛ miitao mɔ ko ni hiɛ hesai krokomɛi kɛkɛ?

Kɛ́ okɛ ojwɛŋmɔ ma anɔkwa saji ni kɔɔ ohe lɛ anɔ lɛ, obaana akɛ, owo susumɔi ni ohiɛ lɛ ekomɛi ahe tsɔ. Kɛ́ onine nyɛ shi yɛ sane kome ko kɛkɛ mli lɛ, ani no tsɔɔ akɛ ohe bɛ sɛɛnamɔ kwraa? Mɛni hewɔ okɛ ojwɛŋmɔ eyaaa nibii krokomɛi ni obɔɔ mɔdɛŋ yɛ mli lɛ anɔ​—tamɔ Nyɔŋmɔjamɔ nifeemɔi kɛ bɔ ni okɛ owekumɛi kɛ onanemɛi yeɔ hãa lɛ nɛkɛ? Bei komɛi lɛ, wɔ diɛŋtsɛ wɔwoɔ wɔhe gbeyei kɛkɛ, hewɔ lɛ yɔsemɔ susumɔi ni tamɔ nakai lɛ ni ojie kɛje ojwɛŋmɔ mli. Ani obaanyɛ ole lɛɛlɛŋ akɛ onáŋ nitsumɔ kɔkɔɔkɔ? Nibii krokomɛi hu yɛ ni obaanyɛ ofee kɛwu oshi susumɔi ni ejaaa.

Susumɔ Ni Hãa Ashɛɔ Otii Ahe

Nyɛsɛɛ nɛɛ, niiamlitaolɔi etsɔɔ hiɛnɔkamɔ shishi yɛ gbɛ pɔtɛɛ ko nɔ, tsɛbelɛ amɛniiamlitsɔɔmɔ lɛ ewieee nɔ ni hiɛnɔkamɔ ji lɛ he fitsofitso. Amɛkɛɛ hiɛnɔkamɔ ji hemɔkɛyeli ni mɔ ko yɔɔ akɛ, ebaanyɛ etsu otii ni ekɛmamɔ ehiɛ lɛ ahe nii. Shi saneyitso ni nyiɛ sɛɛ lɛ baahã wɔna akɛ hiɛnɔkamɔ shishinumɔ yaa shɔŋŋ fe nakai, shi amɛshishitsɔɔmɔ lɛ hu he yɛ sɛɛnamɔ yɛ gbɛi komɛi anɔ. Kɛ́ wɔkɛ wɔjwɛŋmɔ ma hiɛnɔkamɔ he shishinumɔ ni niiamlitaolɔi lɛ hiɛ lɛ nɔ lɛ, ebaawa wɔ ni wɔná jwɛŋmɔ ni ja ni wɔbɔ mɔdɛŋ akɛ wɔbaashɛ otii ni wɔkɛmamɔ wɔhiɛ lɛ ahe.

Ja wɔkɛfee wɔsu akɛ wɔkɛ otii baamamɔ wɔhiɛ ni wɔbɔ mɔdɛŋ akɛ wɔbaashɛ he dani wɔbaanyɛ wɔhe wɔye akɛ, kɛ́ wɔkɛ oti ko ma wɔhiɛ lɛ wɔbaanyɛ wɔshɛ he. Kɛ́ onuɔ he akɛ ofeee nakai lɛ, no lɛ ehe baahia ni okɛ hiɛdɔɔ asusu otii ni okɛmamɔɔ ohiɛ lɛ ahe. Shi klɛŋklɛŋ lɛ, ani okɛ oti ko ema ohiɛ kwraa? Ewaaa kwraa akɛ wɔbaaya wɔba ni wɔbɛ dekã kwraa ni wɔŋɔɔɔ be kɛsusuuu nɔ tuuntu ni he hiaa wɔ waa yɛ shihilɛ mli lɛ he. Biblia lɛ ejɛ jeeŋmɔ beebe ewie anɔkwa sane nɛɛ he akɛ: “Nyɛkaa nyɛkwɛa ni nyɛna nibii ni he hiaa waa lɛ.”​—Filipibii 1:10.

Kɛ́ wɔna nibii ni he hiaa wɔ waa lɛ, ewaaa akɛ wɔkɛ otii komɛi baamamɔ wɔhiɛ yɛ shihilɛi srɔtoi tamɔ, Nyɔŋmɔjamɔ, weku shihilɛ, loo skulyaa kɛ nitsumɔ mli nɛkɛ. Ehe hiaa waa akɛ wɔkɛ otii fioo pɛ baamamɔ wɔhiɛ yɛ shishijee mli, ni eko fɛɛ eko afee nɔ ni ewaŋ akɛ wɔbaashɛ he. Kɛ́ ewa waa akɛ wɔbaashɛ oti ko ni wɔkɛma wɔhiɛ lɛ he lɛ, ekolɛ ebaafee wɔ ahuntoo ni wɔnijiaŋ baaje wui. No hewɔ lɛ, kɛ́ wɔkɛ oti wulu ko ni ebaahe be kplaŋŋ dani wɔshɛ he lɛ ma wɔhiɛ lɛ, bei pii lɛ, ehe baahia ni wɔtsu otii bibii ahe nii fiofio ni no awa wɔ ni wɔshɛ oti wulu lɛ he.

Blema Blɔfo abɛ ko kɛɔ akɛ: “Kɛ́ mɔ ko miishwe waa ni efee nɔ ko lɛ, enaa gbɛ ni ebaanyɛ etsɔ nɔ efee.” Ni yɛ gbɛ ko nɔ lɛ, eji anɔkwale. Kɛ́ wɔkɛ otii ni he hiaa mamɔ wɔhiɛ lɛ, nɔ ni shwɛɔ wɔ nɔŋŋ ji, shwelɛ ni mli wa kɛ wɔfai shi ni wɔbaatswa akɛ wɔbaatsu amɛhe nii. Kɛ́ wɔjwɛŋ bɔ ni otii ni wɔkɛmamɔ wɔhiɛ lɛ ahe hiaa hã, kɛ nɔ ni baajɛ mli aba kɛ́ wɔtsu amɛhe nii lɛ he lɛ, no baahã wɔfaishitswaa lɛ mli awa waa. Yɛ anɔkwale mli lɛ, naagbai baanyɛ ate shi, shi esaaa akɛ wɔhãa no jeɔ wɔnijiaŋ wui, moŋ lɛ, esa akɛ wɔna amɛ akɛ gbɛtsiinii ni wɔbaanyɛ wɔye amɛnɔ.

Shi esa akɛ wɔsusu gbɛi ni sa ni wɔbaanyɛ wɔtsɔ nɔ wɔtsu otii lɛ ahe nii lɛ hu he. Woloŋmalɔ ko ni atsɛɔ lɛ C. R. Snyder, ni ekase bɔ ni hiɛnɔkamɔ he hiaa hã lɛ he nii babaoo lɛ, kɛɛ esa akɛ wɔtao gbɛi srɔtoi ni wɔbaanyɛ wɔtsɔ nɔ wɔtsu oti ko he nii. Kɛkɛ lɛ, kɛ́ wɔtsɔ gbɛ kome nɔ ni ejaaa lɛ, wɔbaanyɛ wɔtsɔ gbɛ ni ji enyɔ lɛ nɔ. Ni kɛ́ no hu ejaaa lɛ, wɔbaanyɛ wɔtsɔ gbɛ ni ji etɛ lɛ nɔ; ni wɔfee nakai aahu kɛyashi wɔbaatsu he nii.

Snyder tsɔɔ mli hu akɛ, ebaahi jogbaŋŋ akɛ wɔbaale be ni akɛ oti kroko yeɔ oti ko najiaŋ. Kɛ́ nɔ ko hewɔ lɛ wɔnyɛɛɛ wɔshɛ oti ko he, ni wɔye wɔtsui yɛ he lɛ, no moŋ baahã wɔnijiaŋ aje wui. Shi kɛ́ wɔkɛ oti kroko ni wɔbaanyɛ wɔtsu he nii ye no najiaŋ lɛ, no baahã wɔná nɔ ko ni wɔbaanyɛ wɔkɛ wɔhiɛ afɔ̃ nɔ.

Biblia lɛ wie mɔ ko ni fee enɛ he nɔkwɛmɔnɔ ni sa waa lɛ he, lɛ ji Maŋtsɛ David. No mli lɛ, ekã etsui nɔ waa akɛ ebaama sɔlemɔ shĩa ehã Yehowa, e-Nyɔŋmɔ lɛ. Shi Nyɔŋmɔ kɛɛ David akɛ, ebinuu Solomon moŋ ji mɔ ni baaná nakai hegbɛ lɛ. Eyɛ mli akɛ sane nɛɛ eŋɔɔɔ David naa moŋ, shi eyeee ŋkɔmɔ, ni ekpɛɛɛ mli hu akɛ bɔ fɛɛ bɔ ni fee lɛ, ebaama shĩa lɛ. Moŋ lɛ, etsake otii ni ekɛmamɔ ehiɛ lɛ. Ebɔ mɔdɛŋ waa ebua shika kɛ nibii ni he baahia ebinuu lɛ koni enyɛ egbe shĩa lɛ naa lɛ anaa.​—1 Maŋtsɛmɛi 8:17-19; 1 Kronika 29:3-7.

Kɛ́ wɔwu wɔshi nijiaŋwujee, ni wɔná susumɔi ni baahã wɔshɛ otii ahe, ni no hewɔ lɛ, wɔheɔ wɔyeɔ waa akɛ nɔ fɛɛ nɔ ni wɔkɛbaama wɔhiɛ lɛ wɔbaanyɛ wɔtsu he nii po lɛ, kɛ́ eba lɛ naagbai ni je lɛ kɛkpeɔ lɛ gbɛfaŋ lɛ, ebaanyɛ eba akɛ wɔbɛ hiɛnɔkamɔ kwraa. Mɛni hewɔ wɔkɛɔ nakai? Ejaakɛ nibii ni yaa nɔ yɛ je lɛ mli ni hãa mɛi ahiɛnɔkamɔ tãa lɛ ateŋ babaoo yɛ ni wɔnyɛŋ he nɔ ko wɔfee. Kɛ́ wɔjwɛŋ naagbai wujiwuji ni adesai kɛkpeɔ lɛ ahe, tamɔ ohia, tai, jalɛ sane ni ayeee, hela, kɛ gbele ni be fɛɛ be nɛɛ eegba wɔnaa lɛ, mɛni baawa wɔ koni wɔhiɛnɔkamɔ akatã?

[Mfoniri]

Kɛ́ aheee bo yɛ nitsumɔ ko mli lɛ, ani omuɔ sane naa akɛ onáŋ nitsumɔ kɔkɔɔkɔ?

[Mfoniri]

Be ni Maŋtsɛ David na faŋŋ akɛ enyɛŋ etsu oti ko ni ekɛma ehiɛ lɛ he nii lɛ, etsake oti lɛ