Ukokeja Kunekenya Mumweno Mubi

LELO umonanga namani bintu byokomenwe? Bashayuka bavule pano banena’mba kilondololwa kya kino kipangujo kyo kilombola shi wi wa mumweno mubi nansha muyampe. Batwe bonso tutanwanga na bikoleja mu būmi, bamo na bivule kupita bakwabo. Ino mwanda waka le, bamo pa kupwa kutanwa na bikoleja bejokejanga bukidibukidi, kebatompa monka kwendelela, inoko bakwabo abo batyobola maboko enka ne pobatanwa na tubikoleja tutyetutye?

Kimfwa, langa shi ukimbanga kaji. Ubaenda’ko mwanda wa kulondolola ku bipangujo ino kebakwangejepo. Le ukeivwana namani pa uno mwanda? Le ukebisela ku mutyima bu mwanda keukapupo kowinena’mba, ‘Kekukidipo ukangitabija. Nkikasokolapo kaji nansha dimo.’ Kadi kibi mpata, le ukaleka uno mwanda umo one muswelo omona būmi bobe bonso ne kunena’mba: ‘Ne wa bituputupu. Nkidipo na mvubu?’ Nansha bikale namani, milangilo ya uno muswelo yo ayo itambanga ku mumweno mubi.

Kulwa na Mumweno Mubi

Le ukalwa nao namani? Ditabula dibajinji dya mvubu mpata i dya kwifunda kujingulula milangwe mibi. Ditabula dilonda’ko ke kulwa nayo. Kimba bubinga bwa bine byalengeja. Kimfwa, le na bubine kebakwangejepo mwanda’tu kebakusenswepo? Nansha le abulwe padi uno mukulu wa kaji ukimbanga muntu uyukile kintu kikwabo kishile na kyoyukile?

Pene’pa ingidija bubinga bowasokola, utemene nabo panshi mumweno mubi utamba ku mīdimuko’tu. Le kupela kobapela kukutweja pa kaji kulombola’mba wi mufwe mu būmi bobe bonso; ubulwe’po kutala bintu bikwabo bya kulonga mu būmi​—kimfwa kwitungila bitungo bya ku mushipiditu, kulumbulula kipwano kyobe na kisaka ne na balunda​—bintu byonekenye’mo kala mu ludingo kampanda? Mona milangwe mibi yolanga’ya bu mifwatakanyo bitupu. Le nansha ke abe mwine, ubayuka namani amba kukikatanapo kaji nansha dimo? Tala bikwabo byobwanya kulonga pa kufundwila milangwe mibi kulampe.

Milangwe Miyampe, Imanine pa Bitungo

Mu myaka ya panopano, bakimbi baikele kubunda nshintulwilo ya lukulupilo, nshintulwilo isangaja, inoko mikadikile. I banene amba lukulupilo i milangwe ya amba muntu usa kufikila pa bitungo byandi. Ino monka musa kwikilombwela kishinte kilonda’ko, lukulupilo lushintulula bivule kupita bino’bi, shako ino nshintulwilo nayo imweka bu ya kamweno mu myanda mivule. Shi muntu wate mutyima pa kino kipindi kya nshintulwilo ya lukulupilo ubwanya kwikala na milangwe miyampe, imanine pa bitungo.

Pa kukulupila’mba tusa kufikila pa bitungo byetu, bilomba kwitungila’byo bidi ebiya ne kulonga bukomo bwa kwibifikidija. Shi umona amba kuloñangapo namino, nabya i biyampe ulangulukile na katentekeji pa bitungo byosaka kufikila’po’bya. Dibajinji bidi le udi’ko kala na kimo? I bipēla kupombwa mu bibidiji bya bukile-bukya ne mu byotulongaloñanga kala mu būmi, twailwa kwimana ne kulangulukila pa bine byotusaka mu būmi, bya mvubu kotudi. Pa uno musoñanya wa kwitūdila’ko bintu bipotoloke bya kubadikija mu būmi, tuvulukei amba Bible nandi wānenene’po tamba kala’mba: “Mujingulule bintu bya mvubu mikatampe.”​—Bene Fidipai 1:10.

Shi tubapu kutūla bya kubadikija kumeso, papo biketupēlela kwitungila bitungo bya mvubu mu myanda palapala, kimfwa bitala būmi bwetu bwa ku mushipiditu, būmi bwa kisaka, ne myanda ya twaji. Ku ngalwilo, ke biyampepo kwitungila bitungo bivulevule, ino i biyampe kwitungila bidi kimo kyotuyukile amba tubwanya kufikila’po. Shi kitungo i kikomo bininge kibwanya kwitutyumuna mutyima, twazoza. O mwanda nanshi, kitungo kilomba mafuku, i biyampe kwikyabanya mu tubitungo ketulombepo mafuku pa kubwanya’to.

Lukindi lumo lwa kala lunena’mba, “Kidya ngaji i mutyima.” Mu luno lukindi mudi bubine kampanda. Shi tubapu kwitungila bitungo bya mvubu, kyashala ke mutyima​—mutyima ne kusumininwa​—mwanda wa kufikila’po. Tukaningija kuno kusumininwa kwetu na kujingulula mvubu ya bitungo byetu ne mpalo idi’mo shi tubebifikidija. Shako, tukokeja kutana bijika, shi bibaikala’ko, twibimonei’tu bu bishiki ino ke bu lubumbupo.

Tufwaninwe kadi ne kuvuluka miswelo mipotoloke ya kufikila pa bitungo byetu. Mulembi umo witwa bu Snyder, mwine wefundile bininge pa mvubu ya lukulupilo, udingila’mba i biyampe kutūla’ko miswelo mivule ya kufikila pa kitungo kimo. Nabya, shi muswelo umbajinji ubakoma, twaenda ku wa bubidi, ubakoma, twaenda ku wa busatu, enka nankyo.

Snyder udingila monka’mba i biyampe kwifunda mwa kwabukila kutamba ku kitungo kimo kwenda ku kikwabo. Shi tubakalakanibwa ku kitungo kyetu, kulangalanga’kyo kuketutyumuna’tu’nka mutyima. Ino shi twikipingakanye na kitungo kikwabo kipotoloke, nabya tubaikala na kintu kikwabo kyotukulupile.

Mu Bible mudi kimfwa kya mvubu pa uno mwanda. Mulopwe Davida wādi uloeledilwe mulangwe wa kūbakila Yehova Leza wandi, tempelo. Inoko Leza wāsapwila Davida’mba mwana wandi Solomone ye ukamubakila’yo. Pa kyaba kya kujinga mpala ne kutatala pa uno mwanda, Davida wāshintyile’tu bitungo byandi. Wāpāna bukomo bwandi mu kungwija lupeto ne kuteakanya bingidilwa bikasakilwa wandi mwana pa kuvuya luno lūbako lukatampe.​—1 Balopwe 8:17-19; 1 Bilongwa bya Mafuku 29:3-7.

Nansha shi tubabwanya kutamija ludingo kampanda lwa lukulupilo motudi na kulwa na milangwe mibi ne na kutamija’ko miyampe, imanine pa bitungo, bikokejika padi tukishale monka ba kubulwa lukulupilo. Namani le? Kubulwa lukulupilo kumo kotutanwanga nako mu ino ntanda kutambanga ku myanda yoketukokejapo kwendeja. Potuvuluka myanda ilēmenene bantu dyalelo​—bulanda, mavita, bukondame, byaka kebipu bya misongo ne lufu​—le tubwanya namani kulama mumweno muyampe?

[Kifwatulo]

Shi kebakwangejepo pano, le ko kunena’mba kukikamonepo kaji nansha dimo?

[Kifwatulo]

Mulopwe Davida wādi na mumweno mujalale pa bitungo.