Skip to content

Skip to table of contents

Te Ke Lava ‘o Tau‘i e Fakatu‘atamakí

Te Ke Lava ‘o Tau‘i e Fakatu‘atamakí

Te Ke Lava ‘o Tau‘i e Fakatu‘atamakí

‘OKU anga-fēfē ho‘o vakai ki he ngaahi faingata‘a ‘okú ke hokosiá? ‘Oku tui ‘a e kau mataotao tokolahi ko e tali ki he fehu‘i ko iá ‘okú ne fakahaa‘i lahi mai pe ko ha tokotaha fakatu‘amelie koe pe fakatu‘atamaki. ‘Oku tau fāinga kotoa mo e ngaahi ‘ahi‘ahi faingata‘a ‘i he mo‘uí, ko e ni‘ihi ‘o kitautolu ‘oku lahi ange ia ‘i he ni‘ihi. Kae kehe, ko e hā ‘oku hā ngali lava ai ‘a e kakai ia ‘e ni‘ihi ‘o fekuki mo e ngaahi faingata‘á, pea mateuteu ke toe feinga pē, kae hā ngali fo‘i ‘a e ni‘ihi ia hili ‘enau hokosia na‘a mo e fanga ki‘i faingata‘a īkí?

Ko e fakatātaá, sioloto atu ‘okú ke kumi ha ngāue. ‘Okú ke ‘alu atu ki ha faka‘eke‘eke pea na‘e ‘ikai tali koe. ‘Oku anga-fēfē ho‘o vakai ki he me‘á ni hili iá? Te ke loto-mamahi nai peá ke vakai ki ai ko ha palopalema he‘ikai ‘aupito lava ke fakalelei‘i, ‘o ke pehē ai kiate koe, ‘He‘ikai fie fakangāue‘i ‘e ha taha ia ha taha hangē ko aú. He‘ikai ‘aupito ke ma‘u ha‘aku ngāue ia ‘a‘aku.’ Pe, ko e toe kovi angé, ‘e lava ke ke faka‘atā ‘a e me‘á ni pē tahá ke ne liliu ‘a e anga ho‘o vakai ki he tafa‘aki kotoa ho‘o mo‘uí, ‘o ke fakakaukau ai, ‘Ko ha taha ta‘elavame‘a mo‘oni au. ‘Oku ‘ikai pē ha‘aku ‘aonga ki ha taha.’ ‘I he tu‘unga taki taha, ko e fa‘ahinga fakakaukau peheé ‘a e konga tefito ‘o e fakatu‘atamakí.

Faitau mo e Fakatu‘atamakí

‘E lava fēfē ke ke tau‘i iá? Ko e ako ke ‘ilo‘i e ngaahi fakakaukau loto-fo‘i peheé ko ha ‘uluaki sitepu mahu‘inga ia. Ko e sitepu hokó leva ko hono tau‘i ‘a e ngaahi fakakaukau peheé. Kumi ki ha ngaahi toe ‘uhinga lelei na‘e ‘ikai tali ai koé. Ko e fakatātaá, ko e mo‘oni nai na‘e ‘ikai tali koé koe‘uhi na‘e ‘ikai fie fakangāue‘i koe ia ‘e ha taha? Pe ‘oku ngalingali koe‘uhí he na‘e si‘i fiema‘u pē ‘e he ngāue‘angá ia ha taha mo ha ngaahi tu‘unga fakaako kehe?

‘I ho‘o ngāue‘aki ‘a e ngaahi mo‘oni‘i me‘a ko ení, fakahaa‘i ‘a e ngaahi fakakaukau fakatu‘atamaki ‘a ia ‘oku makatu‘unga pē ‘i he anga ‘o e ongó. ‘Oku ‘uhinga mo‘oni nai ‘a hono ‘ikai tali pē koe ‘o tu‘o tahá ‘okú ke ta‘elavame‘a ‘aupito, pe ‘e lava ke ke fakakaukau ki he ngaahi tafa‘aki kehe ‘i ho‘o mo‘uí​—hangē ko ho‘o ngaahi taumu‘a fakalaumālié, ho ngaahi vā fakafāmilí pe ngaahi kaume‘á​—‘a ia ‘okú ke lavame‘a aí? Ako ke ‘oua ‘e fakakaukau ko e me‘a kotoa te ke faí ‘e iku pē ki he kovi. He ko ē, ‘e lava ke ke ‘ilo‘i mo‘oni nai he‘ikai ‘aupito pē ma‘u ha‘o ngāue ia ‘au? ‘Oku lahi ange ‘a e me‘a ‘e lava ke ke fai ke taliteke‘i ai ‘a e fakakaukau loto-fo‘í.

Ko e Fakakaukau Pau ‘Oku Fakatefito ‘i he Fokotu‘u Taumu‘á

‘I he ngaahi ta‘u ki muí ní kuo fokotu‘u ‘e he kau fakatotoló ha ‘uhinga ki he ‘amanakí ‘i ha founga fakatupu tokanga, kae ‘ikai ke fu‘u mata-lahi. ‘Oku nau pehē ko e ‘amanakí ‘oku kau ki ai ‘a e tui te ke malava ‘o a‘usia ho‘o ngaahi taumu‘á. Hangē ko ia ‘e fakahaa‘i ‘i he kupu hokó, ‘oku lahi ange ‘a e me‘a ‘oku kaunga ki he tuí, ka ‘oku hā ngali ‘aonga ‘a e fo‘i faka‘uhinga ia ko ení ‘i ha ngaahi founga lahi. Ko e tokangataha ko ia ki he tafa‘aki ko eni ‘o e ‘amanaki fakafo‘ituituí ‘e lava ke ne tokoni‘i kitautolu ke fakatupulekina ha fakakaukau pau lahi ange ‘a ia ‘oku fakatefito ‘i he fokotu‘u taumu‘á.

Ke tui ‘e lava ke tau a‘usia ‘etau ngaahi taumu‘a ‘i he kaha‘ú, ‘e fiema‘u ke tau fakatupulekina ha lēkooti ‘o hono fokotu‘u ha ngaahi taumu‘a pea a‘usia kinautolu. Kapau ‘okú ke ongo‘i ‘oku ‘ikai ke ke ma‘u ha lēkooti pehē, ‘e ‘aonga nai ke fakakaukau fakamātoato fekau‘aki mo e ngaahi taumu‘a ‘okú ke fokotu‘u ma‘aú. ‘Uluakí, ‘oku ‘i ai ha‘o ngaahi taumu‘a? ‘Oku fu‘u mātu‘aki faingofua ke nōfo‘i ‘i he ngaahi me‘a anga-maheni mo fakafemo‘uekina ‘o e mo‘uí kae ‘ikai ke ki‘i tu‘u hifo ‘o fakakaukau fekau‘aki mo e me‘a ‘oku tau fiema‘u mo‘oni ‘i he mo‘uí, ‘a e me‘a ‘oku mahu‘inga taha kiate kitautolú. ‘I he fekau‘aki mo e fokotu‘u ‘aonga ko eni ki hono fokotu‘u ‘a e ngaahi me‘a ‘oku mahu‘inga angé, ‘oku tau toe fakatokanga‘i na‘e ‘osi fakamatala‘i lelei ia ‘i he Tohi Tapú: “Fakapapau‘i ‘a e ngaahi me‘a ‘oku mahu‘inga angé.”​—Filipai 1:10.

‘I he‘etau fokotu‘u ‘a e ngaahi me‘a ‘oku mahu‘inga angé, ‘e faingofua leva ke fili ‘a e ngaahi taumu‘a tefito ‘i he ngaahi tafa‘aki pau, hangē ko ‘etau mo‘ui fakalaumālié, ko ‘etau mo‘ui fakafāmilí, akó pe ngāue pa‘angá. Kae kehe, ‘oku mahu‘inga ke ‘oua te tau fokotu‘u ha ngaahi taumu‘a ‘o fu‘u lahi ‘i he kamatá ka ke tau fokotu‘u ‘a e ngaahi taumu‘a ko ia ‘e lava ke tau a‘usiá. Kapau ‘oku fu‘u faingata‘a ke a‘usia ha taumu‘a, ‘e fakamafasia nai kiate kitautolu, pea te tau hoko nai ai ‘o fo‘i. Ko ia ai, ‘oku fa‘a lelei tahá ke veteki hifo ‘a e ngaahi taumu‘a lalahí ki ha fanga ki‘i taumu‘a iiki ange.

“Ko e loto‘aki ha me‘á ‘e ‘i ai ‘a e founga ki ai.” Ko ha kananga motu‘a eni, pea ‘oku hā ngali ‘oku ‘i ai ‘ene ki‘i mo‘oni. ‘I he‘etau fakakaukau pē ki ha ngaahi taumu‘a, ‘e fiema‘u leva ke tau ma‘u ha mālohi​—‘a e holi mo e fakapapau​—ke kīvoi ke a‘usia kinautolu. ‘E lava ke tau fakaivimālohi‘i ‘a e fakapapau ko iá ‘aki ‘a e fakalaulauloto ki he mahu‘inga ‘o ‘etau ngaahi taumu‘á mo e ngaahi pale te tau ma‘u ‘i hono a‘usia kinautolú. Ko e mo‘oni, ‘e ‘i ai ‘a e ngaahi fakafaingata‘a‘ia‘anga, ka ‘oku fiema‘u ke tau vakai kiate kinautolu ko e ngaahi pole kae ‘ikai ko e ngata‘angá pē ia.

Kae kehe, ‘oku toe fiema‘u foki ke tau fakakaukau ki he ngaahi founga ‘aonga ke a‘usia ai ‘etau ngaahi taumu‘á. Ko e fa‘utohi ko ia ko C. R. Snyder, ‘a ia na‘á ne ‘osi fai ha ako ki he mahu‘inga ‘o e ‘amanakí, ‘okú ne fokotu‘u mai ke fakakaukau ki he ngaahi founga kehekehe ke a‘usia ai ha fa‘ahinga taumu‘a pē. Ko ia, ‘i he taimi ‘oku ‘ikai ngāue ai ha founga ‘e taha, te tau hoko atu nai ki he founga hono uá, tolú, ‘o pehē ai pē.

‘Oku toe fokotu‘u mai ‘e Snyder ke ‘ilo‘i ‘a e taimi ke fetongi ai ha taumu‘a ‘aki ha taumu‘a ‘e taha. Kapau ‘e faingata‘a mo‘oni ke a‘usia ha taumu‘a, ko e nōfo‘i ai te ne ‘ai pē kitautolu ke tau loto-si‘i. ‘I he tafa‘aki ‘e tahá, ko hono fetongi‘aki ia mo ha taumu‘a ‘e lava ke tau a‘usiá te ne ‘omai kiate kitautolu ha me‘a ke ‘amanaki ki ai.

‘Oku ‘i he Tohi Tapú ha fa‘ifa‘itaki‘anga lelei ‘o e me‘á ni. Na‘e koloa‘aki ‘e Tu‘i Tēvita ‘a e taumu‘a ke langa ha temipale ma‘a hono ‘Otuá, ‘a Sihova. Ka na‘e tala ange ‘e he ‘Otuá kia Tēvita ko hono foha ko Solomoné te ne ma‘u ‘a e monū ko iá. ‘I he ‘ikai loto-mamahi pe nōfo‘i ‘i he me‘á ni, na‘e liliu ‘e Tēvita ‘ene taumu‘á. Na‘á ne lī‘oa hono iví ke tānaki ‘a e pa‘anga mo e naunau ‘e fiema‘u ‘e hono fohá ke lava ‘o fakakakato‘aki ‘a e langá.​—1 Tu‘i 8:17-19; 1 Kalonikali 29:3-7.

Neongo kapau te tau lavame‘a ‘i hono fakatupulekina ‘etau ‘amanakí ‘aki ‘etau tau‘i ‘a e fakatu‘atamakí mo hono fakatupulekina ‘a e fakakaukau pau ‘oku fakatefito ‘i he fokotu‘u taumu‘á, ‘e kei ‘i ai pē nai ha taimi te tau ongo‘i ai ‘oku siva ‘etau ‘amanakí. Anga-fēfē? Koe‘uhi ko e lahi taha ‘o e ngaahi ‘amanaki tōnoa ‘oku tau fehangahangai mo ia ‘i he māmani ko ení ‘oku ha‘u ia mei he ngaahi me‘a ‘oku ‘ikai ke tau lava ‘o pule‘i. ‘I he‘etau fakakaukau atu ki he ngaahi palopalema fakamafasia ‘okú ne uesia ‘a e fa‘ahinga ‘o e tangatá​—‘a e masivá, taú, fakamaau ta‘etotonú, ko e fakamanamana hokohoko ‘o e mahamahakí mo e maté—​‘e lava fēfē ke tau tauhi ma‘u ha fakakaukau mohu ‘amanaki?

[Fakatātā]

Kapau ‘oku ‘ikai tali koe ki ha ngāue na‘á ke fiema‘u, ‘okú ke fakamahamahalo nai he‘ikai pē te ke toe ma‘u ‘e koe ha ngāue?

[Fakatātā]

Na‘e fakahaa‘i ‘e Tu‘i Tēvita ‘a e ngaofengofua ‘i he ha‘u ko ia ki he ngaahi taumu‘á