Mungaleka Kutaya Mtima

KUMBI mutingawona wuli masuzgu ngo mukumana nangu? Akaswiri anandi mazuŵa nganu awona kuti vo munthu wangamuka pa fumbu ili vingalongo kuti wataya mtima liŵi pamwenga cha. Tosi tikumana ndi masuzgu ngakupambanapambana pa umoyu. Anyaki akumana ndi masuzgu ngakulu ukongwa kuluska anyawu. Kweni ntchifukwa wuli ŵanthu anyaki ayesesa kulimbana nangu masuzgu ngo akumana nangu, po anyaki athela liŵi chinanga kuti masuzgu ngo ngangaŵa ngamana?

Yeruzgiyani kuti mupenja ntchitu. Mwaluta kuti mukafumbiki mafumbu ngakuselere ntchitu, kweni akulembani cha ntchitu yo mwapenjanga. Kumbi mungavwa wuli mumtima? Tikayika cha kuti vingakuŵaŵani ukongwa ndipu mungayamba kuyiwona kuti ndi suzgu yambula kumala pa umoyu winu. Mungayamba so kuja ndi maŵanaŵanu ngakuti, ‘Mo viliri yapa, ndikuti palivi yo wangandilemba ntchitu. Kwamala, ndisaniyengi ntchitu cha ini.’ Kweniso mungaja ndi maŵanaŵanu ngaheni ngakuti chechosi cho muchita pa umoyu winu ntchiheni, ndipu mungafika pakukamba kuti, ‘Ini nde wakumaliyapu ukongwa, palivi yo watinditoliyaku kanthu.’ Maŵanaŵanu ngosi ngenanga ngangalongo kuti mutaya mtima liŵi.

Kulimbana ndi Jalidu la Kutaya Mtima

Kumbi mungalimalisa wuli jalidu la kutaya mtima liŵi? Kuziŵa liŵi kuti mwe ndi maŵanaŵanu ngo ngakonkhoskeka pachanya yapa ndichu chinthu chakwamba cho chingakuwovyani ukongwa. Chinthu chachiŵi cho chingakuwovyani nkhulimbana ndi maŵanaŵanu ngenanga. Yesesani kusaniya vifukwa vinyaki vakuvwika vo vachitiska kuti aleki kukulembani ntchitu yo mwakhumbanga. Mwakuyeruzgiyapu, kumbi mbuneneska kuti akana kukulembani ntchitu chifukwa chakuti palivi yo watikutoliyaniku kanthu? Panyaki angutondeka kukulembani ntchitu chifukwa chakuti bwana wakhumbanga munthu yo we ndi masambiru nga ntchitu zinyaki zo yimwi mutiziziŵa cha?

Asani mungaja pasi mwakufwasa ndi kuŵanaŵaniya fundu zinyaki, muwonengi kuti ndimu viliri cha, panyaki munguthaŵiriya waka kuguŵa. Kumbi kukana kukulembani ntchitu kamoza pe ndiku kungang’anamuwa kuti mwe akutondeke limu? Kumbi vingaja umampha cha kuŵanaŵaniya so vinthu vinyaki vo vitikuyendiyani umampha pa umoyu, nge vinthu vauzimu, kwanjana ndi a mubanja linu, kweniso mabwezi nginu? Sambirani kungataya liŵi kutali maŵanaŵanu ngaheni asani ngayamba kukuziyani mumtima, chifukwa ngangakudaniyani waka “masuzgu ngakulu.” Kweniso, kumbi musimikiza nadi kuti mwazakuyisaniya so cha ntchitu? Pe vinandi vo mungachita kuti muleki kuja ndi maŵanaŵanu ngakugongowesa.

Muŵanaŵanengi Vinthu Vamampha vo Vingakuwovyani Kuti Mufiski vo Mukhumba

Mu vyaka vapambula kuswera, ŵanthu wo achita kafukufuku asaniya vo mazu ngakuti chilindizga ngang’anamuwa. Vo asaniyi vakukondwesa chinanga kuti vipereŵeraku kamanavi. Yiwu akamba kuti chilindizga ching’anamuwa kugomezga kuti ufiskengi nadi vo ukhumba. Nge mo nkhani yakulondopu yikonkhoskiyengi, chilindizga ching’anamuwa vinthu vinandi ndipu fundu yeniyi yingagwira so ntchitu munthowa zinandi. Mwaviyo, kuŵanaŵaniya ukongwa chigaŵa chenichi cha chilindizga kungakuwovyani kuti muŵanaŵanengi vinthu vamampha kuti mufiski vo mukhumba.

Asani tikhumba kuja ndi chigomezgu kuti tifiskengi nadi vo tikhumba kuzichita, titenere kuvilembe limu ndi kwambapu kugwiriyapu ntchitu kuti tifiski. Asani palivi peposi po mukulembapu vilatu vinu, mungachita so umampha kuŵanaŵaniyapu ukongwa pa vinthu vo mukhumba kuchita. Chakwamba, kumbi chilipu chinthu cho mukhumba kuchita? Vingachitika kuti tingatangwanika ukongwa ndi vinthu vinandi kwambula kuwonesesa dankha kuti chakukhumbika ukongwa ndi nichi pa umoyu. Pa nkhani yakuwonesesa dankha kuti chakukhumbika ukongwa ndi nichi, Bayibolu likukambiya limu kali mwakuvwika umampha kuti: ‘Musimikizengi kuti vinthu vakukhumbika ukongwa ndi nivi.’—Afilipi 1:10.

Asani tasimikiza kuti vakukhumbika ukongwa ndi nivi, tingasuzgika cha kusankha vinthu vakukhumbika ukongwa pa umoyu widu wauzimu, pa banja pamwenga pa ntchitu zo tigwira. Kweni tikhumbika cha kujipangiya vilatu vinandi pakwamba, kweniso tikhumbika kuja ndi vilatu vo tingavifiska nadi asani tingayesesa. Asani titijipangiya vilatu vakusuzga ukongwa, vingatipaska ulesi ndipu pavuli paki tingatondeka kuvifiska. Mwaviyo, mbumampha kugaŵa vilatu vidu vikuluvikulu kuti tivifiskengi kamanakamana.

Arara akali akamba kuti: “Kakuza kija kasikuwa.” Mazu ngenanga ngauneneska. Asani tiŵanaŵana kuchita chinthu chinyaki, tikhumbika kusimikiza mtima ndipuso kuja ndi mtima wakukhumbisiska kuchifiska. Kuŵanaŵaniya phindu la vilatu vidu asani vingafiskika, kungatiwovya so ukongwa kuti tije ndi mtima wakukhumbisiska kuvifiska. Chinanga kuti tikumanengi ndi masuzgu po tiyesesa kuti tifiski vilatu vidu, kweni titenere cha kuwona masuzgu ngenanga nge pakulekeze, tikhumbika waka kuyesesa kuti tifiski vo tikhumba.

Kweniso, tikhumbika kuŵanaŵaniya nthowa zakwenere zo tingafiskiya vilatu vidu. Author C. R. Snyder, yo wakusambira ukongwa va chilindizga cho munthu waja nachu, wangukamba kuti munthu wakhumbika kuŵanaŵaniya nthowa zinandi zo wangafiskiya chilatu chaki cho wenachu pa nyengu yo. Venivi vingawovya kuti asani nthowa yinyaki yatondeka, wangayesa yachiŵi, yachitatu pamwenga kujumpha.

Snyder wangukamba so kuti vija umampha kuziŵa nyengu yakwenere yo tingasinthiya chilatu chidu ndi kupanga chinyaki cho chingasere mumalu mwa chinyaki. Asani titondeka kufiska chilatu chidu, kudandawula ukongwa kungatiweze vuli ndipu tingayamba kugongowa. Kweni kupanga so chilatu chinyaki cho chingasere mumalu mwaki, kungatiwovya kuti tije ndi chilindizga chakuti vinthu vitiyendiyengi umampha nyengu yinyaki.

Bayibolu le ndi chakuyeruzgiyapu chamampha ukongwa pa nkhani iyi. Fumu Davidi yinguphanika kuti yimuzengiyengi nyumba yakusopiyamu Yehova Chiuta. Kweni Chiuta wangukambiya Davidi kuti mwana waki Solomoni ndiyu wazengengi nyumba yakusopiyamu. Mumalu mwaki, iyu wanguyesesa kuwunganiska ndalama zosi zo mwana waki wakhumbikanga kuti wagwiriskiyi ntchitu mpaka kumaliza ntchitu yosi.—1 Mafumu 8:17-19; 1 Mbiri 29:3-7.

Chilindizga chidu chingapereŵere mbwenu nyengu zinyaki chinanga kuti tingayesesa kuja ndi chilindizga chakukho mwakuleka kutaya mtima liŵi ndipuso kuja ndi maŵanaŵanu ngamampha kuti tifiski vilatu vidu. Kumbi vingachitika wuli venivi? Kanandi titamba kutaya mtima chifukwa cha vinthu vinyaki vo vichitika mucharu ichi, vo isi tilivi nthazi yeyosi yakuvikaniziya. Kumbi vingachitika wuli kuti tije ndi chilindizga asani tingaŵanaŵaniya mo ŵanthu asuzgikiya pa pacharu chapasi ndi ukavu, nkhondu, vinthu vambula urunji, matenda ndipuso nyifwa?

[Chithuzi papeji 7]

Asani akulembani cha ntchitu yo mwakhumbanga, kumbi ving’anamuwa kuti mbwenu kwamala musaniyengi so ntchitu cha?

 [Chithuzi papeji 8]

Fumu Davidi yingusuzgika cha kusintha vilatu vaki vinthu vati vasintha