Mmòn̄ ke Ekeme Ndikụt Ata Idotenyịn?

Yak idọhọ ke n̄kanika nnyịn isan̄ake aba, etie nte ababiara. Ke ini emende enye aka ndidiọn̄, afo osobo nsio nsio mme ọdiọn̄ n̄kanika. Enye emi ete ke imọ idiọn̄ọ ndidiọn̄ n̄kan, enye oko ete ke imọ ikam idiọn̄ọ ndidiọn̄ n̄kan, mmọ ẹwụt ke imọdiọn̄ọ ndidiọn̄ n̄kanika, edi kpukpru mmọ etịn̄ nsio nsio n̄kpọ. Nso ke edinam edieke ọdiọn̄ọde ke ete kiet odụn̄de ekpere fi akanam n̄kanika fo oro, ndien enye ọdọhọ fi ke imọn̄ in̄wam fi idiọn̄ n̄kanika oro ke mfọn? Ini oro ndien ke edidiọn̄ọ owo emi ọkpọnọde n̄kanika fo yak ọdiọn̄. N̄kọ ntre?

Idahaemi yak imen n̄kanika oro idomo ye idotenyịn. Ekpedi ese afo okụt ke unen̄ekede unyene idotenyịn aba​—nte ata ediwak owo ke ererimbot emi mînyeneke ke ntak afanikọn̄​—anie ke akpaka ebịne man an̄wam fi enyene idotenyịn? Ediwak owo ẹdọhọ ke imekeme ndinam mfịna ererimbot emi etre, kpukpru mmọ ẹnyụn̄ ẹtịn̄ nsio nsio n̄kpọ, enye emi etetịn̄ esịn, enye eken etetịn̄ osio. Ndi ukereke ke ọfọn ika ibịne andikobot nnyịn emi ọnọde nnyịn idotenyịn? Bible ọdọhọ ke ‘enye iyomke usụn̄ ikpọn̄ nnyịn owo kiet kiet’ ndien oro owụt ke enye enen̄ede oyom ndin̄wam nnyịn.​—Utom 17:27; 1 Peter 5:7.

Se Idotenyịn Enen̄erede Ọwọrọ

Se Bible etịn̄de aban̄a idotenyịn enen̄ede ọdọn̄ọ n̄kpọ akan se mme owo utọ nte dọktọ ye mme ntaifiọk ẹtịn̄de. Ikọ oro “idotenyịn” ke usem emi ẹkedade ẹwet Bible ọwọrọ owo ndinen̄ede ntie mbet eti n̄kpọ. Idotenyịn enen̄ede esịne n̄kpọ iba. Akpa, owo ndinen̄ede nyom eti n̄kpọ ye se inamde owo enịm ke enye eyenyene eti n̄kpọ oro. Idotenyịn emi Bible ọnọde idịghe owo ndinyụn̄ n̄kere ke n̄kpọ ọyọfọn, edi enye anam ikụt ke nti n̄kpọ oro eyetịbe.

Ọwọrọ idotenyịn onyụn̄ aka nditie nte mbuọtidem, sia ana owo enyene se inamde enye enịm n̄kpọ, idịghe ndinyụn̄ nnịm n̄kpọ ntre nnan nnan. (Mme Hebrew 11:1) Bible anam idiọn̄ọ ke idotenyịn okpụhọde ye mbuọtidem.​—1 Corinth 13:13.

Ke uwụtn̄kpọ: edieke oyomde ufan fo an̄wam fi, oyodori enyịn ke enye ayan̄wam fi. Enyene se inamde enịm ke enye ayan̄wam fi. Afo odori enyịn ke enye ayan̄wam fi sia ọmọbuọtidem ke enye​—ọmọdiọn̄ọ utọ owo emi enye edide, omkụt nte enye esin̄wamde mme owo onyụn̄ ọnọde mme owo n̄kpọ. Mbuọtidem ye idotenyịn asan̄a kiet, owo ikemeke ndinyene kiet n̄kpọn̄ kiet. Didie ke ikeme ndinyene utọ idotenyịn oro ke Abasi?

Se Inamde Inyene Idotenyịn

Abasi esinọ nnyịn ata idotenyịn. Bible okot Jehovah “idotenyịn Israel.” (Jeremiah 14:8) enye ọkọnọ nditọ Israek kpukpru idotenyịn emi mmọ ẹkenyenede; oro akanam enye edi idotenyịn mmọ. Utọ idotenyịn oro idịghe ndinyụn̄ n̄kere ke n̄kpọ ọyọfọn. Abasi ama owụt mmọ mme n̄kpọ emi akanamde mmọ ẹnyene idotenyịn. Ke ediwak isua, Jehovah ama ọn̄wọn̄ọ ediwak n̄kpọ ọnọ mmọ onyụn̄ anam ediwak mmọ osu. Joshua emi akadade nditọ Israel usụn̄ ọkọdọhọ mmọ ete: “Mbufo ẹmetịm ẹfiọk . . . ẹte ke baba ikọ kiet ke otu kpukpru nti ikọ emi Jehovah Abasi mbufo eketịn̄de ọnọ mbufo ikpụhu.”​—Joshua 23:14.

Ata ediwak isua ebe tọn̄ọ enye akanam mme un̄wọn̄ọ emi, edi mme n̄kpọ do owụtde ke un̄wọn̄ọ oro ama osu. Ediwak nti un̄wọn̄ọ Abasi ẹyọyọhọ Bible, ẹnyụn̄ ẹwet nte mmọ ẹketịbede ẹsịn ke Bible n̄ko. Se Abasi ọn̄wọn̄ọde emi odude ke Bible iditreke nditịbe, ndien oro esinam ẹwet ndusụk mmọ nte ama etetịbe ama.

Mme n̄kpọ emi esinam idọhọ ke Bible ọnọ nnyịn ata idotenyịn. Ama ese nte Jehovah esinamde n̄kpọ ye mme owo, oro ayanam fi enen̄ede odori enyịn ke enye. Apostle Paul ekewet ete: “Kpukpru n̄kpọ oro ẹkewetde ke ini edem, ẹkewet mmọ ndida nteme nnyịn, man ikpenyene idotenyịn oto ke nnyịn ndiyọ nnyụn̄ mbọ ndọn̄esịt oro N̄wed Abasi ọnọde.”​—Rome 15:4.

Ewe Idotenyịn ke Abasi Ọnọ Nnyịn?

Ini ewe ke isinen̄ede iyom idotenyịn? N̄kọ esidi ke ini n̄kpa adade nnyịn ke iso? Ndusụk owo ẹsinen̄ede ẹyom idotenyịn ke ini owo mmọ akpade, ndien esitie nte idotenyịn idụhe aba ke utọ ini oro. Idụhe se isinamde owo ọduọk idotenyịn nte n̄kpa? Ndien n̄kpa ke ebịne kpukpru nnyịn. Imekeme ndidomo ndifehe mbọhọ n̄kpa ke ata anyan ini, edi enye ama esịm nnyịn idụhe se ikemede ndinam mbọhọ enye. Imosụk ise Bible okotde n̄kpa “akpatre asua.”​—1 Corinth 15:26.

Idinam didie ndien inyene idotenyịn ke ini n̄kpa edide? Itie Bible emi okotde n̄kpa akpatre asua ọdọhọ n̄ko ke “ẹyesobo n̄kpa ẹfep.” Jehovah Abasi enyene odudu akan n̄kpa. Enye ama owowụt ke imenyene odudu ikan n̄kpa ata ediwak ini. didie? Ama anam mme owo ẹset. Bible etịn̄ ediset ke n̄kpa usụktiek emi Abasi akadade odudu esie anam mme owo ẹset.

Enye emi isisọpde iti, esidi enye emi Jehovah Abasi akanamde Jesus eyen esie anam Lazarus eset, Lazarus ama akpa usen inan̄ mbemiso Jesus anamde enye eset. Jesus ikedịbeke dịbe inam enye eset, akanam ke an̄wa; kpukpru owo ẹkụt.​—John 11:38-​48, 53; 12:9, 10.

Emekeme ndikere, ‘nso ikanam ẹnam mme owo ẹset? Ndi mbon ẹkenamde ẹset do ẹma ẹsọn̄, ekem ẹfiak ẹkpa?’ Ẹma ẹfiak ẹkpa. Ediset ke n̄kpa emi ikụtde ke Bible, utọ nte enye emi isụk inemede mi, anam inịm ke owo nnyịn emi akakpade eyeset; imenyene ntak anamde inịm ke mmọ ẹyeset. Oro ọwọrọ ke imenyene ata idotenyịn.

Jesus ọkọdọhọ ete: “Ami ndi ediset ye uwem.” (John 11:25) enye ke Jehovah ọnọ odudu ndinam mme owo ẹset ke ofụri ererimbot. Jesus ọkọdọhọ ete: “ini ke edi eke kpukpru mme andidu ke udi editi ẹdikopde [Christ] uyo ẹwọn̄ọ ẹdi.” (John 5:28, 29) Eyenam mbon oro ẹkekpan̄ade ẹset ẹdidu uwem ke paradise mi ke isọn̄.

Kop mi se prọfet Isaiah eketịn̄de emi anamde idiọn̄ọ nte ediset ke n̄kpa editiede: “Mme akpan̄kpa fo ẹyedu uwem, mme okpo mi ẹyebụhọde. Mbufo emi ẹdụn̄de ke ntan ẹdemede, ẹkwọ; koro mbara ikọn̄ edide mbara fo, ndien isọn̄ eyeman mme ekpo.”​—Isaiah 26:19, Edisana Ŋwed Abasi Ibom.

Se Abasi ọn̄wọn̄ọde oro ọsọn̄ọ nnyịn idem? N̄kpọ ndomokiet ikemeke ndinam mme akpan̄kpa, mmọ ẹtie nte eyen emi esịnede ke esịt idịbi. Jehovah ifreke mme akpan̄kpa, mmọ ẹduọk odudu ke udi. (Luke 20:37, 38) Ndien ibịghike, ẹyenam mmọ eset ẹfiak ẹdidu uwem ke isọn̄ emi, ndien eyenem mme owo esịt ndikụt mmọ efiakde ẹset ẹdi, ukem nte esịt esinemde mme owo ini eyen amanade! Omokụt do ke idotenyịn do ekpededi n̄kpa ada owo ke iso.

Didie ke Idotenyịn Ekeme Ndin̄wam Nnyịn

Paul ama etịn̄ ntak ọfọnde inyene idotenyịn. Enye ọkọdọhọ ke idotenyịn etie nte itam ukwak emi mbon ekọn̄ ẹsiyarade. (1 Thessalonica 5:8) Nso ke ikọ esie oro ọkọwọrọ? Ke eyo Bible mbon ekọn̄ ẹma ẹsiyara itam ukwak ini mmọ ẹkade ekọn̄. Ẹkesida ikpa ẹnam itam oro ndien ẹfụk ukwak ke enyọn̄. Itam ukwak oro ikesiyakke ndusụk ita ẹketọde mmọ ebe esịm mmọ ibuot, ndien oro ama esinam mmọ isọpke ida unan ke ibuot. Nso ke Paul akada uwụtn̄kpọ emi ekpep nnyịn? Ukem nte itam ukwak oro mîkesiyakke n̄kpọ anam owoekọn̄ ibuot, idotenyịn esinam nnyịn ikere nti n̄kpọ. Ekpedori enyịn ke se Abasi ọn̄wọn̄ọde, esịt ayana fi sụn̄; idem idinyụn̄ inyekke fi ke ini n̄kpọ ọsọn̄de m̀mê ke ini afanikọn̄. Anie ke otu nnyịn mîkpamaha utọ itam ukwak oro?

Paul ama afiak ọnọ uwụtn̄kpọ en̄wen aban̄a ndidori enyịn ke Abasi. Enye ekewet ete: “Idotenyịn emi ke nnyịn inyene nte ukwak ubom ukpọn̄ nnyịn, emi mîdikpụhu, emi onyụn̄ ọsọn̄ọde ada.” (Mme Hebrew 6:19) Sia nsụn̄ikan̄ emi Paul ekesịnede ama okowụre ikaba. Paul ama ọdiọn̄ọ ufọn anchor. Esidi akpa mmọn̄ ama adaha, mme awat ubom ẹsio anchor ẹsịn ke mmọn̄. Edieke anchor oro esịmde isọn̄ mmọn̄, ubom oro ekeme ndibọhọ oyobio oro, mmọn̄ idinyụn̄ ikemeke ndimen ubom oro n̄kamia ke itiat.

Ukem ntre, edieke idade mme un̄wọn̄ọ Abasi nte ‘n̄kpọ emi mîkemeke ndikpu onyụn̄ ọsọn̄ọde ada’ idotenyịn oro ayan̄wam nnyịn iyọ se ededi emi isobode. Jehovah ọn̄wọn̄ọ ke ini ke edi emi ekọn̄, ubiatibet, mfụhọ, ye n̄kpa mîdidụhe aba. (Se ekebe ke page 10.) Edieke inen̄erede idotenyịn ke Abasi, oro ekeme ndinam nnyịn idụkke mfịna, onyụn̄ anam nnyịn idu uwem nte enye oyomde utu ke ndidu uwem nte ererimbot emi.

Idotenyịn emi Jehovah ọnọde ebehe nnyịn owo kiet kiet. Enye oyom uwem enem nnyịn nte enye akaduakde ini enye okobotde owo. Enye oyom “kpukpru orụk owo ẹnyene edinyan̄a.” Nso idinam ẹnyan̄a nnyịn? Akpa, ana owo esịm “nnennen ifiọk akpanikọ.” (1 Timothy 2:4) Mme andiwet n̄wed emi ẹdọhọ fi ekpep Ikọ Abasi man enyene nnennen ifiọk emi edinamde ẹnyan̄a fi. Idotenyịn emi Abasi edinọde fi ayakan idotenyịn ekededi emi ererimbot ẹnọde.

Idotenyịn emi Abasi ọnọde fi ayanam uwem idorokede fi, sia enye ọyọnọ fi odudu anam se ededi emi oyomde ndinam, ama akam edi ekem ye uduak esie. (2 Corinth 4:7; Philippi 4:13) N̄kọ utọ idotenyịn oro ke oyom? Edieke oyomde idotenyịn, kûkpa mba. Idotenyịn mmọdo, emekeme ndinyene idotenyịn!

[Ekebe/Ndise]

Se Inamde Ọfọn Inyene Idotenyịn

Se idude ke mme itie Bible emi ekeme ndin̄wam fi enen̄ede enyene idotenyịn:

◼ Abasi ọn̄wọn̄ọ ke mme owo ẹyekop inemesịt ke ini iso.

Ikọ Abasi ọdọhọ ke ofụri isọn̄ ayakabade paradise ndien mbon emi ẹdidụn̄de ẹyekop inemesịt ẹnyụn̄ ẹdiana kiet.​—Psalm 37:11, 29; Isaiah 25:8; Ediyarade 21:3, 4.

◼ Abasi ikemeke ndisu nsu.

Jehovah asasua nsu. Enye enen̄ede asana, ntre enye ikemeke ndisu nsu.​—Mme N̄ke 6:16-​19; Isaiah 6:2, 3; Titus 1:2; Mme Hebrew 6:18.

◼ Idụhe se isọn̄de ikan Abasi.

Jehovah enyene odudu akan. Idụhe n̄kpọ ndomokiet ke enyọn̄ ye ke isọn̄ emi ekemede ndikpan enye ndinam se enye ọkọn̄wọn̄ọde.​—Exodus 15:11; Isaiah 40:25, 26.

◼ Abasi oyom fi odu uwem ke nsinsi.

​—John 3:16; 1 Timothy 2:3, 4.

◼ Abasi odori enyịn ke iyanam eti n̄kpọ.

Enye isisehe ndudue nnyịn ye se nnyịn mîkemeke ndinam, edi esise nti edu nnyịn ye ukeme emi isinde ndinam n̄kpọ esie. (Psalm 103:12-​14; 130:3; Mme Hebrew 6:10) Enye esidori enyịn ke iyanam se inende, esịt esinyụn̄ enem enye ima inam nti n̄kpọ.​—Mme N̄ke 27:11.

◼ Abasi ọn̄wọn̄ọ ke iyan̄wam fi anam se imọ imade.

Ikpanaha ikọt Jehovah ẹkere ke eke mmimọ okụre. Abasi esinọ nnyịn edisana spirit, odudu emi okponde akan, man an̄wam nnyịn.​—Philippi 4:13.

◼ Owo ndidori enyịn ke Abasi idịghe ubiatini.

Owo ama enen̄ede odori enyịn ke Abasi, idotenyịn esie oro idikpaha mfụhọ.​—Psalm 25:3.

[Ndise]

Ukem nte itam ukwak mîsiyakke n̄kpọ ọtọ owo ibuot, idotenyịn isiyakke owo ekere idiọkn̄kpọ

[Ndise]

Ata idotenyịn isiyakke owo oyo, kpa nte anchor mîsiyakke oyobio emen ubom

[Ebiet Ẹdade Ndise]

Courtesy René Seindal/Su concessione del Museo Archeologico Regionale A. Salinas di Palermo