Fie Wẹ A Gán Mọ Todido Nujọnu Tọn Te?

MÍ NI dọ dọ alọkọ-gàn towe nọte bo gbẹ́ azọ́n pete. A jlo na vọ́ ẹ jlado, podọ aliho susu lẹ wẹ yin zizedonukọnna we. Azọ́nwhé alọkọ-gàn jijlado tọn voovo lẹ nọ to ajọjla do we mapote, bọ yemẹpo nọ to jide na we, podọ nue delẹ to yé mẹ dọna we lẹ nọ sọta yede. Ṣigba, etẹ a na wà eyin a wá sè dọ kọmẹnu towe de wẹ bayi alọkọ-gàn vonọtaun enẹ sọn owhe susu lẹ die? Humọ, a sọ sè dọ e jlo na vọ́ alọkọ-gàn lọ jlado na we, ma yí flán dopo. Nudide he a na bayi ko họnwun, kavi?

Todin, mí ni dọ dọ alọkọ-gàn enẹ nọtena nugopipe towe nado nọ hẹn todido go. Eyin a mọdọ todido towe jẹ didepo ji—dile e yindo na mẹsusu to ojlẹ awusinyẹn tọn ehelẹ mẹ—fie wẹ a na lẹhlan nado mọ alọgọ? Mẹsusu wẹ sọgan sọalọakọ́n nado didẹ nuhahun towe, ṣigba aliho susu he yé zedonukọnna we lẹ sọgan sọta yede bosọ hẹn we biọ bẹwlu mẹ. Enẹwutu, be e ma na yọ́n hugan dọ a ni lẹhlan Mẹhe dá gbẹtọvi lẹ bo na yé nugopipe lọ sọn dowhenu nado nọ hẹn todido go ya? Biblu dọ dọ “ewọ ma dẹn do dopodopo mítọn” bosọ jlo vẹkuvẹku nado gọalọna we.—Owalọ lẹ 17:27; 1 Pita 5:7.

Zẹẹmẹ Todido Tọn He Siso Taun De

Zẹẹmẹ he Biblu basi do todido ji gbloada taun bosọ siso hugan dehe doto lẹ, lẹnunnuyọnẹntọ lẹ po mẹhe nọ gbadopọnna walọyizan gbẹtọvi tọn lẹ po nọ saba yizan to egbehe. Hogbe dowhenu tọn Biblu tọn lẹ he yin lilẹdo “todido” nọ zẹẹmẹdo nado yí jejejininọ do nọtepọn nude kavi nado donukun nudagbe de. To paa mẹ, todido nọ bẹ adà tangan awe hẹn. Tintan wẹ ojlo tintindo na nudagbe de, podọ awetọ wẹ dodonu de nado kudeji dọ nudagbe de na wá aimẹ. Todido he Biblu namẹ ma yin odlọ kúkú do nudagbe de ji poun gba. Kakatimọ, e tindo dodonu dolido de bo sinai do nugbo po kunnudenu lẹ po ji.

Po ehe po, todido sọgan yin yiyijlẹdo yise go, bo dona sinai do kunnudenu lẹ ji, e ma yin do wunvi ji. (Heblu lẹ 11:1) Etomọṣo, Biblu dohia dọ vogbingbọn tin to yise po todido po ṣẹnṣẹn.—1 Kọlintinu lẹ 13:13.

Di apajlẹ: Eyin a biọ alọgọ họntọn vivẹ́ towe de tọn, a sọgan kudeji dọ ewọ na wá gọalọna we. Todido towe enẹ sinai do dodonu de ji, na a dejido họntọn towe go wutu—a yọ́n ewọ ganji, podọ a ko mọ lehe e nọ do homẹdagbe po alọtútlú po hia do. Mọdopolọ, yise nọ biọ dọ yè ni deji mlẹnmlẹn do Jiwheyẹwhe go. Enẹwutu, yise towe po todido towe po tindo kanṣiṣa pẹkipẹki de, bo nọ wazọ́n dopọ, amọ́ adà voovo wẹ yé nọ yiwà. Nawẹ a sọgan tindo todido mọnkọ to Jiwheyẹwhe mẹ gbọn?

Dodonu He Ji Todido Nọ Sinai Do

Jiwheyẹwhe wẹ yin asisa todido nujọnu tọn lọ tọn. To ojlẹ he mẹ Biblu yin kinkan te lẹ, Jehovah yin yiylọdọ “todido Islaeli tọn.” (Jelemia 14:8) Ewọ dè wẹ todido dolido depope he omẹ etọn lẹ tindo nọ wá sọn; gbọnmọ dali ewọ wẹ todido yetọn. Todido enẹ ma yin ojlo tata tintindo na nudagbe de poun. Jiwheyẹwhe na yé dodonu dolido de nado tindo todido. To owhe kanweko susu lẹ gblamẹ, dile e to nuyiwa hẹ yé, e hẹn opagbe he e do na yé lẹpo di. Nukọntọ Islaelivi lẹ tọn Jọṣua dọna akọta lọ dọmọ: “Mìlọsu yọnẹn [ganji] dọ opagbe dopo ma gboawupo to opagbe dagbe he Jehovah Jiwheyẹwhe mìtọn ko do na mì lẹpo mẹ.”—Jọṣua 23:14.

To owhe fọtọ́n susu godo, opagbe he ewọ do lẹ gbẹ́ to hẹndi mọ. Biblu bẹ opagbe Jiwheyẹwhe tọn ayidego tọn susu hẹn, gọna lehe yé mọ hẹndi po gbesisọ po do. Opagbe dọdai tọn etọn lẹ nọ do jide taun, sọmọ bọ to whedelẹnu aliho he mẹ yé yin kinkan te, tlẹ nọ hẹnmẹ lẹndọ dọdai lọ lẹ ko mọ hẹndi to ojlẹ he mẹ yé yin didọ te wẹ nkọ.

Enẹ wẹ zọ́n bọ mí gán dọ dọ Biblu yin owe todido tọn de. Dile a to dogbapọnna kandai lehe Jiwheyẹwhe yinuwa hẹ gbẹtọvi lẹ do tọn, a na tindo whẹwhinwhẹ́n susu dogọ nado nọ ze todido towe do ewọ mẹ. Apọsteli Paulu wlan dọmọ: “Nuhe ko yin kinkandai jẹnukọn lẹpo yin kinkandai na oplọn mítọn, na míwlẹ nido sọgan tindo todido gbọn akọndonanu mítọn gblamẹ podọ gbọn homẹmimiọn sọn Owe-wiwe lẹ mẹ gblamẹ.”—Lomunu lẹ 15:4.

Todido Tẹwẹ Jiwheyẹwhe Na Mí?

Whetẹnu wẹ mí nọ do hudo todido tọn te hugan? Be e ma yin whenue mí pannukọn okú wẹ ya? Amọ́ na mẹsusu, ninọmẹ mọnkọ lẹ mẹ pẹẹ—di apajlẹ, to whenue mẹyiwanna yetọn de yin matintọ—wẹ e nọ taidi na yé te dọ todido de masọ pò ba. Nado dọ hójọhó, etẹwẹ gán sọ hò todido mẹtọn yí sọ okú? Mímẹpo gbéyàn wẹ e te klinkán-klinkán. E yá wẹo kavi e dẹn wẹo, alọ etọn na plá mí, bọ mí ma gán yí míde sọn e si. Abajọ Biblu do ylọ okú dọ “kẹntọ godo tọn.”—1 Kọlintinu lẹ 15:26.

Ṣigba todin, nawẹ mí sọgan mọ todido yí gbọn eyin omẹ mítọn de kú? Na nugbo tọn, wefọ Biblu tọn he ylọ okú dọ kẹntọ de, sọ yidogọ dọ mẹgbeyantọ ehe na yin “hinhẹn zun ovọ́.” Jehovah Jiwheyẹwhe do huhlọn hú okú. E ko do ehe hia gblegede to nujijọ susu whenu. Gbọnna? Gbọn oṣiọ lẹ finfọnsọnku dali. Biblu basi zẹẹmẹ nujijọ voovo ṣinẹnẹ delẹ tọn he whenu Jiwheyẹwhe yí huhlọn etọn zan te nado hẹn mẹhe kú delẹ gọwá ogbẹ̀.

To nujijọ ayidego tọn de whenu, Jehovah na huhlọn Visunnu etọn Jesu nado fọ́n họntọn vivẹ́ etọn Lazalọsi sọnku, yèdọ mẹhe kú e ko yì azán ẹnẹ. Jesu ma wà ehe to nuglọ, amọ́ to gbangba klòlò, to nukun gbẹtọgun daho de tọn mẹ.—Johanu 11:38-48, 53; 12:9, 10.

A sọgan kanse dewe dọ, ‘Naegbọn omẹ enẹlẹ do yin finfọnsọnku? Be yé masọ wá poyọnho bo vọ́ kú ba wẹ ya?’ Gbau. Amọ́, na kandai fọnsọnku tọn dejido ehe nkọ lẹ tin-to-aimẹ wutu, e ma yin dọ e na nọ jlo mí poun dọ mẹyiwanna mítọn he ko kú lẹ ni gọwá nọgbẹ̀ kẹdẹ wẹ gba; kakatimọ mí sọ tindo whẹwhinwhẹ́n dolido nado kudeji dọ onú na wá yinmọ. To hogbe devo mẹ, mí tindo todido mlẹnmlẹn.

Jesu dọmọ: “Yẹn wẹ fọnsọnku po ogbẹ̀ po.” (Johanu 11:25) Ewọ wẹ Jehovah na na huhlọn nado fọ́n oṣiọ lẹ sọnku to aigba lọ blebu ji. Jesu dọmọ: “Ojlẹ lọ ja, to ehe mẹ mẹhe to yọdò oflin tọn lẹ mẹ lẹpo na sè ogbè [Klisti tọn] bo tọ́njẹgbonu.” (Johanu 5:28, 29) Mọwẹ, nukundido tin dọ mẹhe to amlọndọ to yọdò mẹ lẹpo na yin finfọnsọnku nado nọgbẹ̀ to paladisi mẹ to aigba ji.

Yẹwhegán Isaia basi zẹẹmẹ fọnsọnku tọn to aliho he whànmẹ ehe mẹ: “Oṣiọ towe lẹ na nọ ogbẹ̀, gọna oṣiọ ṣie lẹ yé na fọ́n. Mì fọ́n, na mì ni jihàn, mì mẹhe tin to kọ́gudu mẹ lẹ: na ahun towe taidi ahun omá tọn, aigba nasọ họ̀n oṣiọ lẹ jẹgbonu.”—Isaia 26:19, Biblu Gun-Alada.

Be enẹ ma miọnhomẹnamẹ taun ya? Oṣiọ lẹ tin to ninọmẹ hihọ́ tọn he pọnte taun de mẹ, taidi viyẹyẹ de he yin hihọ́-basina do adọ̀ onọ̀ etọn tọn mẹ. Na nugbo tọn, mẹhe to gbigbọjẹ to yọdò mẹ lẹ tin to hihọ́ glọ to aliho pipé de mẹ, na yé na gbọṣi oflin Jiwheyẹwhe Ganhunupotọ lọ tọn mẹ bọ ewọ ma gán wọnji yé go gbede. (Luku 20:37, 38) Podọ to madẹnmẹ yé na yin hinhẹngọwa ogbẹ̀ bọ mí na dokuavọna yé wá aihọn he gọ́ na ayajẹ po jijọho po de mẹ, kẹdẹdile whẹndo owanyinọ de he to nukundo viyẹyẹ de nọ yí ayajẹ do dokuavọna ẹn do! Enẹwutu, mí sọgan hẹn todido go etlẹ yin whenue mẹvivẹ mítọn de kú.

Dagbe He Todido Sọgan Wà Na We

Paulu plọn mí nususu gando nujọnu-yinyin todido tọn go. E yí todido jlẹdo ogangbakun go, yèdọ adà titengbe gbaja gbigbọmẹ tọn lọ tọn de. (1 Tẹsalonikanu lẹ 5:8) Naegbọn e do basi nuyijlẹdonugo enẹ? Na nugbo tọn, to hohowhenu awhànfuntọ de nọ ṣinyọ́n gbakun he yè yí sekan titli kavi ayú do bayi de do ota bo nọ wá ṣinyọ́n ogangbakun de deji whẹpo do yì awhàngbenu. Ogangbakun ehe na zọ́n bọ nudepope he yè lì do ota na awhànfuntọ lọ nọ hò ogangbakun lọ bo nọ flẹ, kakati nado gbleawuna ẹn sinsinyẹn. Etẹ na plọnmẹ wẹ Paulu te taun? Kẹdẹdile ogangbakun de nọ basi hihọ́na ota mẹtọn do, mọdopolọ wẹ todido nọ họ́ ayiha mítọn po nugopipe nulẹnpọn tọn mítọn lẹ po do niyẹn. Eyin a tindo todido dolido to lẹndai Jiwheyẹwhe tọn lẹ mẹ, ayiha towe ma na gbàdo na obu po flumẹjijẹ po wutu, to whenue a pannukọn whlepọn lẹ. Mẹnu to mí mẹ wẹ ma do hudo ogangbakun ehe tọn?

Paulu basi nuyijlẹdonugo he whànmẹ devo gando todido he tin to kọndopọ mẹ hẹ ojlo Jiwheyẹwhe tọn go. E wlan dọmọ: “Todido . . . ehe tin taidi húnsingàn de na alindọn mítọn, bo yin nujikudo tọn bosọ lodo.” (Heblu lẹ 6:19) Na whlasusu wẹ ohún ko siọ Paulu bọ e sọ luntọ́n wutu, e yọnẹn dọ nujọnu taun wẹ húnsingàn de yin. Whenue tọjihun-kùntọ lẹ pehẹ yujẹhọn sinsinyẹn de, yé nọ saba yìn húnsingàn yetọn do otọ̀ mẹ. Eyin e jẹ hùzànmẹ bo hẹnai ganji, e yọnbasi dọ tọjihun lọ ni zlẹ́ yujẹhọn lọ tọ́n matin awugble depope, kakati nado yin dindọn yì agé bo gbà do osé lẹ go.

To aliho dopolọ mẹ, eyin todido mítọn to opagbe Jiwheyẹwhe tọn lẹ mẹ yin “nujikudo tọn bosọ lodo,” be e dohia dọ mí do todido he gán hẹn mí dote nado zlẹ́ ojlẹ awusinyẹn tọn he taidi yujẹhọn ehelẹ tọ́n matin awugble depope. Jehovah dopagbe dọ to madẹnmẹ ojlẹ de na wá bọ gbẹtọvi lẹ ma nasọ jiya awhàn, sẹ́nhẹngba, awubla, kavi etlẹ yin okú tọn ba. (Pọ́n apotin he tin to weda 10tọ ji.) Todido enẹ go titẹdo sọgan gọalọna mí nado lùn ninọmẹ sinsinyẹn lẹ tọ́n awuyẹyẹ-afọyẹyẹ, bosọ whàn mí nado nọgbẹ̀ sọgbe hẹ nujinọtedo Jiwheyẹwhe tọn lẹ podọ nado dapana pọndohlan ylankan po walọ gblezọn he gbayipe to aihọn lọ mẹ to egbehe lẹ po.

Todido he Jehovah nọ namẹ gán hẹn ale wá na hiẹ lọsu. E jlo dọ a ni duvivi ogbẹ̀ tọn sọgbe hẹ lẹndai etọn. Ojlo etọn wẹ yindọ “gbẹtọ wunmẹ lẹpo ni yin whinwhlẹngán.” Nawẹ enẹ gán yọnbasi gbọn? Jẹnukọn whẹ́, gbẹtọ lẹpo dona “wá oyọnẹn he pegan nugbo tọn kọ̀n.” (1 Timoti 2:4) Zinjẹgbonutọ linlinwe ehe tọn lẹ to tulina we nado dovivẹnu bo tindo oyọnẹn he nọ namẹ ogbẹ̀ enẹ, he sinai do nugbo he to Ohó Jiwheyẹwhe tọn mẹ ji. Enẹwutu, todido he Jiwheyẹwhe na na we ma gán yin yiyijlẹdo todido devo depope he aihọn ehe sọgan zedonukọnna we go.

Po todido ehe po, e ma biọ dọ a ni nọ do linlẹn nugomape tọn, na Jiwheyẹwhe sọgan na we huhlọn he sin hudo a do nado jẹ yanwle towe he sọgbe hẹ ojlo etọn lẹ kọ̀n. (2 Kọlintinu lẹ 4:7; Filipinu lẹ 4:13) Be e ma yin todido he sin hudo a do nkọ niyẹn ya? Enẹwutu, eyin a ma tindo todido sọmọ, bo to dindin na mọyi, a hanú blo. Todido gbẹ́ tin. Podọ, a gán mọ ẹn yí!

[Apotin/Yẹdide]

Nuhewutu Mí Nọ Hẹn Todido Go Lẹ

Linlẹn Owe-wiwe tọn ehelẹ sọgan gọalọna we nado hẹn todido towe lodo:

◼ Jiwheyẹwhe dopagbe sọgodo ayajẹnọ de tọn.

Ohó etọn dọ dọ aigba blebu na wá lẹzun paladisi de he ji gbẹtọvi lẹ na duvivi ayajẹ po pọninọ po tọn te.—Salmu lẹ 37:11, 29; Isaia 25:8; Osọhia 21:3, 4.

◼ Jiwheyẹwhe ma gán dolalo.

Ewọ gbẹwanna lalodido wunmẹ lẹpo. Jehovah yin omẹ wiwe-ṣeke de, enẹwutu e glo pete dọ ewọ ni dolalo.—Howhinwhẹn lẹ 6:16-19; Isaia 6:2, 3; Titu 1:2; Heblu lẹ 6:18.

◼ Jiwheyẹwhe tindo huhlọn madodogbó.

Jehovah kẹdẹ wẹ yin ganhunupotọ. Nudepope ma tin to wẹkẹ lọ mẹ he gán doalọtena ẹn nado hẹn opagbe etọn lẹ di.—Eksọdusi 15:11; Isaia 40:25, 26.

◼ Jiwheyẹwhe jlo dọ a ni nọgbẹ̀ kakadoi.

​—Johanu 3:16; 1 Timoti 2:3, 4.

◼ Jiwheyẹwhe nọ tindo pọndohlan dagbe gando mí go.

Ewọ de ma nado nọ ze ayiha do nuṣiwa po awugbopo mítọn lẹ po ji, amọ́ do jẹhẹnu dagbe po vivẹnudido mítọn lẹ po ji. (Salmu lẹ 103:12-14; 130:3; Heblu lẹ 6:10) E nọ donukun dọ mí na wá nudagbe lẹ, bọ homẹ etọn sọ nọ hùn eyin mí wàmọ.—Howhinwhẹn lẹ 27:11.

◼ Jiwheyẹwhe dopà dọ emi na gọalọna we nado jẹ yanwle towe he sọgbe hẹ ojlo etọn lẹ kọ̀n.

Devizọnwatọ etọn lẹ ma dona nọ mọdọ emi ma penugo. Jiwheyẹwhe nọ gbọn alọtútlú dali na mí gbigbọ wiwe etọn, yèdọ huhlọn daho hugan he tin lọ, nado gọalọna mí.—Filipinu lẹ 4:13.

◼ Todido to Jiwheyẹwhe mẹ ma nọ hẹnmẹ jẹflumẹ gbede.

A sọgan ganjẹ Jiwheyẹwhe go bo deji mlẹnmlẹn, na ewọ ma na dowinyan we pọ́n gbede.—Salmu lẹ 25:3.

[Yẹdide]

Kẹdẹdile ogangbakun nọ basi hihọ́na ota do, mọ wẹ todido nọ basi hihọ́na ayiha mítọn do niyẹn

[Yẹdide]

Taidi húnsingàn de, todido he sinai do dodonu nujọnu tọn de ji sọgan hẹn mí dote

[Asisa Nudọnamẹ lẹ Tọn]

Gbọn alọkẹyi René Seindal/Su concessione del Museo Archeologico Regionale A. Salinas di Palermo tọn dali