Tũngĩruta Kũ Kĩĩrĩgĩrĩro kĩa Ma?

TA HŨŨRA MBICA thaa yaku ya guoko ĩthũkĩte. Nĩ ũkũbatara gũtua itua ũrĩa ũkũmĩthondekithia. Andũ aingĩ magakwĩra atĩ no mahote kũmĩthondeka yagĩre. No ũgacoka ũkamenya atĩ mũndũ ũrĩa mũriganĩtie nake nĩwe wathondekire mũthemba ũcio wa thaa, na nĩ ehaarĩirie gũgũthondekera ategũkũrĩhia. Ũndũ ũcio no ũhũthie itua rĩrĩa ũrabatara gũtua.

Ngerekano ĩyo nĩ ĩronania ũrĩa mũndũ angĩka nĩguo akorũo na kĩĩrĩgĩrĩro. Ũngĩkorũo ũtarĩ na kĩĩrĩgĩrĩro, ta ũrĩa andũ aingĩ makoragwo mahinda-inĩ maya maritũ-rĩ, hihi ũngĩruta kũ ũteithio? Andũ aingĩ moigaga atĩ no mateithie mũndũ kũniina mathĩna make, no maheanaga mawoni maingĩ ngũrani mangĩtũma mũndũ atukanĩrũo. Nĩ kaba gũcaria ũteithio kuuma kũrĩ Mũũmbi witũ, tondũ no atũteithie gũkorũo na kĩĩrĩgĩrĩro kĩa ma. Bibilia yugaga atĩ “ndarĩ haraya na o ũmwe witũ” na atĩ akoragwo ehaarĩirie gũtũteithia.—Atũmwo 17:27; 1 Petero 5:7.

Ũrĩa Gũkorũo na Kĩĩrĩgĩrĩro Kuugĩte

Bibilia nĩ ĩtaaragĩria kĩĩrĩgĩrĩro na njĩra njariĩ gũkĩra ũrĩa mandagĩtarĩ, athomi a sayansi, na athomi a meciria mataaragĩria. Thĩinĩ wa Bibilia, ciugo iria itaũrĩtwo “kĩĩrĩgĩrĩro” ciugĩte gweterera mũno ũndũ mũna na kwĩrĩgĩrĩra ũndũ mwega wĩkĩke. Kĩĩrĩgĩrĩro kĩhutĩtie maũndũ merĩ. Kĩhutĩtie kwĩrirĩria ũndũ mwega, na gũkorũo na gĩtũmi gĩa gwĩtĩkia atĩ ũndũ ũcio mwega nĩ ũgwĩkĩka. Kĩĩrĩgĩrĩro kĩrĩa kĩheanĩtwo nĩ Bibilia nĩ kĩa ma. Gĩkoragwo kĩhocetie harĩ maũndũ ma kwĩhokeka.

Kĩĩrĩgĩrĩro nĩ kĩhaanaine na wĩtĩkio, ũrĩa arĩ o mũhaka ũkorũo wĩhocetie harĩ maũndũ ma kwĩhokeka. (Ahibirania 11:1) O na kũrĩ ũguo, Bibilia nĩ yonanagia atĩ nĩ harĩ ngũrani ya kĩĩrĩgĩrĩro na wĩtĩkio.—1 Akorintho 13:13.

Kwa ngerekano, ũngĩra mũrata waku wa hakuhĩ agũteithie ũndũ mũna, no wĩrĩgĩrĩre atĩ nĩ egũgũteithia. Tondũ nĩ ũĩ mũrata waku wega na wanona akĩonania tha na ũtugi, no ũmwĩtĩkie. Wĩtĩkio na kĩĩrĩgĩrĩro nĩ ihutanĩtie mũno, no nĩ maũndũ merĩ ngũrani. Hihi ũngĩka atĩa nĩguo ũkorũo na kĩĩrĩgĩrĩro ta kĩu harĩ Ngai?

Itũmi cia Gũkorũo na Kĩĩrĩgĩrĩro

Ngai nĩwe kĩhumo gĩa kĩĩrĩgĩrĩro kĩa ma. Mahinda-inĩ ma Bibilia, Jehova nĩ eetagwo “kĩĩrĩgĩrĩro kĩa Isiraeli.” (Jeremia 14:8) Kĩĩrĩgĩrĩro o gĩothe gĩa kwĩhokeka kĩrĩa andũ ake maarĩ nakĩo kĩoimĩte harĩ we; kwoguo nĩwe warĩ kĩĩrĩgĩrĩro kĩao. Kĩĩrĩgĩrĩro kĩu kĩa Aisiraeli kĩarĩ kĩa ma. Ngai nĩ aamaheete itũmi cia gũkorũo na kĩĩrĩgĩrĩro kĩu. Mĩaka yothe ĩrĩa aarũmbũyanirie nao, hingo ciothe nĩ aahingagia ciĩranĩro ciake. Joshua ũrĩa watongoragia Aisiraeli aameerire ũũ: “Nĩ mũĩ wega . . . atĩ gũtirĩ kiugo o na kĩmwe harĩ ciĩranĩro ciothe njega iria Jehova Ngai wanyu aamwĩrĩire kĩagĩte kũhinga.”—Joshua 23:14.

O na mahinda-inĩ maya, no twĩhoke ciĩranĩro cia Ngai nĩ ũndũ wa gĩtũmi o kĩu. Bibilia nĩ ĩkoragwo na ciĩranĩro nyingĩ cia Ngai na nĩ yonanagia ũrĩa ciĩranĩro icio ihingĩte. Ciĩranĩro ciake nĩ cia kwĩhokeka biũ ũũ atĩ imwe ciaandĩkirũo ta ciahingĩte ihinda-inĩ rĩrĩa ciandĩkagwo.

Kwoguo no twĩte Bibilia ibuku rĩa kĩĩrĩgĩrĩro. Weruta ũrĩa Ngai akoretwo akĩhiũrania na andũ, nĩ ũkũgĩa na itũmi makĩria cia kũmwĩhoka. Mũtũmwo Paulo aandĩkire ũũ: “Maũndũ mothe marĩa maandĩkirũo tene maandĩkirũo marĩ ma gũtũruta, nĩgetha kũgerera ũkirĩrĩria witũ na kũgerera kũũmĩrĩrio nĩ Maandĩko tũgĩe na kĩĩrĩgĩrĩro.”—Aroma 15:4.

Ngai Atũheaga Kĩĩrĩgĩrĩro Kĩrĩkũ?

Nĩ rĩ tũiguaga tũkĩbatara kĩĩrĩgĩrĩro mũno? Na githĩ ti rĩrĩa tũkuĩrĩirũo nĩ mũndũ twendete? No ihinda-inĩ ta rĩu, andũ aingĩ maiguaga matarĩ na kĩĩrĩgĩrĩro o na hanini. Gũtirĩ ũndũ ũngĩ ũtũmaga twage kĩĩrĩgĩrĩro ta gĩkuũ. Gũtirĩ mũndũ ũngĩhota gwĩthema gĩkuũ na tũtingĩhota gũcokia mũndũ twendete muoyo angĩkua. Nĩkĩo Bibilia ĩtaga gĩkuũ “thũ ya mũico.”—1 Akorintho 15:26.

Gũkĩrĩ ũguo-rĩ, tũngĩgĩa na kĩĩrĩgĩrĩro atĩa rĩrĩa twakuĩrũo? Rĩandĩko rĩu rĩĩtĩte gĩkuũ thũ ya mũico ningĩ riugĩte atĩ thũ ĩyo nĩ “ĩkaaniinwo.” Jehova Ngai arĩ hinya gũkĩra gĩkuũ. Nĩ oonanirie ũguo maita maingĩ. Na njĩra ĩrĩkũ? Na njĩra ya kũriũkia andũ maakuĩte. Bibilia nĩ yarĩrĩirie ũhoro wa andũ kenda arĩa Ngai aahũthĩrire hinya wake kũmariũkia.

Kwa ngerekano, Jehova nĩ aaheire Mũrũ wake, Jesu, hinya wa kũriũkia mũratawe Lazaro, ũrĩa waniinĩte thikũ inya kuuma akua. Jesu ndaamũriũkĩirie hitho-inĩ, no eekire ũguo andũ aingĩ meroreire.—Johana 11:38-48, 53; 12:9, 10.

Wahota kwĩyũria, ‘Andũ maariũkirio nĩkĩ? Na githĩ matiacokire magĩkũra na magĩkua o rĩngĩ?’ Ĩĩ. No nĩ ũndũ wa ũhoro ũcio Bibilia ĩheanĩte wĩgiĩ andũ acio maariũkirio, nĩ twĩriragĩria gũkona endwa aitũ makĩriũkio, na tũrĩ na itũmi njega cia gwĩtĩkia atĩ nĩ makaariũkio. Kwoguo kĩĩrĩgĩrĩro gitũ nĩ kĩa ma.

Jesu ooigire: “Nĩ niĩ ũriũkio na nĩ niĩ muoyo.” (Johana 11:25) Jehova akaahe Jesu hinya wa kũriũkia andũ thĩinĩ wa thĩ yothe. Jesu ooigire: “Ihinda nĩ rĩroka, rĩrĩa arĩa othe marĩ thĩinĩ wa mbĩrĩra makaaigua mũgambo [wa Kristo] na moime kuo.” (Johana 5:28, 29) Kwoguo tũrĩ na kĩĩrĩgĩrĩro atĩ arĩa othe makomete mbĩrĩra-inĩ nĩ magaacokio muoyo thĩinĩ wa Paradiso gũkũ thĩ.

Mũnabii Isaia nĩ aataarĩirie ũhoro wa kũriũka na ciugo ici: “Andũ aaku arĩa makuĩte nĩmagaatũũra muoyo, mĩĩrĩ yao nĩkaariũka. Inyuĩ mũkomeete rũkũngũinĩ, ũkĩraai mũine mũkĩrũũharũũhagia. O ta ũrĩa ime rĩnyootoraga thĩ, noguo MWATHANI akaarahũra arĩa maakuire tene.”—Isaia 26:19, The Holy Bible in Gĩkũyũ Language.

Na githĩ ũcio ti ũndũ wa gũtũũmĩrĩria? No tũkorũo na ma atĩ endwa aitũ arĩa makuĩte marĩ kĩririkano-inĩ kĩa Ngai Mwene-Hinya-Wothe na nĩ akaamariũkia tondũ arĩ na ũhoti mũkinyanĩru wa kũririkana o ũmwe wao. Gũtirĩ o na ũmwe wao ũkaariganĩra. (Luka 20:37, 38) Ica ikuhĩ makaariũkio thĩinĩ wa thĩ njerũ na maamũkĩrũo nĩ andũ mamendete! Kwoguo no tũkorũo na kĩĩrĩgĩrĩro o na rĩrĩa twakuĩrũo.

Ũguni wa Kĩĩrĩgĩrĩro

Mũtũmwo Paulo nĩ arĩrĩirie ũguni wa kĩĩrĩgĩrĩro. Aaringithanirie kĩĩrĩgĩrĩro na ngũbia. (1 Athesalonike 5:8) Nĩkĩ? Mahinda-inĩ ma Bibilia, mũthigari eekagĩra ngũbia ya cuma agĩthiĩ mbaara, na kaingĩ aamĩkĩraga igũrũ rĩa ngũbia ĩngĩ ya rũũa. Nĩ ũndũ wa ngũbia ĩyo ya cuma, o na angĩagũthirũo mũtwe ndangĩatiihirio ũũru. Paulo eendaga kũrutana atĩa? O ta ũrĩa ngũbia ĩgitagĩra mũtwe, noguo kĩĩrĩgĩrĩro kĩgitagĩra meciria ma mũndũ. Ũngĩkorũo na kĩĩrĩgĩrĩro kĩrũmu harĩ ciĩranĩro cia Ngai, nĩ ũrĩkoragwo na thayũ wa meciria o na rĩrĩa ũrahiũrania na mathĩna maritũ. Ithuothe nĩ tũbataraga ũgitĩri ta ũcio.

Paulo nĩ aahũthĩrire ngerekano ĩngĩ kuonania ũrĩa kĩĩrĩgĩrĩro kĩrĩ kĩa bata. Aandĩkire ũũ: “Kĩĩrĩgĩrĩro kĩu gĩtariĩ ta nanga ya muoyo, nĩ kĩa ma na nĩ kĩrũmu.” (Ahibirania 6:19) Paulo nĩ aamenyaga bata wa nanga, tondũ nĩ aahonokete maita maigana ũna meri ĩthũkĩte. Atwarithia a meri mangĩacemanirie na kĩhuhũkanio, nĩ maarekagia nanga yayo thĩ. Nanga ĩyo ĩngĩathecire thĩ wa iria na ĩrũme wega, nĩ yanyitagĩrĩra meri ndĩgatwarũo mahiga-inĩ nĩ kĩhuhũkanio.

Na njĩra o ta ĩyo, angĩkorũo kĩĩrĩgĩrĩro gitũ kĩgiĩ ciĩranĩro cia Ngai nĩ “kĩa ma na nĩ kĩrũmu,” no gĩtũteithie kũhiũrania na moritũ marĩa tũcemanagia namo mahinda-inĩ maya. Jehova eranĩire atĩ ica ikuhĩ gũtigũcoka gũkorũo na mbaara, wĩki-naĩ, kĩeha, o na kana gĩkuũ. (Rora gacunjĩ haha mũhuro karĩ na kĩongo, “Itũmi cia Gũkorũo na Kĩĩrĩgĩrĩro.”) Kĩĩrĩgĩrĩro kĩu no gĩtũgitĩre na gĩtũhe hinya ũrĩa tũrabatara nĩguo twathĩkĩre Ngai handũ ha kwĩgerekania na andũ arĩa matũthiũrũrũkĩirie.

Jehova nĩ endaga o nawe ũkorũo na kĩĩrĩgĩrĩro ta kĩu. Endaga ũkorũo na ũtũũro ũrĩ na gĩkeno na wendi wake nĩ “andũ a mĩthemba yothe mahonokio.” Tũngĩka atĩa nĩguo tũkaahonokio? Wa mbere, no nginya o mũndũ agĩe “na ũmenyo wa ma wĩgiĩ ũhoro wa ma.” (1 Timotheo 2:4) Tũragwĩkĩra ngoro wĩrute ũhoro wa ma wĩgiĩ Kiugo kĩa Ngai. Kĩĩrĩgĩrĩro kĩrĩa Ngai angĩkũhe gĩkĩrĩte kĩĩrĩgĩrĩro kĩngĩ o gĩothe ũngĩgĩa nakĩo thĩinĩ wa thĩ ĩno.

Ũrĩ na kĩĩrĩgĩrĩro ta kĩu, ndũrabatara gwĩtigĩra, tondũ Ngai no akũhe hinya ũrĩa ũrabatara nĩguo ũhingie muoroto o wothe ũngĩkorũo naguo ũringaine na wendi wake. (2 Akorintho 4:7; Afilipi 4:13) Na githĩ kĩu tikĩo kĩĩrĩgĩrĩro kĩrĩa tũrabatara? Kwoguo, angĩkorũo nĩ ũkoretwo ũgĩcaria kĩĩrĩgĩrĩro, ndũgakue ngoro. No ũgĩe nakĩo!

Itũmi cia Gũkorũo na Kĩĩrĩgĩrĩro

Maandĩko maya no magũteithie gwĩkĩra hinya kĩĩrĩgĩrĩro gĩaku:

▪ Ngai eranĩire atĩ ihinda rĩũkĩte nĩ gũgaakorũo na gĩkeno.

Kiugo gĩake kiugaga atĩ thĩ yothe ĩgaatuĩka paradiso, ĩrĩ na andũ marĩ na gĩkeno na ũrũmwe.—Thaburi 37:11, 29; Isaia 25:8; Kũguũrĩrio 21:3, 4.

▪ Ngai ndangĩheenania.

Nĩ athũire maheeni ma mũthemba o wothe. Jehova nĩ mũtheru biũ, kwoguo gũtingĩhoteka aheenanie.—Thimo 6:16-19; Isaia 6:2, 3; Tito 1:2; Ahibirania 6:18.

▪ Ngai arĩ hinya ũtarĩ gĩthimi.

Jehova nowe tu mwene-hinya-wothe. Gũtirĩ ũndũ o na ũmwe ũngĩmũgirĩrĩria kũhingia ciĩranĩro ciake.—Thama 15:11; Isaia 40:25, 26.

▪ Ngai nĩ endaga ũgaatũũra tene na tene.

—Johana 3:16; 1 Timotheo 2:3, 4.

▪ Ngai erĩgagĩrĩra tũmwathĩkĩre.

Athuuraga kũrora ngumo citũ njega na ũrĩa tũrerutanĩria, no ti mahĩtia na mawathe maitũ. (Thaburi 103:12-14; 130:3; Ahibirania 6:10) Erĩgagĩrĩra atĩ nĩ tũrĩkaga maũndũ marĩa magĩrĩire, na nĩ akenaga rĩrĩa tweka ũguo.—Thimo 27:11.

▪ Ngai nĩ eranĩire atĩ nĩ arĩgũteithagia gwĩka wendi wake.

Ndungata ciake itirabatara gwĩtigĩra. Ngai atũheaga roho wake mũtheru eyendeire nĩguo ũtũteithie, na gũtirĩ hinya ũngĩ ũkĩrĩte ũcio.—Afilipi 4:13.

▪ Twehoka Ngai gũtirĩ hĩndĩ tũgaaconorithio.

Tondũ Ngai nĩ wa kwĩhokeka, ndarĩ hĩndĩ agaagũconorithia.—Thaburi 25:3.

O ta ũrĩa ngũbia ĩgitagĩra mũtwe, noguo kĩĩrĩgĩrĩro kĩgitagĩra meciria ma mũndũ

O ta nanga, kĩĩrĩgĩrĩro kĩrũmu no gĩtũteithie rĩrĩa twacemania na moritũ

Courtesy René Seindal/Su concessione del Museo Archeologico Regionale A. Salinas di Palermo