Epai wapi okoki kozwa elikya ya solosolo?

MONTRE na yo etiki kosala mpe ezali komonana lokola ekufi. Ntango ozali koluka moto ya kobongisa yango, makanisi kilikili eyeli yo na motó. Bazali kosala bapiblisite ebele ya bato oyo babongisaka bamontre, nyonso ezali kokumisa bato yango, oyo alobi boye, oyo kuna alobi ndenge mosusu. Kasi, okosala nini soki oyei koyeba ete moto moko ya mayele afandaka pembeni na bino, ye nde asalá montre wana ya kitoko eleki sikoyo bambula mingi? Longola yango, oyoki ete moto yango akobongisela yo montre yango ofele. Okokakatana lisusu te; ezali bongo te?

Sikoyo, kokanisá montre ná likoki na yo moko ya kozala na elikya. Soki omoni ete elikya na yo ebandi kosila​—lokola ekómelaka bato mingi na mikolo oyo etondi na yikiyiki—​epai ya nani okoki koluka lisalisi? Ebele ya bato bazali komikumisa ete bakoki kosilisa mokakatano yango, kasi batoli kilikili oyo bazali kopesa ekoki kobungisa yo mpe ezali bongolabongola. Na yango, mpo na nini te kokenda epai na ye oyo banda ebandeli akelá bato na likoki ya kozala na elikya? Biblia elobi ete “azali mosika te na mokomoko na biso” mpe ete azali na mposa makasi ya kosalisa biso.​—Misala 17:27; 1 Petelo 5:7.

Ndimbola ya mozindo ya liloba elikya

Ndenge oyo Biblia esalelaka liloba elikya ezali na ndimbola ya mozindo koleka ndenge oyo minganga, bato ya siansi, mpe bato ya mayele ya pisikoloji bazali kosalela yango lelo. Na minɔkɔ ya kala oyo bakomaki na yango Biblia, maloba oyo babongoli na “elikya” elimbolaka kozela na mposa nyonso mpe kozela likambo ya malamu. Na kotalela ndimbola wana, elikya ezali na makambo mibale. Esɛngaka kozala na mposa ya kozwa eloko moko ya malamu mpe kozala na ntina oyo ezali kondimisa ete tokozwa eloko yango. Elikya oyo Biblia epesi ezali kaka mposa mpamba te oyo ezali na makanisi ya moto. Elikya yango etongami likoló ya makambo mpe bilembeteli ya solosolo.

Na likambo yango, elikya ezali ndeko ya kondima, oyo esengeli kotongama likoló ya makambo ya solo​—kasi likoló ya makanisi mpamba te. (Baebele 11:1) Kasi, Biblia ekesenisi kondima ná elikya.​—1 Bakolinti 13:13.

 Tópesa ndakisa: Ntango osɛngi moninga moko ya motema eloko to likambo moko, okoki kozala na elikya ete akosalisa yo. Elikya na yo etongami likoló ya likambo ya solo, mpamba te ozali kotyela moninga na yo motema​—oyebi ye malamu, mpe asilá kosalela yo makambo na boboto mpe kokabela yo. Kondima na yo mpe elikya ekei nzela moko; kutu mokomoko ezali na mposa ya mosusu; kasi ezali biloko mibale ekeseni. Ndenge nini okoki kozala na elikya ya ndenge wana epai ya Nzambe?

Elikya etongami likoló ya nini?

Nzambe azali liziba ya elikya ya solosolo. Na ntango ya kala, Yehova abengamaki “elikya na Yisalaele.” (Yilimia 14:8) Elikya nyonso ya solosolo oyo basaleli na ye bazalaki na yango ezalaki kouta epai na ye; ezali na lolenge wana nde azalaki elikya na bango. Elikya yango esukaki kaka te na kolinga ete asalela bango likambo moko. Nzambe asalelaki bango makambo oyo ezalaki kotinda mpenza bango bázala na elikya. Na boumeli ya bankama ya bambula oyo azalaki elongo na bango, ayebanaki lokola moto oyo akokisaka bilaka na ye nyonso. Mokambi na bango Yosua alobaki na Yisalaele ete: “Bino boyebi . . . ete eloko moko ezangi te na makambo malamu nyonso oyo [Yehova] Nzambe na bino atyaki ndaka na yango na ntina na bino. Yango nyonso ebimelaki bino, mpe eloko na yango moko ezangaki te.”​—Yosua 23:14.

Bankóto ya bambula na nsima, ayebani kaka bongo. Biblia etondi na makambo ya kokamwa oyo Nzambe alakaki mpe na masolo ya solo ya makambo ya kala oyo emonisi ndenge akokisaki makambo yango. Makambo oyo ye alaki ebongi mpenza kotyelama motema, yango wana mbala mosusu balobelaka yango lokola nde esilá kosalema na ntango oyo ye alakaki yango.

Ezali mpo na yango nde tokoki kobenga Biblia buku ya elikya. Soki ozali koyekola masolo oyo elobelaka makambo oyo Nzambe asalelá bato, okomona ete okozala na bantina ya kotya elikya epai na ye. Ntoma Paulo akomaki ete: “Makambo nyonso oyo ekomamaki kala ekomamaki mpo na kolakisa biso, mpo ete na nzela ya ezaleli na biso ya koyika mpiko mpe na nzela ya kobɔndisama oyo euti na Makomami tókoka kozala na elikya.”​—Baloma 15:4.

Elikya nini Nzambe apesi biso?

Ntango nini mpenza tozalaka na mposa makasi ya elikya? Ezali te na ntango ya liwa? Kasi mpo na bato mingi, ezali na ntango wana​—na ndakisa ntango ndeko to moninga oyo tolingaka akufi—​nde emonanaka lokola ete elikya nyonso esili. Kutu, eloko nini mosusu ekoki kosilisa bato elikya lokola liwa? Liwa ezali kolanda mokomoko na biso tii ekozwa ye. Tokoki kokima yango kaka mpo na mwa ntango, kasi tokoki te kopekisa yango. Biblia elobi mpenza solo ndenge ebengi liwa “monguna ya nsuka.”​—1 Bakolinti 15:26.

Kasi, ndenge nini tokoki kozwa elikya na ntango ya liwa? Vɛrsɛ ya Biblia oyo ebengi liwa monguna ya nsuka elobi mpe ete monguna yango “akobebisama nyɛɛ.” Yehova Nzambe aleki liwa na makasi. Amonisaki yango mbala mingi. Ndenge nini? Na ndenge asekwisaki bato oyo bakufaki. Biblia elobeli mbala libwa oyo Nzambe asalelaki nguya na ye mpo na kozongisa na bomoi bato oyo basilaki kokufa.

Ndakisa moko oyo eyebani mingi ezalaki na mokolo oyo Yehova apesaki Mwana na ye Yesu nguya mpo na kosekwisa Lazare, moninga na ye ya motema, oyo akufaki esilaki koleka mikolo minei. Yesu asalaki yango, na kobombana te, kasi na miso ya bato nyonso, ebele ya bato oyo bayaki kotala.​—Yoane 11:38-48, 53; 12:9, 10.

Mbala mosusu okoki komituna, ‘Mpo na nini bato yango basekwisamaki? Na nsima, bakómaki mibange te mpe nsukansuka bakufaki lisusu te?’ Bakómaki mibange mpe bakufaki lisusu. Kasi, masolo oyo elobeli lisekwa ezali masolo ya kotyela motema, lokola lisolo ya Lazare, ezali te kaka kobakisa lisusu mposa na biso ya komona bandeko to baninga na biso oyo bakufá kozonga lisusu na bomoi; tozali na bantina ya kondima ete bakosekwa. Na maloba mosusu, tozali na elikya ya solosolo.

Yesu alobaki ete: “Ngai nazali lisekwa mpe bomoi.” (Yoane 11:25) Ezali ye nde Yehova akopesa nguya ya kosekwisa bato na mokili mobimba. Yesu alobaki ete: “Ngonga ezali koya wana baoyo nyonso bazali na kati ya malita ya kokanisama bakoyoka mongongo na [Klisto] mpe bakobima.” (Yoane 5:28, 29) Ɛɛ, baoyo nyonso balali na kati ya malita bazali na likoki ya kosekwa mpo na kozala na bomoi na paladiso awa na mabelé.

Mosakoli Yisaya asaleli maloba oyo ya kitoko mpe ya kosimba mitema mpo na kolobela lisekwa: “Bato na yo oyo bakufá bakosekwa, bibembe ya bandeko na ngai ekozonga  na bomoi. Bato oyo balalá na mabelé bakolamuka, pe bakoyemba na esengo. Yawe, okotinda londende ndenge ezalaka na tongo, pe mabelé ekobimisa bato oyo bakufá.”​—Yisaya 26:19, Bible na lingala ya lelo oyo.

Yango ezali kobɔndisa biso te? Bato oyo bakufá balali na kimya mpenza na esika moko ya libateli ya ndenge oyo okoki kokanisa te, ndenge mwana abatelamaka kati ya libumu ya mama na ye. Ya solo, baoyo balali na kati ya malita babatelami malamumalamu na makanisi ya Nzambe Mozwi-na-nguya-nyonso oyo abosanaka likambo te. (Luka 20:37, 38) Mpe etikali moke, bakozongisama na bomoi mpo na kokɔta na mokili moko ya esengo, oyo ekoyamba bango ndenge libota eyambaka mwana oyo abotami sika oyo bazelaki na motema mobimba! Na yango, elikya ezali ata na ntango ya liwa.

Elikya ekoki kosala yo nini?

Paulo ateyi biso makambo mingi mpo na komonisa ete elikya ezali na motuya mingi. Alobeli elikya lokola eloko moko ya ntina mingi ya molato ya etumba ya elimo: ekɔti. (1 Batesaloniki 5:8) Alingaki mpenza koloba nini? Na ntango ya kala, soda azalaki kolata ekɔti ya ebende ntango akei etumba, mbala mingi ezalaki na elamba to na mposo ya nyama na kati. Lokola alati ekɔti, mbanzi nyonso oyo ekokwela ye na motó ekotuta ekɔti mpe ekokwea, na esika ezokisa ye. Liteya nini Paulo alingaki kobimisa wana? Ndenge ekɔti ebatelaka motó, ndenge moko mpe elikya ebatelaka makanisi, makoki ya kokanisa. Soki ozali na elikya makasi oyo eyokani na mikano ya Nzambe, ntango okutani na mikakatano, okobungisa te kimya na yo ya makanisi mpe okozanga elikya te. Nani kati na biso asengeli te na ekɔti ya ndenge wana?

Paulo asalelaki ndakisa mosusu ya kosimba motema mpo na kolobela elikya oyo eyokani na mokano ya Nzambe. Akomaki boye: “Elikya yango ezali epai na biso lokola longo mpo na molimo, ezali makasi mpe ngwi.” (Baebele 6:19) Lokola Paulo abikaki na makama mingi ya masuwa, ayebaki malamu ete longo ezalaka na ntina mingi. Ntango mopɛpɛ ya makasi ekómi komema masuwa epai na epai, basali ya masuwa bazalaki kobwaka longo na mai. Soki longo ekei kokangama makasi na zelo, masuwa ezalaki lisusu na likama mpenza te ete mopɛpɛ emema yango na bokula mpe ekende kotutana na mabanga.

Ndenge moko mpe, soki elikya na biso na bilaka ya Nzambe ezali “makasi mpe ngwi,” yango ekoki kosalisa biso tótɛngatɛnga te na mopɛpɛ makasi ya ntango na biso oyo etondi na yikiyiki. Yehova alaki ete etikali moke, na mikolo ezali koya, bato bakonyokwama lisusu te na bitumba, mobulu, mpasi, to ata mpe na liwa. (Talá etanda na lokasa 10.) Soki tokangami makasi na elikya wana, yango ekosalisa biso tózala mosika na likama mpe tózwa makasi oyo tosengeli na yango mpo na kozala na bomoi oyo eyokani na mibeko ya Nzambe, na esika ya kolanda elimo ya mobulu mpe ya mbindo oyo etondi na mokili ya lelo.

Elikya oyo Yehova azali kopesa etaleli mpe yo moko mpenza. Alingi ete ozala na bomoi ndenge ye alingaka bomoi ezala. Mposa na ye ezali ete “bato ya ndenge nyonso bábika.” Ndenge nini? Liboso mpenza, moto mokomoko asengeli ‘kokóma na boyebi ya sikisiki ya solo.’ (1 Timote 2:4) Bato oyo babimisaka zulunalo oyo balendisi yo oluka kozwa boyebi yango ya solo ya Liloba ya Nzambe, boyebi oyo epesaka bomoi. Elikya oyo Nzambe akopesa yo na nzela ya boyebi yango eleki mosika elikya nyonso oyo mokili oyo ekoki kopesa yo.

Soki ozali na elikya wana, okoki soki moke te koyoka lokola ozangi lisalisi, mpamba te Nzambe akoki kopesa yo makasi oyo osengeli na yango mpo na kokokisa mikano nyonso oyo okoki komityela, oyo eyokani na mokano na ye. (2 Bakolinti 4:7; Bafilipi 4:13) Omoni te ete yango nde elikya oyo osengeli na yango? Na yango, soki olingi kokóma na elikya, soki olukaka yango banda kala, kolɛmba te. Elikya ezali mosika te. Okoki kozwa yango!

 [Etanda/Elilingi na lokasa 10]

Ntina ya kozala na elikya

Makanisi oyo euti na Makomami ekoki kosalisa yo okóma na elikya makasi:

◼ Nzambe alaki bomoi ya malamu na mikolo ezali koya.

Liloba na ye elobi ete mabelé mobimba ekokóma paladiso epai bato bakofanda na esengo mpe bakokóma bango nyonso na bomoko.​—Nzembo 37:11, 29; Yisaya 25:8; Emoniseli 21:3, 4.

◼ Nzambe akoki kobuka lokuta te.

Ayini lokuta ya lolenge nyonso. Yehova aleki mpenza na bosantu to bopɛto, yango wana akoki kobuka lokuta te.​—Masese 6:16-19; Yisaya 6:2, 3; Tito 1:2; Baebele 6:18.

◼ Nzambe azali na nguya ezangi nsuka.

Kaka Yehova nde azali mozwi-ya-nguya-nyonso. Eloko moko te na molɔ́ngɔ́ mobimba ekoki kopekisa ye akokisa makambo oyo alaki.​—Exode 15:11; Yisaya 40:25, 26.

◼ Nzambe alingi ete ozala na bomoi ya seko.

​—Yoane 3:16; 1 Timote 2:3, 4.

◼ Nzambe azalaka na elikya ete tokosala malamu.

Atyaka miso na ye na mabunga mpe bolɛmbu na biso te, kasi na bizaleli na biso ya malamu mpe na milende oyo tosalaka. (Nzembo 103:12-14; 130:3; Baebele 6:10) Azalaka na elikya ete mokolo mosusu, tokosala oyo ezali malamu mpe asepelaka ntango tosali yango.​—Masese 27:11.

◼ Nzambe alaki ete akosalisa yo okokisa makambo oyo eyokani na mokano na ye.

Basaleli na ye basengeli soki moke te komiyoka lokola bazangi lisalisi. Nzambe aboyaka te kopesa elimo santu na ye, nguya oyo eleki makasi, mpo esalisa biso.​—Bafilipi 4:13.

◼ Kotyela Nzambe elikya ezali komikosa te.

Azali moto oyo osengeli kotyela motema mobimba mpe akoyokisa yo nsɔni soki moke te.​—Nzembo 25:3.

[Elilingi na lokasa 12]

Ndenge ekɔti ebatelaka motó, elikya ebatelaka makanisi

[Elilingi na lokasa 12]

Elikya oyo epikami makasi lokola longo ekoki kobatela yo otɛngatɛnga te

[Eutelo ya bafɔtɔ]

Na ndingisa ya René Seindal/Su concessione del Museo Archeologico Regionale A. Salinas di Palermo