Ndaku munda

Ndaku ku tshikebelu

Nkuepi kuudi mua kupetela ditekemena dilelela?

Nkuepi kuudi mua kupetela ditekemena dilelela?

Nkuepi kuudi mua kupetela ditekemena dilelela?

FUANYIKIJABI ne: dîba diebe dia ku diboko ndimane, dimueneka bu ne: ndinyanguke. Bua kudilongoluesha, udi udimona kumpala kua ngenyi ya tshia kuenza mipite bungi. Badi bakuleja madisuisha mapite bungi a badi mua kulongolola mêba a ku maboko, buonso buawu akula anu bua balongolodi bimpe, kadi amue a kudiwu mikale amba malu abengangana. Kadi wewe mulue kumvua ne: muena mutumba nebe mukuabu ke enjenyere muine uvua muenze dîba diebe adi kukadi bidimu bia bungi, newenze tshinyi? Kabidi bakuambila ne: mmusue kukulongolueladi tshianana kuyi ufuta to. Tshia wewe kuenza dîba adi ki ntshiumvuike anyi?

Mpindieu fuanyikija aku dîba dia ku diboko adi ne bukokeshi buudi nabu bua kutekemena malu kampanda. Wewe mumone ne: kutshiena ne ditekemena to, anu mudi ba bungi mu bikondo bikole bitudi ebi, neunyemene kudi nganyi bua kukeba diambuluisha? Ba bungi badi bamba mudibu bakumbane bua kujikija tshilumbu atshi, kadi bafila ngenyi bungi tshianana idi yenza tshinyungunyungu, kabidi ibengangana. Nunku kuenaku mua kusungula bua kunyemena tshia kumpala kudi Uvua mufuke bantu mubapeshe bukokeshi bua kuikala ne ditekemena anyi? Bible udi wamba ne: ‘Kena kule ne yonso wa kutudi’ to, kabidi ne: mmusue kutuambuluisha bushuwa.​—Bienzedi 17:27; 1 Petelo 5:7.

Diumvuija dialabale dia ditekemena

Mu Bible, muaku ditekemena udi ne ngumvuilu mualabale bikole kupita ngumvuilu udi nende badoktere, bamanyi ba bia panu, ne balongi ba tshikadilu tshia muntu ba matuku etu aa. Miaku ya mu miakulu ya ntuadijilu yakafundabu mu Bible idibu bakudimune bu “ditekemena” idi yumvuija kuindila ne muoyo mujima ne kutekemena malu mimpe. Mu kuamba kuimpe, ditekemena ndienza ne malu abidi. Didi dikongoloja dijinga dia tshintu kampanda tshimpe ne nshindamenu udi wambuluisha bua kuitaba ne: tshintu tshimpe atshi netshikumbane. Ditekemena didibu bakuila mu Bible ki ndungenyi patupu mu mutu lua disamina tshintu muoyo to. Didi ne nshindamenu mujalame wa malu malelela adi ne bijadiki.

Bua bualu ebu, ditekemena mmuanabu ne ditabuja didi ne bua kushindamena pa bijadiki, kadi ki mpa tshitabataba to. (Ebelu 11:1) Nansha nanku, Bible udi utapulula ditabuja ne ditekemena.​—1 Kolinto 13:13.

Tshilejilu, paudi ulomba mulunda webe wa pa muoyo diambuluisha, si udi utekemena ne: neakuambuluishe. Ditekemena diebe adi ki ndipangile nshindamenu anyi bishimikidi to, bualu udi weyemena mulunda webe au ne ditabuja dionso, bualu udi mumumanye bimpe ne ukadi mumone muoyo wende mulenga ne mutuye tshipapayi kuonso eku. Ditabuja diebe ne ditekemena diebe bidi anu bu mukaba ne tshilamba, bidi mene bikumbajijangana, nansha mudibi bishilangane. Mmunyi muudi mua kufika ku ditekemena kudi Nzambi nanku?

Nshindamenu wa ditekemena

Nzambi ke mpokolo wa ditekemena dilelela. Mu tshikondo tshivuabu bafunda Bible, bavua bamba Yehowa muvuaye “ditekemena dia Isalele.” (Yelemiya 14:8) Ditekemena dilelela dionso divua nadi batendeledi bende divua difumina kudiye; mu ngumvuilu au mmuvuaye ditekemena diabu. Ditekemena adi kadivua anu disamina dia muoyo patupu to. Nzambi wakabapetesha malu avua enza nshindamenu mujalame wa ditekemena. Mu bule bua bidimu nkama ne nkama ivuaye muende nabu, wakamanyika bimpe bu Nzambi uvua ukumbaja milayi yende yonso ivuaye ubalaya. Mulombodi wabu Yoshua wakabambila ne: “Nudi bamanye bimpe . . . ne: kakuena dîyi nansha dimue dia mu malu mimpe onso avua Yehowa Nzambi wenu munulaye didi dipange kukumbana.”​—Yoshua 23:14.

Kukadi bidimu binunu bia bungi lelu bitshidi Yehowa mumanyike anu mutuye ukumbaja milayi yende. Bible mmuwule tente ne milayi ya Nzambi ya dikema, kabidi ne malu a kale adibu balonde ne bujalame buonso a muvua milayi ayi mikumbane. Bua kuleja mudi milayi ya buprofete ya Nzambi miakanyine kuyitekela muoyo, mbayifunde misangu mikuabu anu bu ne: ikavua mikumbane dîba divuabu bayilaya adi.

Ke bualu kayi, tudi nansha mua kubikila Bible ne: mmukanda wa ditekemena. Paudi wenda ulonga mukadi Nzambi muenzelangane malu ne bantu, nshindamenu wa ditekemena diebe kudiye neakole anu kukola. Mupostolo Paulo wakafunda ne: “Malu onso avuabu bafunde kale bavua baafunde bua kutulongesha, bua tupete ditekemena ku diambuluisha dia dinanukila dietu ne dia busambi bua mu Mifundu.”​—Lomo 15:4.

Nzambi udi utupesha ditekemena dia malu kayi?

Ndîba kayi ditudi dijinga menemene ne ditekemena? Ki mpatudi kumpala kua lufu anyi? Kadi bua ba bungi, atshi ntshikondo tshidi ditekemena dimueneka bu bualu butu kabuyiku, bu mudi dîba ditudi bafuishe wetu. Bushuwa patudi tufuisha muntu, tudi mua kuteketa mu mikolo bibi be! Lufu ludi lutungunuka ne kuipatangana netu bonso. Tudi mua kuluepuka anu bua tshikondo tshîpi, kadi pakadilu lukutue mutu, kakuena tshidi mua kulupingaja tshianyima to. Mbiakanyine mudi Bible ubikila lufu bu “muena lukuna wa ndekelu.”​—1 Kolinto 15:26.

Mpindieu, ntshinyi tshitudi mua kuenza bua kuikala ne ditekemena patudi tufuisha? Mu mvese wa mu Bible mudibu babikila lufu ne: mmuena lukuna wa ndekelu, badi bambamu kabidi ne: lufu ‘nelubutudibue.’ Yehowa Nzambi udi ne bukole bua bungi kupita lufu. Ukadi muleje bukole buende abu misangu ya bungi. Mushindu kayi? Mpavuaye mubishe bantu ku lufu. Bible udi uleja misangu tshitema mishilangane ivua Nzambi mubishe bantu ku lufu ne bukole buende abu.

Dimue dituku, Yehowa wakapesha Muanende Yezu bukole bua kubisha Lazalo uvua mulunda wende wa pa muoyo ku lufu, mufue matuku akavua anayi kumpala. Yezu kakenza bualu abu mu musokoko to, wakabuenza anu patoke mu mêsu a musumba wa bantu.​—Yone 11:38-48, 53; 12:9, 10.

Udi mua kudiebeja ne: ‘Kadi bua tshinyi bakabisha bantu ku lufu? Kabakalua kukulakaja bobu kufua tshiakabidi anyi? Eyowa bidi nanku. Kadi mudi malu adi Bible ulonda bua bakabishibua ku lufu, bu mudi bua Lazalo, mikale malelela, tudi ne dishindika, didi kadiyi anu dijinga dia muoyo patupu, dia ne: bafue betu nebapetulule muoyo kabidi; tudi ne bijadiki bidi bituambuluisha bua kuitaba ne: nebabishibue bushuwa. Mbuena kuamba ne: tudi ne ditekemena dilelela.

Yezu wakamba ne: “Meme ndi dibishibua ku lufu ne muoyo.” (Yone 11:25) Yehowa neamupeshe Yeye bukole bua kuenza bishima pa buloba bujima. Yezu wakamba ne: “Dîba didi dilua diumvua bantu bonso badi mu nkita ya tshivulukilu dîyi [dia Kristo] ne nebapatuke.” (Yone 5:28, 29) Eyowa, kudi mushindu wa bonso badi balale tulu mu lukita kubishibuabu ku lufu pa buloba bukudimuna Mparadizu.

Muprofete Yeshaya wakamba mêyi adi ajula majiya aleja muenzeka dibishibua dia bantu ku lufu ne: ‘Bafue bebe nebikale ne muoyo; mibidi yabu mifue neyibike. Tabalayi ne imbayi bienu, nuenu badi balala mu dinfuenkenya! Bua mume webe udi bu mume wa munya, buloba nebulopole bafue badimu.’​—Yeshaya 26:19, Mukanda wa Nzambi.

Mulayi au kawenaku ukukolesha ku muoyo anyi? Bafue mbalama bimpe menemene, anu bu bana munda mua mamuabu. Bushuwa, badi mu lukita mbalama bimpe menemene mu meji a Nzambi Wa Bukole Buonso adi kaayi ashikila. (Luka 20:37, 38) Mu katupa kîpi emu, nebabishibue ku lufu bua kubuela mu bulongolodi bua masanka muabakidilabu, anu mutu baledi ba dinanga bakidila muana udibu balela ne disanka dionso. Nunku, kudi ditekemena nansha tuetu kumpala kua lufu.

Mudi ditekemena mua kukuambuluisha

Paulo udi utulongesha malu a bungi adi aleja mushinga udi nawu ditekemena. Udi wakula bua ditekemena bu tshia mvita tshia mushinga mukole mu bia mvita bietu bia mu nyuma, udifuanyikija ne tshifulu. (1 Tesalonike 5:8) Bua tshinyi wakafuanyikija ditekemena ne tshifulu? Mu bikondo bia kale, musalayi uvua uvuala tshifulu tshia tshiamu bua kuya ku mvita, ne munda muatshi misangu ya bungi muvua mulamika biseba. Pavua musalayi uvuala tshifulu atshi, mikete ya bungi ivuabu bamuasa ku mutu ivua ifinunuka iya kua tshianana pamutu pa kumushipabu. Paulo uvua usua kulongesha tshinyi? Anu mudi tshifulu tshikuba mutu, ditekemena padi didi dikuba meji, mmumue ne: bieledi bia meji. Wewe ne ditekemena dilelela dia malu adi Nzambi mulongolole, mu ntatu kuakupampakana anyi kupangila ditekemena to, neulame ditalala dia mu lungenyi. Tuetu bonso tudi dijinga ne tshifulu tshia nanku.

Paulo wakafila tshilejilu tshikuabu tshimpe tshitambe tshidi tshitangila ditekemena didi dipetangana ne disua dia Nzambi. Wakafunda ne: “Tudi ne ditekemena edi bu luongo lua anyima, dikale dikole, dishindame.” (Ebelu 6:19) Bu muvua Paulo mupanduke ku njiwu ya bungi ya mazuwa avua matshibukile mu mâyi, uvua mumanye bimpe mushinga udi nawu luongo. Pavuaku tshipepele tshikole, bendeshi ba mazuwa bavua bela luongo mu mâyi. Pavua luongo alu lupueka luya panshi pa mâyi lukalama, mazuwa avua dîba adi mua kukandamana ku tshipepele tshikole atshi, pamutu pa tshiotshi kuapepula too ne ku muelelu wa mâyi kuvuawu mua kudipianda ku mabue.

Bia muomumue, milayi ya Nzambi yoyi mikale ditekemena “dikole, dishindame” kutudi, ditekemena adi nedituambuluishe bua kukandamena munyukunyuku wa bikondo bibi bia mvunde mukole ebi. Yehowa mmulaye ne: mu katupa kîpi emu nekulue tshikondo tshikala bantu kabayi mua kutatshishibua kabidi kudi mvita, buenzavi, kanyinganyinga, anyi nansha lufu to. (Tangila kazubu kadi mu dibeji dia 10) Tuetu balamate ku ditekemena adi bikole, nebituambuluishe bu luongo bua kutantamena njiwu ya bipupu bia mu nyuma, tupeta bukole budi bukengedibua bua kutumikila mikenji ya Nzambi pamutu pa kulonda lungenyi lua kabutu lua tshiendenda ludi lutangalake bikole lelu mu bena panu.

Ditekemena didi Yehowa ufila didi dikutangila pebe. Mmusue bua wikale ne nsombelu uvuaye mukulongoluele kuonso eku. Dijinga diende didi ne: “Bantu ba mishindu yonso bapandishibue.” Mushindu kayi? Tshia kumpala, muntu yonso udi ne bua ‘kufika ku dimanya dijalame dia bulelela.’ (1 Timote 2:4) Bapatudi ba tshibejibeji etshi badi bakulomba ne muoyo mujima bua upete dimanya didi difila muoyo dia bulelela budi mu Dîyi dia Nzambi. Ditekemena dikala Nzambi mua kukupetesha paudi ulonga Dîyi diende ndipite kule ne kule ditekemena dionso didi bulongolodi budiku ebu mua kukupetesha.

Wewe ne ditekemena dia nanku, kuakudimona mushikile to, bualu Nzambi udi mua kukupesha bukole budi bukengedibua bua ukumbaje tshipatshila kayi tshionso tshiudi udifundila tshidi tshipetangana ne disua diende. (2 Kolinto 4:7; Filipoyi 4:13) Adi ki nditekemena diudi ukengela anyi? Nunku wewe ujinga kupeta ditekemena, ne biwikala munkatshi mua didikeba, kolesha muoyo. Kadiena nebe kule to! Eyowa, udi anu mua kudipeta bushuwa!

[Kazubu/​Tshimfuanyi]

Malu adi atupetesha ditekemena

Ngenyi ya mu Bible eyi idi mua kukuambuluisha bua kuikala ne ditekemena:

◼ Nzambi mmutulaye nsombelu wa disanka matuku atshilualua.

Dîyi diende didi diamba mualua buloba bujima Mparadizu wasombelabu kudi bukua bantu mu buobumue ne mu disanka.​—Misambu 37:11, 29; Yeshaya 25:8; Buakabuluibua 21:3, 4.

◼ Nzambi kena mua kushima to.

Mmukine dishima mu mishindu yadi yonso. Yehowa mmukezuke kezukezu ne ngua tshijila kashidi, nunku yeye kena mua kudinga nansha.​—Nsumuinu 6:16-19; Yeshaya 6:2, 3; Tito 1:2; Ebelu 6:18.

◼ Nzambi udi ne bukole budi kabuyi ndekelu.

Yehowa nkayende ke wa bukole buonso. Kakuena tshintu nansha tshimue mu diulu anyi pa buloba tshidi mua kumupangisha bua kukumbaja milayi yende to.​—Ekesode 15:11; Yeshaya 40:25, 26.

◼ Nzambi mmusue bua ushalaku ne muoyo kashidi.

​—Yone 3:16; 1 Timote 2:3, 4.

◼ Nzambi udi utueyemena.

Mêsu ende mmatangija ku ngikadilu yetu mimpe ne ku didienzeja dietu, kadi ki nku bilema bietu ne matekete etu to. (Misambu 103:12-14; 130:3; Ebelu 6:10) Mmutekemene ne: netuenze malu makane, ne udi usanka patudi tuenza malu au.​—Nsumuinu 27:11.

◼ Nzambi mmulaye bua kukuambuluisha mu biudi ukeba kumuenzela.

Batendeledi bende kabena ne bua kudimona bashikile to. Bua kutuambuluisha, Nzambi udi utupesha nyuma wende muimpe (bukole budi butambe makuabu onso) ne tshianza tshilekelela.​—Filipoyi 4:13.

◼ Wewe mutekemene kudi Nzambi kuena mutupakane to.

Bu mudi Nzambi wa lulamatu ne wa kueyemena, kakukuela mâyi ku makasa to.​—Misambu 25:3.

[Tshimfuanyi]

Anu mudi tshifulu tshikuba mutu, ditekemena padi didi dikuba meji etu

[Tshimfuanyi]

Anu bu luongo, ditekemena didi ne nshindamenu mujalame didi mua kuvuija muntu mushindame

[Mêyi a dianyisha]

Courtesy René Seindal/​Su concessione del Museo Archeologico Regionale A. Salinas di Palermo