Ir al contenido

Ir al índice

¿Ndáa mií kivi ndani̱ʼíyó ña̱ káʼa̱n xa̱ʼa̱ ña̱ ndátuyó ndakiʼinyó ña̱ va̱ʼa chí nu̱únínu?

¿Ndáa mií kivi ndani̱ʼíyó ña̱ káʼa̱n xa̱ʼa̱ ña̱ ndátuyó ndakiʼinyó ña̱ va̱ʼa chí nu̱únínu?

¿Ndáa mií kivi ndani̱ʼíyó ña̱ káʼa̱n xa̱ʼa̱ ña̱ ndátuyó ndakiʼinyó ña̱ va̱ʼa chí nu̱únínu?

NDAKANIXI̱NÍ ña̱ va̱ása xíínka reloj ña̱ kúúmiíún kachíñuña ta xa̱a̱ yatání ña̱yóʼo. Tá ku̱a̱ʼún nandukún iin na̱ sandáʼa ña̱yóʼo, ndáni̱ʼún ku̱a̱ʼání anuncio ña̱ káʼa̱n xa̱ʼa̱ na̱ kivi sandáʼaña, soo sava na̱yóʼo su̱ví ña̱ nda̱a̱ kúú ña̱ káʼa̱nna. Tasaá kúnda̱a̱-iniún ña̱ iin ta̱a ta̱ íyo yatin xíʼún kúú ta̱ i̱xava̱ʼa táʼan reloj yóʼo xa̱a̱ íyo ku̱i̱ya̱ chí sa̱tá, ta saátu káʼa̱nra ña̱ sandáʼara reloj ña̱ kúúmiíún ta kǒo xu̱ʼún kiʼinra ndaʼún. ¿Á su̱ví ña̱ nda̱a̱ kúú ña̱ va̱ása íxayo̱ʼvi̱kaña xíʼún ña̱ kotoún ndáa na̱ sandáʼa reloj ña̱ kúúmiíún?

Vitin ná chitáʼanyó ña̱ reloj yóʼo xíʼin ña̱ ndátún ndakiʼún iin ña̱ va̱ʼa. Tá ki̱ʼún kuenta ña̱ va̱ása ndátúkaún ña̱yóʼo nda̱a̱ táki̱ʼva kéʼé ku̱a̱ʼání na̱ yiví tiempo yo̱ʼvi̱ vitin, ¿ndáana ka̱ʼún xíʼin ña̱ chindeétáʼanna xíʼún? Ku̱a̱ʼání na̱ yiví káʼa̱nna ña̱ kivi chindeétáʼanna xíʼinyó ña̱ ndasaviína ña̱yóʼo, soo ña̱ káʼa̱nna va̱ása chíndeétáʼanña xíʼinyó. ¿Á su̱ví ña̱ va̱ʼaka kúúña tá ná ka̱ʼa̱nyó xíʼin ta̱ i̱xava̱ʼa ndiʼi na̱ yiví ña̱ ná chindeétáʼanra xíʼinyó? Ña̱ Biblia káʼa̱nña ña̱ “va̱ása xíká íyora nu̱ú iin iinyó” ta íyo tu̱ʼvara ña̱ chindeétáʼanra xíʼinyó (Hechos 17:27; 1 Pedro 5: 7).

Ña̱ kúni̱ kachika ña̱ ndátuyó ndakiʼinyó iin ña̱ va̱ʼa

Tá káʼa̱n ña̱ Biblia xa̱ʼa̱ tu̱ʼun, ña̱ ndátuyó ndakiʼinyó iin ña̱ va̱ʼa, ku̱a̱ʼáka ña̱ kúni̱ kachi ña̱yóʼo nu̱ú tu̱ʼun ña̱ xíniñúʼu na̱ doctor, na̱ científico, na̱ psicólogo tiempo vitin. Tu̱ʼun ña̱ ni̱ka̱ʼyi̱ ña̱ Biblia tá ya̱chi̱ ña̱ káʼa̱n xa̱ʼa̱ “ña̱ ndátuyó ndakiʼinyó iin ña̱ va̱ʼa” kúni̱ kachiña ña̱ kuni̱yó iin ña̱ʼa ta kundatuyó ndakiʼinyóña. Ña̱ va̱ʼa kundatuyó ndakiʼinyó iin ña̱ʼa xíniñúʼu keʼéyó u̱vi̱ ña̱ʼa: ña̱ kuni̱yó ndakiʼinyó iin ña̱ va̱ʼa, ta kandíxayó ña̱ ndixa kuu ña̱yóʼo. Ña̱ kundatuyó ndakiʼinyó iin ña̱ va̱ʼa ña̱ káʼa̱n ña̱ Biblia xa̱ʼa̱ su̱ví iin ña̱ vatá kúúña. Chi ña̱yóʼo ña̱ ndixava kúúña.

Ta ña̱yóʼo kítáʼanña xíʼin ña̱ kándíxayó Ndióxi̱. Chi ña̱yóʼo xíniñúʼu na̱ʼa̱yóña, ta va̱ása ka̱ʼa̱n kuitíyó ña̱ kándíxayó Ndióxi̱ (Hebreos 11:1). Soo tu̱ʼun Ndióxi̱ káʼa̱nña ña̱ xa̱a̱ síín íyo ña̱ kándíxayó Ndióxi̱ xíʼin ña̱ ndátuyó ndakiʼinyó iin ña̱ va̱ʼa (1 Corintios 13:13).

Ná ka̱ʼa̱nyó xa̱ʼa̱ iin ejemplo: tá káʼa̱nyó xíʼin iin na̱ migoyó ña̱ ná chindeétáʼanna xíʼinyó, ndátuvayó ña̱ chindeétáʼanna xíʼinyó. Ta kándíxavayó ña̱ chindeéna miíyó, chi xa̱a̱ xíni̱ va̱ʼayóna ta va̱ʼaní-inina chi xa̱a̱ chi̱ndeétáʼanna xíʼinyó tá ya̱chi̱. Ña̱ kándíxayó Ndióxi̱ xíʼin ña̱ ndátuyó ndakiʼinyó iin ña̱ va̱ʼa kúni̱ kitáʼan ña̱yóʼo, soo suvi inkáchi íyoña. Tá saá ¿ndáaña keʼéyó ña̱ va̱ʼa chindeétáʼan Ndióxi̱ xíʼinyó?

Kivi kandíxayó ña̱ káʼa̱n Ndióxi̱

Jehová Ndióxi̱ kúú ta̱ ndáa-iniyó ña̱ taxira ña̱ va̱ʼa ndaʼayó chí nu̱únínu. Tá tiempo xi̱na̱ʼa̱ iinlá Jehová kúú ta̱ xi̱ndaa-ini na̱ ñuu Israel ña̱ va̱ʼa chindeétáʼanra xíʼinna (Jeremías 14:8). Ta na̱ ñuu yóʼo xi̱ndaaní-ininara ña̱ chindeétáʼanra xíʼinna. Ta na̱yóʼo va̱ása níxi̱keʼénaña xa̱ʼa̱ ña̱ xi̱kuni̱ kuitína ña̱ ná kuu iin ña̱ʼa. Chi xi̱kunda̱a̱-inina ña̱ ndiʼi tiempo xi̱saxínu Jehová ña̱ xi̱ka̱ʼa̱nra xíʼinna, xa̱ʼa̱ ña̱kán va̱ʼaní xi̱kandíxanara, ta xíʼin ña̱yóʼo ni̱na̱ʼa̱ra ña̱ ndiʼi yichi̱ sáxi̱nura ña̱ káʼa̱nra. Ta̱ Josué ta̱ xi̱niʼi yichi̱ nu̱ú na̱ ñuu Israel ni̱ka̱ʼa̱nra xíʼinna: “Ndóʼó xíni̱ va̱ʼandó [...] ña̱ ndiʼi ña̱ káʼa̱n Jehová Ndióxi̱ndó keʼéra sáxi̱nuvaraña” (Josué 23:14).

Tá ni̱ya̱ʼa ku̱a̱ʼání ku̱i̱ya̱, Jehová sáxi̱nukavara ña̱ káʼa̱nra keʼéra. Nu̱ú Biblia va̱xi ku̱a̱ʼání ña̱ ni̱ka̱ʼa̱n Ndióxi̱ keʼéra ta saátu ndáa ki̱ʼva sa̱xínura ña̱yóʼo. Kiviva kandíxayó profecía ña̱ va̱xi nu̱úña saáchi ña̱ ndixa kúú ña̱yóʼo.

Xa̱ʼa̱ ña̱kán kivi kandíxayó ña̱ káʼa̱n ña̱ Biblia. Tá ná kunda̱a̱ka-iniún xa̱ʼa̱ ña̱ kéʼé Ndióxi̱ xíʼin na̱ yiví, saá xa̱ún kandíxakaún ña̱ taxira iin ña̱ va̱ʼa ndaʼún. Ta̱ apóstol Pablo ni̱ka̱ʼa̱nra ña̱yóʼo: “Saáchi ndiʼi ña̱ ni̱ka̱ʼyi̱ xi̱naʼá ni̱ka̱ʼyi̱ña ña̱ va̱ʼa sanáʼa̱ña miíyó, chi tu̱ʼun Ndióxi̱ chíndeétáʼanña xíʼinyó ña̱ va̱ʼa ndakú koo iniyó, ta sándi̱koña-iniyó ña̱ va̱ʼa kundatuyó ña̱ taxi Ndióxi̱ ndaʼa̱yó chí nu̱únínu” (Romanos 15:4).

¿Ndáaña va̱ʼa káʼa̱n Ndióxi̱ taxira ndaʼa̱yó?

¿Ama kúú ña̱ kúni̱níyó ña̱ ná kuu iin ña̱ va̱ʼa? ¿Á su̱ví tá xíʼi̱ iin na̱ veʼeyó kúúña? Tá xíʼi̱ na̱ veʼe iin na̱ yiví, saá kúú ña̱ íxayo̱ʼvi̱níkaña xíʼinna ña̱ kandíxana ña̱ kuu iin ña̱ va̱ʼa. ¿Á kivi ka̱kuyó nu̱ú ña̱ xíʼi̱yó? Va̱ása, saáchi ndiʼivayó yáʼa nu̱ú ña̱yóʼo. Kiviva keʼéyó sava ña̱ʼa ña̱ va̱ʼa kutakuyó ku̱a̱ʼá loʼoka tiempo, soo ni saá va̱ása kivi kasiyó nu̱ú ña̱yóʼo. Ta ña̱ Biblia káʼa̱nña, “ña̱ sáa̱-ini xíni miíyó kúú ña̱ xíʼi̱yó” (1 Corintios 15:26).

Tá saá, ¿ndáaña kivi keʼéyó ña̱ va̱ʼa ka̱kuyó nu̱ú ña̱ xíʼi̱yó? Versículo ña̱ káʼa̱n ña̱ sáa̱-ini xíni miíyó kúú ña̱ xíʼi̱yó, káʼa̱ntuña ña̱ ndiʼi-xa̱ʼa̱va ña̱yóʼo. Jehová Ndióxi̱ kúúmiíníkara ndee̱ nu̱ú ña̱ xíʼi̱yó, ta xa̱a̱ ku̱a̱ʼání yichi̱ ni̱na̱ʼa̱ra ña̱yóʼo. ¿Ndáa ki̱ʼva ke̱ʼéra ña̱yóʼo? Ña̱ sa̱ndátakura sava na̱ yiví. Ña̱ Biblia káʼa̱nña, ña̱ xi̱niñúʼu Ndióxi̱ ndee̱ra ña̱ sa̱ndátakura i̱i̱n na̱ yiví.

Iin yichi̱, Jehová ta̱xira ndee̱ ndaʼa̱ se̱ʼera ta̱ Jesús ña̱ sa̱ndátakura ta̱ Lázaro iin ta̱ va̱ʼaní xi̱kuu migo ta̱ Jesús, ta xa̱a̱ ku̱mí ki̱vi̱ kúú ña̱ ni̱xi̱ʼi̱ra. Ta kǒo nísandátaku se̱ʼé ta̱ Jesús migora ta̱ Lázaro, chi ku̱a̱ʼáníva na̱ yiví xi̱ni tá sa̱ndátakurara (Juan 11:38-48, 53; 12:9, 10). 

Sana ndákanixi̱níún nda̱chun kúú ña̱ sa̱ndátakura na̱ yiví kán, chi ku̱chéena ta tuku ni̱xi̱ʼi̱vana. Ña̱ nda̱a̱ kúúva ña̱yóʼo, soo xa̱ʼa̱ ña̱ sa̱ndátakura na̱ yiví yóʼo kivi kandíxayó ña̱ sandátakuvara na̱ veʼeyó na̱ xa̱a̱ ni̱xi̱ʼi̱. Íyova ña̱ náʼa̱ ña̱ kivi kandíxayó ña̱ ndataku na̱ ni̱xi̱ʼi̱. Ña̱kán ná kandíxayó ña̱ ndixa kuuva ña̱ ndátuyó.

Ta̱ Jesús ni̱ka̱ʼa̱nra: “Yi̱ʼi̱ kúú ta̱ sándataku na̱ yiví ta yi̱ʼi̱ kúú ta̱ táxi ña̱ tákuna” (Juan 11:25). Ndaʼa̱ ta̱ Jesús kúú ña̱ taxi Jehová ndee̱ ña̱ va̱ʼa sandátakura na̱ yiví. Ta saátu ni̱ka̱ʼa̱nra ña̱yóʼo: “Va̱xi hora ta ndiʼi na̱ ni̱xi̱ʼi̱ na̱ ñúʼu ti̱xin ya̱vi̱ kuniso̱ʼona tu̱ʼunra [ta̱ Cristo] ta keena” (Juan 5:28, 29). Ta ndiʼi na̱ ni̱xi̱ʼi̱ ndatakuvana ta kundoona nu̱ú ñuyǐví xa̱á.

Ta̱ profeta Isaías ni̱ka̱ʼa̱nra ndáa ki̱ʼva koo ña̱ ndataku na̱ ni̱xi̱ʼi̱ tá ni̱ka̱ʼa̱nra tu̱ʼun yóʼo: “Na̱ ni̱xi̱ʼi̱ ndatakuvana, na̱ kísi̱ nu̱ú ñuʼú ndako̱ovana ta nda̱ʼyi̱ kóʼóna xa̱ʼa̱ ña̱ kúsi̱í-inina. Saáchi luz ña̱ kúúmiíún íyoña nda̱a̱ táki̱ʼva íyo yúyú, ta na̱ ni̱xi̱ʼi̱ ndikó tukuna kundoona nu̱ú ñuʼú yóʼo” (Isaías 26:19Versión Popular).

¿Á su̱ví ña̱ nda̱a̱ kúú ña̱ sándi̱koní ña̱yóʼo iniyó? Na̱ ni̱xi̱ʼi̱ va̱ʼaníka nu̱ú ñúʼu na̱yóʼo, nda̱a̱ táki̱ʼva íyo iin ña̱ loʼo ña̱ ndíka̱a̱ ti̱xin siʼíña saá íyona. Saáchi ndiʼi na̱ ni̱xi̱ʼi̱ va̱ʼaní ñúʼu ini Ndióxi̱ ta̱ kúúmií ndiʼi ndee̱ xa̱ʼa̱na (Lucas 20:37, 38). Ta si̱lóʼo kúma̱ní ña̱ ndatakuna ta kundoona nu̱ú iin ñuʼú ña̱ liviní ta si̱íní kundoona, nda̱a̱ táki̱ʼva íyo iin ña̱ loʼo ña̱ sa̱kán ka̱ku saáchi ndiʼi na̱ veʼeña kúsi̱íní-inina ndákiʼinnaña. Xa̱ʼa̱ ña̱kán, ni ná kuviyó íyova iin ña̱ va̱ʼa ndátuyó ndakiʼinyó.

Ña̱ va̱ʼa ña̱ ndátuyó ndakiʼinyó chí nu̱únínu kivi chindeétáʼanña xíʼinyó

Ta̱ Pablo ku̱a̱ʼání ña̱ʼa sánáʼa̱ra miíyó xa̱ʼa̱ ña̱ ndátuyó ndakiʼinyó iin va̱ʼa chí nu̱únínu. Ta ni̱ka̱ʼa̱nra ña̱ íyo ña̱yóʼo nda̱a̱ táki̱ʼva íyo iin casco (1 Tesalonicenses 5:8). ¿Ndáaña xi̱kuni̱ kachira xíʼin ña̱yóʼo? Tá tiempo xi̱naʼá, na̱ soldado na̱ xi̱xa̱ʼa̱n nu̱ú ku̱a̱chi xi̱xiniñúʼuna iin casco ña̱ ka̱a ña̱ xi̱ndasi xi̱nína, ta tíxa̱ʼvi ña̱ casco yóʼo va̱ása níxi̱tukue̱ʼe̱ xi̱nína tá xi̱kanina miína. Nda̱a̱ táki̱ʼva ndáa ña̱ casco xi̱ní na̱ soldado, ki̱ʼva saátu chíndeétáʼan ña̱ ndátuyó ndakiʼinyó chí nu̱únínu xíʼinyó. Soo tá ndixa kándíxayó ña̱ keʼé Ndióxi̱ ña̱ ni̱ka̱ʼa̱nra, nda̱a̱ ndáaka ña̱ yáʼayó nu̱ú ná kǒo taxiyó ña̱ sandi̱ʼi̱ña-iniyó á sayíʼviña miíyó. ¿Á su̱ví ndiʼiyó xíniñúʼu ña̱ casco yóʼo?

Ta̱ Pablo ni̱ka̱ʼa̱nra xa̱ʼa̱ inka ejemplo, tá ni̱ka̱ʼa̱nra xa̱ʼa̱ ña̱ ndátuyó ndakiʼinyó ña̱ va̱ʼa chí nu̱únínu ña̱ kítáʼan xíʼin ña̱ kúni̱ Ndióxi̱, ta ka̱chira: “Ña̱ ndátuyó, chíndeétáʼanña xíʼinyó ña̱ va̱ʼa kutakuyó ta íyoña nda̱a̱ táki̱ʼva íyo iin ka̱a ña̱ tíin iin barco. Chi ña̱ ndátuyó yóʼo ña̱ xi̱nu kúúvaña ta va̱ása nása̱maña” (Hebreos 6:19). Xa̱ʼa̱ ña̱ ku̱a̱ʼání yichi̱ ni̱xi̱ka ta̱ Pablo xíʼin tú barco xi̱kunda̱a̱-inira ña̱ ndáyáʼviní ka̱a ña̱ tíin tú barco yóʼo. Ta, tá ndeéní xi̱kani ta̱chí xi̱sakanana ka̱a ña̱ tíin tú barco ti̱xin ti̱kui̱í, ña̱ va̱ʼa kǒo ña̱ kundoʼonú xíʼin ta̱chí. Ta xa̱ʼa̱ ña̱ vií xi̱tin ña̱ ka̱a yóʼo ti̱xin tá mar, kǒo ña̱ níxi̱ndoʼonú ta ni va̱ása níxi̱kani ndaanú xíʼin yu̱u̱ ni ndeéní xi̱kani ta̱chí yóʼo.

Ta ki̱ʼva saátu íyoña, tá kándíxayó ña̱ saxínu Ndióxi̱ ña̱ káʼa̱nra taxira ña̱ va̱ʼa ndaʼa̱yó chí nu̱únínu, ña̱yóʼo kivi chindeétáʼanña xíʼinyó ni nda̱a̱ ndáaka ña̱ ndóʼoyó tiempo vitin. Jehová káʼa̱nra ña̱ si̱lóʼova kúma̱ní ta va̱ása xo̱ʼvi̱ka na̱ yiví xa̱ʼa̱ ña̱ íyo guerra, xa̱ʼa̱ ña̱ xáʼní táʼan na̱ yiví xíʼin xa̱ʼa̱ ña̱ xíʼi̱yó (koto recuadro ña̱ va̱xi nu̱ú página 10). Tá kándíxayó ña̱ taxi Ndióxi̱ ña̱ va̱ʼa ndaʼa̱yó chí nu̱únínu, ña̱yóʼo kivi chindeétáʼanña xíʼinyó ña̱ kǒo ña̱ʼa kundoʼoyó tasaá va̱ʼa keʼéyó ña̱ káʼa̱n Ndióxi̱ xíʼinyó. Ta va̱ása xa̱a̱yó keʼéyó nda̱a̱ táki̱ʼva kéʼé na̱ ñuyǐví yóʼo tiempo vitin.

Ta saátu miíún kivi ndakiʼún ña̱ va̱ʼa ña̱ káʼa̱n Jehová taxira chí nu̱únínu. Kúni̱ra ña̱ vií na̱ koún, nda̱a̱ táki̱ʼva xi̱kuni̱ra ña̱ vií ná kundoo na̱ yiví tá xa̱ʼa̱. Ta kúni̱ra ña̱ ná ka̱ku ndiʼi na̱ yiví. ¿Ndáaña kivi keʼéyó ña̱ va̱ʼa ka̱kuyó? Ña̱ siʼna xíniñúʼu keʼéyó kúú ña̱ kunda̱a̱ káxi iniyó ña̱ nda̱a̱ xa̱ʼa̱ra (1 Timoteo 2:4). Káʼa̱nndi̱ xíʼún ña̱ ná kunda̱a̱-iniún xa̱ʼa̱ ña̱ nda̱a̱ ña̱ káʼa̱n tu̱ʼun Ndióxi̱, ña̱yóʼo kivi chindeétáʼanña xíʼún ña̱ ka̱kún. Ña̱ káʼa̱n Ndióxi̱ taxira iin ña̱ va̱ʼa ndaʼún chí nu̱únínu, va̱ʼaníka ña̱yóʼo nu̱úka ña̱ káʼa̱n na̱ ñuyǐví yóʼo xa̱ʼa̱.

Xa̱ʼa̱ ña̱ ndátuyó ndakiʼinyó iin ña̱ va̱ʼa chí nu̱únínu ná va̱ása ndakava-iniyó xa̱ʼa̱ ña̱ ndóʼoyó, saáchi mií Ndióxi̱ chindeétáʼan xíʼinyó ña̱ va̱ʼa saxínuyó ña̱ kúni̱yó tá kítáʼanña xíʼin ña̱ kúni̱ra (2 Corintios 4:7; Filipenses 4:13). ¿Á su̱ví ndiʼiyó kúni̱ ndakiʼin ña̱ va̱ʼa yóʼo? Tá ku̱a̱ʼa̱n ndákava-iniún xa̱ʼa̱ ña̱ ndátún ndakiʼún iin ña̱ va̱ʼa, chika̱a̱ ndee̱ chi ndakiʼinvaún ña̱yóʼo.

[Na̱ʼná]

Ña̱ chindeétáʼan xíʼinyó ña̱ kundatuyó ndakiʼinyó ña̱ va̱ʼa

Texto ña̱ va̱xi yóʼo kivi chindeétáʼanña xíʼinyó, ña̱ kandíxayó ña̱ saxínu Ndióxi̱ ña̱ ni̱ka̱ʼa̱nra keʼéra:

▪ Ndióxi̱ káʼa̱nra xíʼinyó ña̱ si̱íní kundooyó chí nu̱únínu.

Tu̱ʼunra káʼa̱nña xíʼinyó, ña̱ nduu ñuʼú yóʼo iin ñuʼú livi, nu̱ú kundoo na̱ yiví ta si̱íní kundoona (Salmo 37:11, 29; Isaías 25:8; Revelación [Apocalipsis] 21:3, 4).

▪ Ndióxi̱ kǒo sándaʼvira.

Jehová kúndasíra xínira ndiʼi tu̱ʼun vatá, saáchi kúúra iin ta̱ yi̱i̱ ta nina ña̱ va̱ʼa kéʼéra. Xa̱ʼa̱ ña̱kán, va̱ása káʼa̱nra ña̱ vatá (Proverbios 6:16-19; Isaías 6:2, 3; Tito 1:2; Hebreos 6:18).

▪ Ndióxi̱ kúúmiíra ndiʼi ndee̱.

Iinlá Jehová kúú ta̱ kúúmií ndiʼi ndee̱. Kǒo nda̱a̱ ni iin ña̱ʼa ña̱ kivi kasi nu̱úra ña̱ va̱ʼa saxínura ña̱ kúni̱ra (Éxodo 15:11; Isaías 40:25, 26).

▪ Ndióxi̱ kúni̱ra ña̱ ná kooyó ndiʼi tiempo.

(Juan 3:16; 1 Timoteo 2:3, 4).

▪ Ndióxi̱ kándíxara ña̱ kivi xa̱a̱yó keʼéyó ña̱ va̱ʼa.

Ta ña̱ va̱ʼa ña̱ kúúmiíyó xíʼin ña̱ kéʼéyó kúú ña̱ xítora, ta su̱ví ña̱ va̱ása va̱ʼa ña̱ kéʼéyó (Salmo 103:12-14; 130:3; Hebreos 6:10). Ta kándíxara ña̱ kiviva xa̱a̱yó keʼéyó ña̱ va̱ʼa, ta kúsi̱íní-inira tá kéʼéyóña (Proverbios 27:11).

▪ Ndióxi̱ káʼa̱nra ña̱ chindeétáʼanra xíʼinyó ña̱ keʼéyó ña̱ va̱ʼa.

Ta kǒo xíniñúʼu ndakanixi̱níyó ña̱ va̱ása kuchiñuyó keʼéyó iin ña̱ʼa. Saáchi Ndióxi̱ taxira espíritu santora ña̱ chindeétáʼanña xíʼinyó, ta iinlá ndee̱ yóʼo kúú ña̱ kivi chindeétáʼan xíʼinyó (Filipenses 4:13).

▪ Ndióxi̱ kúni̱ra ña̱ ná kandíxayóra.

Ndiʼi tiempo kivi kandíxayó ña̱ káʼa̱nra, chi nda̱a̱ ni iin yichi̱ va̱ása sandáʼvira miíyó (Salmo 25:3).

[Na̱ʼná]

Nda̱a̱ táki̱ʼva ndáa ña̱ casco xi̱níyó, saátu va̱ʼaní chíndeétáʼan ña̱ ndátuyó ndakiʼinyó iin ña̱ va̱ʼa chí nu̱únínu xíʼinyó

[Na̱ʼná]

Nda̱a̱ táki̱ʼva íyo iin ka̱a ña̱ tíin tú barco, saátu va̱ʼaní chíndeétáʼan ña̱ ndátuyó ndakiʼinyó iin ña̱ va̱ʼa chí nu̱únínu xíʼinyó ña̱ kǒo ña̱ kundoʼoyó

[Ña̱yóʼo kúú na̱ʼná inkana]

Por gentileza de René Seindal/Su concessione del Museo Archeologico Regionale A. Salinas di Palermo