¿Sumaj kausay kananta creesunmanchu?

RELOJNIYKI fregakusqanpi piensariy. Ichapis relojniykita allinchachinaykipaj uj relojerota maskʼaj rinki. Jinata maskʼaj risqaykipi, ichá ashkha relojerosta tarinki. Paykunataj allinchapusunankuta nisunku. Jinallapi yachanki vecinoyki chay relojta rikhurichisqanta. Chantapis pay nisunki relojniykita gratislla arreglapusunanta. ¿Mayqen relojerowantaj relojniykita alllinchachiwaj? ¿Vecinoykiwancharí arreglachiwaj?

Allin kausay kananpi creeyqa, chay fregasqa relojwan kikinchakunman. Llakiy tiempopi kausakusqanchejrayku, ashkha runas manaña creenkuchu allin kausay kananta. Ashkha runastaj, ninku problemasninchejta allinchanapaj yanapayta atiwasqanchejta. Jinapis paykunaj yuyaychasqankoqa qʼala pejtu. Chantapis sapa uj ujinata ninku. Chayrayku, ¿manachu aswan allin kanman, ruwawarqanchej chay Diosmanta yanapata mañakunanchej? Bibliaqa Diosmanta nin: “Payqa mana karupichu kashan sapa ujninchejmanta”, nispa. Chantá nillantaj, pay yanapayta munawasqanchejta (Hechos 17:27; 1 Pedro 5:7).

¿Imatataj Biblia allin imasta suyakuymanta nin?

Bibliaqa allin imas kananpi creeymanta sumajta sutʼinchan. Ni doctorespis, ni cientificospis, ni waj yachayniyoj runaspis, jinata sutʼinchankuchu. Biblia qhelqakushajtin, chaymanta parlanapaj “suyakuy” palabrata churasqanku. Chaywantaj allin imas kananta munaymanta parlasharqanku. Chayrayku sumaj imas kananta munanchej, chay sumaj imas ñaupajpiña kasqanta yachasqanchejrayku. Bibliaqa sumaj kausayta suyakunata niwanchej. Chaytataj mana qhasitachu niwanchej.

Allin imas kananta suyakusqanchejqa, creeyninchejman rijchʼakun. Imajtinchus mana jinallamantachu imapipis creenchej. Astawanpis imapi creenapajpis, ñaupajta yachanchej chay imasqa kasqantapuni (Hebreos 11:1). Jinapis Bibliaqa, creeywan suyakuywan mana kikinchu kasqanta nin (1 Corintios 13:13).

Astawan entiendenapaj kaypi piensarina. Sumaj amigonchejmanta yanapata mañakojtinchejqa, yachanchej pay yanapanawanchejtapuni. Imajtinchus waj kutispi yanapawarqanchejña. Chantapis chay amigonchejta allinta rejsinchej, kʼacha kasqantataj yachanchej. Creesqanchej, allin imasta suyakusqanchejwanqa, may kʼaskasqas kashanku. ¿Imaraykutaj creesunman Dios allin kausayta qonawanchejtapuni?

Jehová Diosqa allin imas kananta niwanchej

Jehovalla niwanchej, allin imasta qonawanchejta, chay nisqantaj juntʼakunpuni. Chayrayku Bibliaqa paymanta nerqa: “Israelpa suyakuynin kanki”, nispa (Jeremías 14:8). Israelitasqa chayta Diosman nej kanku, imaraykuchus paylla nej allin imasta paykunaman qonanta. Diostaj mana qhasitachu parlaj. Payqa ashkha watasta israelitasman rikucherqa, imatachus paykunaman nisqanta juntʼasqantapuni. Chayrayku israelitasta ñaupajman apaj Josueqa kayta nerqa: “Munani [...] reparanaykichejta Tata Diosqa imatachus nerqa qonasuykichejta, chay allin imasta juntʼasqanta. Ni ima nisqampis qhepakunchu mana juntʼakuspaqa”, nispa (Josué 23:14).

Chaymantapacha may chhika watasña pasajtinpis, Jehovaqa kikillanpuni. Bibliaqa Diospa nisqasninta willawanchej, jinallataj imaynatachus chay nisqasninta juntʼasqantapis. Diospa nisqasnenqa juntʼakunpuni. Chayrayku Bibliapi juntʼakunmanñapis jina qhelqasqa kashanku.

Chaynejta ninchej, Bibliaqa allin kausaymanta parlaj libro kasqanta. Bibliata estudiaspaqa, Dios atienekunapaj jina kasqanta reparanki. Chaytaj yanapasonqa astawan Diospa nisqasninpi creenaykipaj. Chayrayku apóstol Pablo jinata nerqa: “Ñaupa tiempopi qhelqakusqanqa, yachachinawanchejpaj qhelqasqa karqa, jinallataj suyakuyniyoj kananchejpaj. Imaraykuchus Diosmanta Qhelqasqaqa sinchʼita sayanapaj, sonqochakunapaj ima yanapawanchej”, nispa (Romanos 15:4).

¿Ima suyakuytataj Dios qowanchej?

Pillapis familianchejmanta wañupojtenqa, mana munanchejchu chaypi kausaynin tukukapunanta. Jinapis ashkha runasqa, wañuypi tukuy ima tukukapusqanta yuyanku. Jinapunitaj kaspa jinan. Imaraykuchus wañoyqa tukuyta taripawanchej. Nitaj mayqenninchejpis wañusqasta kausarichiyta atisunmanchu. Chayrayku Biblia nin, ‘wañoyqa tukuy enemigosmanta qhepa kaj kasqanta’ (1 Corintios 15:26).

¿Chaywanqa nisunmanchu wañuypipuni tukuy ima tukukusqanta? Mana. Bibliallataj nin, wañoyqa chinkachisqa kananta. Jehová Diosqa wañuymanta nisqa aswan atiyniyoj. Chaytataj 9 runasta wañuymanta kausarichisqanpi rikucherqa.

Uj pacha, Jehovaqa Wawan Jesusman atiyta qorqa, amigon Lazarota kausarichimunanpaj. Lazaroqa tawa diastaña wañusqa kasharqa. Jesustaj payta mana pakaymantachu kausaricherqa, manachayqa tukuypa rikunankuta (Juan 11:38-48, 53; 12:9, 10).

Jinapis ichá ninki: “Chay kausarimoj runasqa, machuyaspa watejmanta wañuporqankuchari. ¿Imapajtaj Dios paykunata kausarichimorqari?”, nispa. Chaytaj jinapuni. Jinapis Jehová Diosqa Bibliapi chayta qhelqacherqa, noqanchej yachananchejpaj wañusqas kausarimunankutapuni. Chayrayku mana qhasillatachu wañusqas kausarimunankuta suyakunchej.

Jesús nerqa: “Noqa kani kausarimuy, kausaytaj”, nispa (Juan 11:25). Jehová Diosqa Wawan Jesusman atiyta qonqa, wañusqasta mundontinmanta kausarichinanpaj. Jesusllataj nerqa: “Ama chay nisqaymanta tʼukuychejchu. Hora chayamonqa, chaypachataj sepulturaspi tukuy kajkunaqa wajyasqayta uyarenqanku, kausarimonqankutaj”, nispa (Juan 5:28, 29). Arí, tukuy sepulturaspi kajkuna kausarimonqanku, kay jallpʼapitaj uj paraisopi kausakuyta atenqanku.

Profeta Isaiaspis kausarimuymanta ajinata qhelqarqa: “Wañusqasniykeqa kawsarimponqanku, ayasninkupis sayarimponqanku. Jallpʼa ukhupi puñojkunaqa rijchʼarimonqanku, kusiywantaj mayta qhaparenqanku. Qanqa kʼanchayta chhullata jina apachimunki; chantá wañusqasqa jallpʼa ukhumanta pʼutumonqanku” (Isaías 26:19).

Wañusqas kausarimunankuta yachayqa, mayta sonqochawanchej. Imaynatachus uj wawita mamanpa wijsanpi sumaj jarkʼasqa kashan, ajinallatataj wañusqasqa Diospa yuyayninpi sumaj jarkʼasqa kashanku. Imaraykuchus payqa sapa ujninkumanta sumajta yuyarikun (Lucas 20:37, 38). Tumpamantawantaj, wañusqasqa paraisopi kusisqas kausakunankupaj kausarimonqanku. Noqanchejtaj paykunata may kusiywan japʼikapusunchej, imaynatachus nacekoj wawitata familian kusiywan japʼikapun, ajinata. Chayrayku wañuy chinkanantapis suyakusunman.

¿Imaynatá allin imasta suyakuy yanapawasunman?

Apóstol Pabloqa allin imasta suyakuy yanapawasqanchejmanta, mayta yachachiwanchej. Payqa chayta kikincharqa, uj soldadoj monteranwan (1 Tesalonicenses 5:8). Unay tiempopi, uj soldado guerraman rinanpajqa fierromanta monterata umanman churaykukoj. Jinapis montera ukhupeqa, uj phatu pañomanta chayri qaramanta ruwasqa chʼuluta churaykukoj. Chay monteraqa mana wañuchisqa kananpaj soldadoj umanta jarkʼaj. Ajinallatataj allin imaspi suyakoyqa yuyayninchejta jarkʼan. Imastachus Dios qonawanchejpi creesqanchejrayku, ashkha problemasniyoj kaspapis mana llakiywan atipachikunchejchu. Chayrayku tukuyninchej chay monterata churakuyta munasunman.

Pabloqa allin imaspi suyakusqanchejta, barco sayachina ganchowan kikincharqa. Pay qhelqarqa: “Chay suyakoyqa kausayninchejpaj barco sayachina gancho jina, mana iskayrayaspa sinchʼita sayanapaj yanapawanchej”, nispa (Hebreos 6:19). Pabloqa barcopi viajayman yachasqa karqa, ashkha kutispitaj marpi wañuymanta salvakorqa. Chayrayku barco sayachina ganchota sumajta rejserqa. Barcota apaykachajkunaqa, sinchʼi wayrapi chayri loco parapi chay ganchota marman wijchʼuykoj kanku. Jinapi barcoqa pachanpi sayaj, manataj chhankasman chʼanqakoj rejchu.

Ajinallataj allin imasta suyakusqanchejwanpis. Jehová Diospa nisqasninpi ‘sinchʼita, mana iskayrayaspataj’ creesun chayqa, kay llakiy tiemposta aguantayta atisunchej. Payqa guerrasta, sajra kausayta, llakiyta, wañuyta ima, tumpamantawan chinkachinanta niwanchej (“¿Imaraykutaj sumaj imasta suyakusunman?”, nisqa recuadrota leeriy). Chay imaspi creeyqa mana llakisqa kanapaj yanapawanchej. Chantapis yanapawanchej, mana kay mundomanta runas jina kananchejpaj, Diosta kasukunanchejpaj ima.

Jehová Diosqa tukuy runasman sumaj kausayta qoyta munan. “Payqa munan tukuy laya runas salvasqa kanankuta”. Diosqa qanpis kusisqa kausakunaykita munan. Chaypajqa ‘cheqa kajta allinta rejsinayki tiyan’ (1 Timoteo 2:4). Chay cheqa kajqa Diospa Palabranpi kashan. Chayrayku allin kanman Bibliata estudianayki. Diosninchej allin kausayta qonawanchejta niwasqanchejqa, may sumajpuni. Chaytaj kay mundopi kaj imaswan ni imapi kikinchakunchu.

Imatachus ruwayta munasqanchej, Diospa munayninman jina kajtenqa, pay yanapawasun chayta juntʼananchejpaj. Chayrayku mana saykʼuspa ñaupajllamanpuni rina (2 Corintios 4:7; Filipenses 4:13). Ichá qanpis sumaj kausay kananta munanki. Chay kausaytaqa tariyta atiwaj.

[Dibujo/recuadro]

¿Imaraykutaj sumaj imasta suyakusunman?

Kay urapi rikhurej versiculosqa, sumaj imasta suyakunapaj yanapawanchej.

▪ Diosqa niwanchej kusiy kausay kananta.

Bibliaqa niwanchej, jallpʼaqa uj paraisoman tukunanta. Nillawanchejtaj may chhika runas chaypi kusisqas, ujchasqastaj kausakunankuta (Salmo 37:11, 29; Isaías 25:8; Apocalipsis 21:3, 4).

▪ Diosqa mana llullakunchu.

Payqa tukuy laya llullakuyta chejnikun. Jehová Diosqa manchay santo, llimphutaj. Chayrayku payqa ni jaykʼaj llullakunchu (Proverbios 6:16-19; Isaías 6:2, 3; Tito 1:2; Hebreos 6:18).

▪ Diosqa tukuy atiyniyoj.

Jehová Dioslla tukuy atiyniyoj Dios. Paytaqa ni pi jarkʼayta atinmanchu nisqasninta juntʼananpaj (Éxodo 15:11; Isaías 40:25, 26).

▪ Diosqa munan wiñaypaj kausakunanchejta.

(Juan 3:16; 1 Timoteo 2:3, 4).

▪ Diosqa payta kasukunanchejta suyan.

Payqa allin ruwasqasninchejta qhawan, manataj pantasqasninchejtachu (Salmo 103:12-14; 130:3; Hebreos 6:10). Chantapis payqa allin imasta ruwananchejta suyan, chayta ruwajtinchejtaj kusikun (Proverbios 27:11).

▪ Diosqa sumaj imasta ruwanapaj yanapanawanchejta niwanchej.

Paypa kamachisnenqa mana sapanchejchu kashanchej. Diosqa espíritu santonta qowasun. Chaytaj paypa kallpan, may atiyniyojtaj (Filipenses 4:13).

▪ Diospeqa suyakuyta atisunman.

Payqa nisqasninta juntʼanpuni, atienekunapaj jinataj. Paypi suyakuspaqa, mana pʼenqaypi rikhurisunchu (Salmo 25:3).

[Dibujo/foto]

Imaynatachus monteraqa soldadoj umanta jarkʼaj, kikillantataj allin imaspi creeyqa yuyayninchejta jarkʼan.

[Dibujo/foto]

Diospa nisqasninpi creeyqa, barco sayachina gancho jina sinchʼita sayachiwanchej.

[Maymantachus fotos orqhokusqan]

Kay fotoqa Museo Archeologico Regionale A. Salinas di Palermo nisqamanta, René Seindaltaj qowayku.