¿Banti ya jtatik te smelelil mukʼul oʼtanil?

NOPANAX awaʼiy te ya xkejchaj ta aʼtel te areloj sok jich yilel te tsʼilajemixe. Pero te kʼalal ya ale machʼa ya yilbate bayal bintik ya awichʼ albeyel sok aynix-a te ma ya awichʼbey swentaile. Ta patil la anaʼ te ya anaʼbey sba te machʼa la spas te reloje sok te ya skʼan schajpan sok te ma skʼanbat stojol. Yaniwan anaʼ ta ora machʼa ya awakʼbey spas.

Jpajaltaybeytik skʼoplal te reloj sok te smukʼul awoʼtane. Teme ya awil te yak ta lajel te smukʼul awoʼtane jich bitʼil ya xkʼot ta stojol bayal ants winiketik, ¿banti ya ale te koltayele? Bayal ants winiketik ya yalik te ya xjuʼ ya skoltayat, pero te bin ya yalike chujkul sok ma xkʼot ta awoʼtan. ¿Bin yuʼun ma jaʼuk ya akʼanbey koltayel te machʼa la spas te ants winiketik sok la schajpan yuʼun ayuk smukʼul yoʼtan? Te Biblia ya yal: «Ma ba namal ay ta jtojoltic» sok yoʼtan ya skoltayotik (Hechos 17:27; 1 Pedro 5:7).

¿Bintik smakojbey skʼoplal te mukʼul oʼtanile?

Kʼalal te Biblia ya yalbey skʼoplal te mukʼul oʼtanile bayal bintik smakojbey skʼoplal, maba pajaluk sok te bin ya yalik te doctoretik sok te cientificoetik ta kʼajkʼal ini. Ta kʼopiletik te la yichʼ tsʼibayel te Biblia te «mukʼul oʼtanil» jaʼ ya yalbey skʼoplal te bin ya jmaliytik o te bin lek ya jkʼantik te ya xkʼot ta pasele. Te mukʼul oʼtanile cheb swentail te bin smakojbey skʼoplale: Jaʼ te ya jkʼantik te ay bin lek ya xkʼot ta pasele sok te bin swentail te ya jchʼuuntik te yuʼun-nanix jich ya xkʼot ta pasel-ae. Te bin ya yakʼ jmaliytik te Biblia maba tojol aʼiyejetik. Yuʼun-nanix ay pruebaetik te ya xkʼot ta pasele.

Te mukʼul oʼtanil jaʼ pajal sok te schʼuunel oʼtanile, melel te schʼuunel oʼtanile ya skʼan ay pruebaetik, maba tikʼuknax-a te ya jchʼuunejtike (Hebreos 11:1). Te schʼuunel oʼtanile sok te mukʼul oʼtanile maba pajal te bin ya skʼan yal ta Biblia (1 Corintios 13:13).

Kʼalal ya jkʼanbeytik jun favor jtul kamigotik te ay smukʼul koʼtantik ta stojol, ya jmaliytik te yakuk skoltayotike. Ma tojoluk te ay schʼuunel koʼtantik ta stojol te kamigotike, melel ya jnaʼbeytik sba sok ay kilojtik te slekil yoʼtan sok te yutsil yoʼtan ta jtojoltike. Te schʼuunel oʼtanile sok te mukʼul oʼtanile snitojbey sba skʼoplalik, pero maba pajalik ta jkʼaxel. ¿Bin ya skʼan ya jpastik yuʼun ya x-ayin smukʼul koʼtantik ta stojol Dios?

Te yiptajib te mukʼul oʼtanile

Te Jehová jaʼ te machʼa yakʼoj te smelelil mukʼul oʼtanile. Ta Biblia jich ya yichʼ albeyel skʼoplal te Jehová: «Haʼat smucʼulat-oʼtanil yuʼun Israel» (Jeremías 14:8). Te smukʼul yoʼtan te lum yuʼune talem ta stojol te Jehová, jaʼ yuʼun jaʼnax smukʼulinej yoʼtanik. Te Dios ay bintik la spas yuʼun ya x-ayin smukʼul yoʼtanik. La yakʼ ta ilel spisil-ora kʼalal la skʼotes ta pasel te bin la yale. Te Josué te jaʼ swoloj te lum Israel la yal: «Naʼahic me [...] ma ba chʼay ni jpahluc cʼop yuʼun spisil te lequil cʼopetic la yalbeyex te Jehová te Dios awuʼunique» (Josué 23:14).

Manchukme kʼaxemix bayal jaʼbil, ya schʼuun koʼtantik te ya xkʼot ta pasel yuʼun te Jehová spisil te bin ya yale. Te Biblia ya yal te bintik yaloj te Dios te ya spase ay te banti kʼoemikix ta pasel sok ay te banti mato kʼoemik ta pasele. Ya smukʼulin koʼtantik te bin ya yal, melel te kʼalal la yichʼik tsʼibayel jich yilel te kʼoemikix ta pasel-ae.

Jaʼ yuʼun ya kaltik te Biblia jaʼ jun libro te ya yakʼ smukʼul koʼtantik. Kʼalal ya jnoptik te bin la spas te Dios ta stojol te ants winiketike, kʼaxtoxan ya smukʼulin koʼtantik. Te jpuk-kʼop Pablo jich la yal: «Como spisil te bintic tsʼihbabil ta nahil, scuenta jpʼijubteseltic te la yichʼ tsibayel, scuenta yuʼun ay smucʼul coʼtantic ta scuenta te bin ya xcuhch cuʼuntic soc ta scuenta te yip coʼtantic ya jtahtic yuʼun te bin tsʼihbabile» (Romanos 15:4).

¿Bin ya yakʼ jmaliytik te Diose?

¿Bin-ora te ya xtuunxan kuʼuntik te smukʼul koʼtantike? ¿Mabal jaʼuk te kʼalal ay machʼa ya xlaj kuʼuntik? Ay machʼatik te jaʼ wokolxan ya yaʼiyik te ya x-ayin smukʼul yoʼtanik kʼalal ay machʼa ya xlaj yuʼunik. Melel kʼalal ay machʼa ya xlaj yuʼunik jich yaʼiyel te maʼyuk bin ya smaliyikix. Jpisiltik ya staotik te lajele. Jaʼnax ya xjuʼ ya jkomtik ajkʼuk, pero ma xjuʼ ya jkomtik ta jkʼaxel. Jaʼ yuʼun te Biblia jich ya yalbey skʼoplal ta swenta te lajel te jaʼ «te slajibal jcontrahinwanej» (1 Corintios 15:26).

Jaʼ yuʼun, ¿banti ya jtatik smukʼul koʼtantik ta swenta te lajele? Te versículo te banti ya yal te lajele, jaʼ te slajibal jkontrainwanej jaʼnix jich ya yal «te ya yichʼ lajinele». Te Jehová yakʼoj ta ilel te jaʼ bayalxan yip, ma jaʼuk te lajele. ¿Bin-utʼil la yakʼ ta ilel? Kʼalal la schaʼkuxajtes te ants winiketik. Te Biblia ya yalbey skʼoplal te la stuuntes te yuʼel te Dios yuʼun la schaʼkuxajtes nueve ta tul ants winiketik.

Te Jehová la yakʼbey yuʼel te sNichʼan swenta ya schaʼkuxajtes te Lázaro, te jaʼ yamigo te Jesús te ayix chaneb kʼajkʼal slajele. Te Jesús la schaʼkuxajtes te Lázaro ta komonsitil (Juan 11:38-48, 53; 12:9, 10).

Yaniwan ajojkʼoybey aba, ¿bin yuʼun te la schaʼkuxajtes te ants winiketike? Melel mamalubik sok ta patil chaʼlajik bael. Manchukme lajik bael, pero ta swenta te bin kʼot ta pasel ya yakʼbotik smukʼul koʼtantik te ya xchaʼkuxajik talel te machʼatik lajem kuʼuntike, melel ay swentail te bin yuʼun te jich jchʼuunejtike. Jaʼ yuʼun ay smelelil smukʼul koʼtantik.

Te Jesús jich la yal: «Hoʼon te chaʼcuxajelon soc hoʼon te cuxlejalone» (Juan 11:25). Te Jehová ya yakʼbey yuʼel te Jesús yuʼun schaʼkuxajtes bayal ants winiketik ta pajel chaʼbej. Jaʼnix jich la yal: «Como ya me sta yorahil te spisil machʼatic ayic ta muquenal ya me yaʼiybeyic scʼop [te Jesús] soc ya me xloquʼic talel» (Juan 5:28, 29). Jaʼ yuʼun, spisil te machʼatik lajemik ya smaliyik te chaʼkuxajele yuʼun ya xkuxinik liʼ ta Balumilal ta Nichimal Kʼinal.

Te j-alwanej Isaías la yalbey skʼoplal te chaʼkuxajele sok jich la yal: «Pero ya xcuxajic te machʼatic chamenic awuʼun; ya xchaʼcuxajic te schamen baqʼuetalique. ¡Hahchanicʼ, cʼayojinanic, haʼex te nahinemex ta tsʼubilum! como te atsʼujulel pajal soc te tsʼujul ta sahb; soc te qʼuinal ya yacʼ loqʼuel te machʼatic chamenic tey a» (Isaías 26:19).

¿Mabal ya smukʼubtesbotik kʼinal kaʼiytik te bin ya yale? Te machʼatik lajemike kanantaybilik ta lek, jich bitʼil te alal te kʼalal ay ta schʼujt te smamae. Ya skʼan ya yal-abi te ayik ta yoʼtan te Dios te spisil ya xjuʼ yuʼune (Lucas 20:37, 38). ¡Nopolix ya yichʼik chaʼkuxajtesel te machʼatik lajemik yuʼun ya xkuxinik ta achʼ balumilal te banti ya x-ayin tseʼel oʼtanil, jich bitʼil te alal te ya x-ayine ya xmaliyot sok stseʼelil yoʼtan yuʼun te sfamiliae! Jaʼ yuʼun manchukme ya xlajotik ay bin ya jmaliytik.

¿Bin-utʼil ya skoltayotik te mukʼul oʼtanile?

Te jpuk-kʼop Pablo la yal te kʼax mukʼ skʼoplal te mukʼul oʼtanile. Jaʼnix jich la yal te kʼax mukʼ skʼoplal te smajkil joltike (1 Tesalonicenses 5:8). ¿Bin swentail-abi? Ta namey te kʼalal te soldadoetik ya xbajtik ta guerra ya slapik smajkil sjolik te pasbil ta takʼin sok te potsbil ta nujkule. Manchukme ay bin ya xtaot ta sjolik maba ya xlajik yuʼun. Jich bitʼil ya xkanantayotik te smajkil sjolik te soldadoetik, jaʼnix jich te mukʼul oʼtanile ya skanantay te jpensartike. Teme tulan te schʼuunel koʼtantik ta swenta te skʼanojel yoʼtan te Diose, manchukme ya xkʼax tulan jwokoltik maba ya xchʼay te slamalil kʼinal ya kaʼiytike. Jpisiltik ya xtuun kuʼuntik te smukʼul koʼtantik jich kʼoem te bitʼil te smajkil joltike.

Te Pablo la stuuntes yan ejemplo ta swenta te mukʼul oʼtanile te stsakojbey sba skʼoplal sok te skʼanojel yoʼtan te Diose. Jich la yal: «Te smucʼul-oʼtanil ini ha ancla cʼohem yuʼun te jchʼuhleltic, te stalel ay soc ma syucʼ sba» (Hebreos 6:​19). Melel te Pabloe bayal buelta la sta wokol ta mar, jaʼ yuʼun snaʼoj te kʼax mukʼ skʼoplal te anclae. Kʼalal ya xtaotik ta tulan yikʼal jaʼal ta mar, te yajwal te barco ya schʼoj ochel te anclae. Teme la stsak sba ta slumil te jaʼe, jich ya xkujch yuʼun te yikʼal jaʼale sok maba ya xlikot bael te barcoe sok ma smaj sba ta tontikil.

Jaʼ pajal sok te bin ya yalbotik te Diose jaʼ ya yakʼbotik smukʼul koʼtantik te ma stij sba o ma syukʼ sba te bin yakotik ta smaliyele, jaʼme ya skoltayotik yuʼun ya xkujch kuʼuntik te wokoliletik ya xkʼax kuʼuntik ta ora ini. Te Jehová ya yalbotik te nopolix ya sta skʼajkʼalel te maʼyukix machʼa ya sta swokol ta swenta te guerra, te lajel o yantikxan. (Ilawil te recuadro ta página 10.) Teme ya kakʼ ta koʼtantik te bin yakotik ta smaliyel yame skoltayotik yuʼun ma jta jwokoltik sok ya jchʼuuntik te mantaliletik yuʼun te Diose, ma jaʼuk ya jpastik te muliletik ya spasik te ants winiketike.

Te bin ya yal te Jehová te ya xbajt spase jaʼnix jich ya xjuʼ ya amulan-euk te jaʼate. Ya skʼan te lekuknax ya xkuxinat jich te bitʼil la snop ta sjajchibal. Te bin ya skʼane jaʼ te «yoʼtanuc ya xcol spisil ants-winiquetic». ¿Bin ya skʼan ya jpastik? Te Biblia ya yal te ya skʼan ya xkʼot ta koʼtantik «te smelelil-cʼope» (1 Timoteo 2:4). Ya jtijbatkotik awoʼtan yuʼun ya anop te smelelil skʼop te ya yakʼ kuxlejalile. Te bin ya sjap te Dios te ya xbajt spas ta pajel chaʼbej maba pajaluk sok te bin ya sjap te balumilale.

Teme ay smukʼul koʼtantike, maba bayal ya jmel koʼtantik, melel te Dios ya xjuʼ ya yakʼbotik kiptik yuʼun ya jpastik te bin jnopojtike teme jun ay sok te skʼanojel yoʼtane (2 Corintios 4:7; Filipenses 4:13). Ya xtuun kuʼuntik te mukʼul oʼtanil. Jaʼ yuʼun teme ya akʼan ya ata smukʼul awoʼtan. Pasa tulan. ¡Ya xjuʼ ya ata!

[Recuadro sok foto]

Ay swentail te bin yuʼun ay smukʼul koʼtantike

Te bintik ya schol te Biblia ya skoltayotik ta stael smukʼul koʼtantik:

▪ Te Dios ya sjap tseʼel oʼtanil.

Te Biblia ya yal te ya xkʼot ta Nichimal Kʼinal te Balumilal, jun-nax ya xkʼootik sok ya x-ayin tseʼel oʼtanil (Salmo 37:11, 29; Isaías 25:8; Apocalipsis 21:3, 4).

▪ Te Dios ma spas lot.

Jkʼaxel ma smulan spasel lot te Diose, melel chʼul Dios stukel (Proverbios 6:16-19; Isaías 6:2, 3; Tito 1:2; Hebreos 6:18).

▪ Te Dios kʼax bayal yuʼel.

Jaʼnax te Jehová te machʼa kʼax bayal yuʼel sok spisil ya xjuʼ yuʼun spasel te bin ya skʼan yoʼtane (Éxodo 15:11; Isaías 40.25, 26).

▪ Te Dios ya skʼan te yakuk xkuxinotik ta sbajtelkʼinal.

(Juan 3:16; 1 Timoteo 2:3, 4).

▪ Te Dios ay smukʼul yoʼtan ta jtojoltik.

Jaʼ ya yil te lekil jtaleltike, ma jaʼuk te banti ya xchʼayotike (Salmo 103:12-14; 130:3; Hebreos 6:10). Ya yakʼ smukʼul yoʼtan ta jtojoltik sok tseʼel yoʼtan teme jaʼ ya jpastik te bin leke (Proverbios 27:11).

▪ Te Dios ya skoltayat ta stael te bin lek ta pasel.

Te j-abatotik yuʼun Jehová maba jtukel ayotik, melel te Dios ya skoltayotik ta swenta te schʼul espíritu te kʼax bayal yipe (Filipenses 4:13).

▪ Snujpʼ te yakuk kakʼtik smukʼul koʼtantik ta stojol.

Jun yoʼtan ta jtojoltik, maʼyuk bin-ora ya schebajtesbotik koʼtantik (Salmo 25:3).

[Foto]

Jich bitʼil te smajkil joltik ya skanantay te joltike, jaʼnix jich te mukʼul oʼtanil ya skanantay te jpensartike

[Foto]

Jich bitʼil te ancla ma xyakʼ stij sba te barco, jaʼnix jich te mukʼul oʼtanil ya skoltayotik yuʼun ya xkujch kuʼuntik te wokolile

[Te machʼa yuʼun]

Courtesy René Seindal/Su concessione del Museo Archeologico Regionale A. Salinas di Palermo