Γιατί Φιλούν το Λίθο Μπλάρνι;

ΑΠΟ ΑΡΘΡΟΓΡΑΦΟ ΤΟΥ ΞΥΠΝΑ! ΣΤΗΝ ΙΡΛΑΝΔΙΑ

ΣΥΜΦΩΝΑ με το θρύλο, ο άντρας στεκόταν τρέμοντας μπροστά στη Βασίλισσα Ελισάβετ Α΄ της Αγγλίας. Μόλις είχε φέρει άσχημα νέα από κάποιον Ιρλανδό αρχηγό και περίμενε την οργισμένη αντίδρασή της. Απροσδόκητα, η βασίλισσα ξέσπασε σε γέλια και αναφώνησε: «Ολοφάνερο​—αυτά είναι λόγια του αρχηγού του Μπλάρνι. Ποτέ δεν εννοεί όσα λέει!» Μονομιάς το κλίμα αποφορτίστηκε.

Η βασίλισσα, η οποία κυβέρνησε από το 1558 ως το 1603, πιθανότατα δεν θα περίμενε ότι τα σχόλιά της θα έδιναν το έναυσμα για τη δημιουργία μιας ασυνήθιστης παράδοσης στην Ιρλανδία​—το φίλημα του Λίθου Μπλάρνι, όπως αποκαλείται. Κάθε χρόνο, χιλιάδες άνθρωποι επισκέπτονται τη μικρή πόλη Μπλάρνι που βρίσκεται μερικά χιλιόμετρα βόρεια της πόλης Κορκ για να τηρήσουν αυτή την περίεργη τελετουργία. Φιλούν το λίθο επειδή υποτίθεται ότι με αυτόν τον τρόπο θα λάβουν ένα δώρο​—το δώρο της εύγλωττης ομιλίας.

Ποιο είναι το ιστορικό φόντο αυτού του θρύλου; Και πώς ξεκίνησε η συνήθεια να φιλούν οι άνθρωποι το λίθο; Για να πάρουμε τις απαντήσεις, πρέπει να ανατρέξουμε περίπου δέκα αιώνες πίσω.

Ένα Κάστρο με Μακρά Ιστορία

Το κάστρο Μπλάρνι ξεκίνησε το δέκατο αιώνα Κ.Χ. απλώς ως ένα μικρό, ξύλινο οχύρωμα. Με τον καιρό, αντικαταστάθηκε από ένα πιο γερό, πέτρινο οικοδόμημα. Στα μέσα του 15ου αιώνα, η οικογένεια Μακ Κάρθι είχε επεκτείνει το κάστρο κάνοντάς το μια μικρή οχυρωμένη πόλη. Τότε ήταν το πιο ισχυρό κάστρο σε εκείνο το τμήμα της Ιρλανδίας. Πολλά από τα πέτρινα τείχη είχαν πλάτος 5,5 μέτρα.

Ο αρχηγός της οικογένειας, ο Κόρμακ Μακ Κάρθι, ο οποίος έζησε από το 1411 ως το 1494, ήθελε να αφήσει μια ανεξίτηλη ανάμνηση για το άτομό του. Επέλεξε, λοιπόν, κάποια μεγάλη πλάκα ασβεστόλιθου και σκάλισε πάνω της μια λατινική επιγραφή, η οποία μεταφράζεται ως εξής: «Με έχτισε ο Κόρμακ Μακ Κάρθι ο Κραταιός το έτος του Κυρίου μας 1446». Οι οικοδόμοι τοποθέτησαν αυτόν το λίθο ψηλά στο μεγάλο πύργο του Κάστρου Μπλάρνι. Αρχικά, ήταν μόνο μια απλή αναμνηστική πλάκα. Πέρασε ένας και πλέον αιώνας προτού αρχίσει να συσχετίζεται με τη μελιστάλακτη, εύγλωττη ομιλία.

Το Μπλάρνι και τα Μελιστάλακτα Λόγια

Αν και ο θρύλος που αναφέρθηκε στην αρχή μπορεί να είναι περισσότερο ανυπόστατα λόγια παρά ιστορικό περιστατικό, ταιριάζει με το γενικό πλαίσιο της εποχής. Η Βασίλισσα Ελισάβετ ήθελε να εξασφαλίσει την αφοσίωση των Ιρλανδών αρχηγών στο αγγλικό στέμμα. Η οικογένεια Μακ Κάρθι είχε οργανώσει ένα σώμα χιλίων στρατιωτών με σκοπό να διεξαγάγουν τουλάχιστον μια μάχη για να την υποστηρίξουν. Έτσι λοιπόν, η βασίλισσα ήταν σίγουρη ότι ο αρχηγός της οικογένειας Μακ Κάρθι, ο Κόρμακ Μακ Ντέρμοντ Μακ Κάρθι, θα πειθόταν εύκολα να δηλώσει πλήρη υποταγή σε εκείνη.

Εφόσον η Βασίλισσα Ελισάβετ δεν μπορούσε να κάνει η ίδια τις διαπραγματεύσεις, διόρισε, όπως ήταν φυσικό, κάποιον εκπρόσωπο προκειμένου να μιλήσει εκ μέρους της. Όταν ο εκπρόσωπος έστειλε αξιωματούχους για να προσπαθήσουν  να πείσουν τον Μακ Κάρθι να ορκιστεί αφοσίωση στη βασίλισσα, εκείνος τους υποδέχτηκε, σύμφωνα με την ιστορία που περιγράφεται στο βιβλίο Ο Λίθος Μπλάρνι (The Blarney Stone), με «μακρηγορίες, καθώς και εύγλωττα και κολακευτικά λόγια, υποσχόμενος πολλά αλλά κάνοντας λίγα».

Τελικά, σύμφωνα με την ιστορία, ο εκπρόσωπος της Βασίλισσας Ελισάβετ πήγε να μιλήσει ο ίδιος με τον Μακ Κάρθι. Έπειτα από αυτό, ταξίδεψε στην Αγγλία για να μιλήσει προσωπικά στη βασίλισσα. Ήξερε ότι εκείνη δεν θα ήθελε να ακούσει τα νέα που έφερνε​—ότι ο Μακ Κάρθι και πάλι «ζήτησε περισσότερο χρόνο» ώστε να μπορεί να πάρει και άλλες γνώμες από διάφορους συμβούλους.

Έπειτα από την αρχική αντίδρασή της, η οποία περιγράφεται στην εισαγωγή του άρθρου, η βασίλισσα έκανε μια πρόταση σχετικά με τη νέα έκφραση που είχε χρησιμοποιήσει. «Θα πρέπει να δώσουμε αυτή τη λέξη [μπλάρνι] στον Κύριο Σέξπιρ! Είναι ό,τι πρέπει για εκείνον», είπε. * Αν ο θρύλος είναι αληθινός, η Βασίλισσα Ελισάβετ εγκαινίασε με αυτόν τον τρόπο τη χρήση της λέξης «μπλάρνι» με την έννοια των «μελιστάλακτων, κολακευτικών λόγων». Σύμφωνα με κάποια πηγή, η λέξη «μπλάρνι» σημαίνει «λέω ψέματα με αδιάντροπο θράσος».

Όπως και να είχαν τα πράγματα, το 1789, κάποιοι τολμηροί είχαν ήδη κάνει συνήθειά τους να φιλούν το Λίθο Μπλάρνι. Λόγω της θέσης στην οποία βρισκόταν ο λίθος σε έναν τοίχο του κάστρου ήταν επικίνδυνο για οποιονδήποτε επισκέπτη να προσπαθήσει να τον φιλήσει. Όταν, λοιπόν, ανακαινίστηκε το κάστρο, ο λίθος μπήκε σε μια νέα, πιο προσιτή θέση όπου και βρίσκεται μέχρι σήμερα. Αργότερα, οι ιδιοκτήτες του κάστρου αντικατέστησαν το λίθο του Μακ Κάρθι με κάποιον που έφερε τη δική τους επιγραφή.

Επίσκεψη στο Κάστρο

Πρόσφατα επισκεφτήκαμε το κάστρο. Ο μεγάλος πύργος όπου βρίσκεται ο δημοφιλής πλέον Λίθος Μπλάρνι δεσπόζει στο τοπίο. Μπήκαμε στον πύργο και ανεβήκαμε τα φθαρμένα σκαλοπάτια της κυκλικής σκάλας, βγαίνοντας τελικά από μια μικρή, στενή πόρτα. Ο Λίθος Μπλάρνι είναι σε έναν τοίχο απέναντί μας.

Πλησιάσαμε για να δούμε πώς φιλούσε μια γυναίκα το λίθο. Έπρεπε να ξαπλώσει ανάσκελα με το κεφάλι και τους ώμους πάνω από ένα άνοιγμα μήκους περίπου τριών μέτρων και πλάτους ενός μέτρου. «Είστε ασφαλής», είπε ο υπάλληλος. «Δεν μπορείτε να πέσετε στο κενό επειδή υπάρχουν δοκοί ασφαλείας κατά μήκος του ανοίγματος. Εξάλλου σας κρατάω γερά!»

Η γυναίκα τεντώθηκε και έπιασε πίσω από το κεφάλι της δύο σιδερένιες δοκούς που έχουν τοποθετηθεί στον τοίχο πάνω από το λίθο. Έπειτα, το κεφάλι της δεν φαινόταν πια καθώς τεντώθηκε ακόμη περισσότερο προς τα πίσω και το χαμήλωσε μέσα στο κενό. Πλησίασε ακόμη πιο κοντά για να φιλήσει το λίθο. Καθώς παρακολουθούσαμε, μπορούσαμε να δούμε πέρα από τους ώμους της ότι το έδαφος απείχε περίπου 25 μέτρα!

Φίλησε το λίθο όσο το δυνατόν πιο γρήγορα και έπειτα άρχισε να ανασηκώνει το σώμα της χρησιμοποιώντας τις σιδερένιες δοκούς. Με λίγη βοήθεια από τον υπάλληλο, κατάφερε να έρθει σε καθιστή θέση και μετά μπόρεσε να σηκωθεί. Είχε φτάσει η ώρα για τον επόμενο τολμηρό που θα έκανε τα ίδια ακροβατικά!

Κοιτάξαμε το λίθο και παρατηρήσαμε ότι είχε αλλοιωθεί το χρώμα του. «Ο λίθος έχει γίνει έτσι», εξήγησε ο υπάλληλος, «από όλα αυτά τα φιλιά που έχει δεχτεί στο πέρασμα των ετών. Αλλά μην ανησυχείτε», πρόσθεσε, «τον διατηρούμε καθαρό πλένοντάς τον τέσσερις με πέντε φορές τη μέρα!»

Υπήρχαν ήδη και άλλα άτομα που περίμεναν τη σειρά τους. Εμείς δεν είχαμε την πρόθεση να δοκιμάσουμε​—μας φάνηκε πως η παράδοση ήταν γεμάτη δεισιδαιμονίες, ψεύδη και ενδεχομένως ακόμη και πνευματισμό. Είναι ενδιαφέρον ότι, σύμφωνα με έναν άλλον θρύλο, η όλη παράδοση ξεκίνησε όταν μια ηλικιωμένη χάρισε με μαγικό τρόπο ευγλωττία σε έναν βασιλιά που την έσωσε από πνιγμό. Αντί, λοιπόν, να φιλήσουμε και εμείς το λίθο, πήγαμε στην επισκέπτρια που μόλις τον είχε φιλήσει και τη ρωτήσαμε αν πίστευε στ’ αλήθεια ότι τώρα είχε αποκτήσει το δώρο της μελιστάλακτης ή εύγλωττης ομιλίας.

«Σε καμία περίπτωση!» είπε εκείνη. Το είχε κάνει απλώς για διασκέδαση, προφανώς χωρίς να σκεφτεί το νόημα της πράξης. Όπως και τόσοι άλλοι επισκέπτες αυτού του ιστορικού τόπου, απλώς ήθελε να μπορεί να λέει στους φίλους της ότι είχε φιλήσει το Λίθο Μπλάρνι!

[Υποσημείωση]

[Εικόνα στη σελίδα 18]

Ο πύργος του Κάστρου Μπλάρνι