Πώς να Καλλιεργείτε Αγάπη για τη Μάθηση

«Δίδαξε το παιδί πώς πρέπει να ζει, και θα το θυμάται σε όλη του τη ζωή».​—ΠΑΡΟΙΜΙΕΣ 22:6, ΣΗΜΕΡΙΝΗ ΑΓΓΛΙΚΗ ΜΕΤΑΦΡΑΣΗ (TODAY’S ENGLISH VERSION).

ΕΧΕΤΕ προσπαθήσει ποτέ να βάλετε τα παιδιά για ύπνο ενώ συμβαίνει κάτι ενδιαφέρον; Αν και μπορεί να είναι κουρασμένα, να κλαίνε ή να είναι εκνευρισμένα, θα προσπαθήσουν να παραμείνουν ξύπνια και να συμμετάσχουν. «Η ανάγκη που έχουν να μάθουν τον κόσμο και να κινούνται επιδέξια σε αυτόν είναι τόσο βαθιά και έντονη όσο και η ανάγκη τους για τροφή, ξεκούραση ή ύπνο. Μερικές φορές μπορεί να είναι ακόμη εντονότερη», γράφει ο συγγραφέας Τζον Χολτ.

Η δυσκολία έγκειται στο να διατηρήσουν τα παιδιά την επιθυμία για μάθηση σε όλη τη ζωή τους, περιλαμβανομένων, φυσικά, και των σχολικών τους χρόνων. Μολονότι δεν υπάρχει εγγυημένη συνταγή επιτυχίας, υπάρχουν αρκετές δοκιμασμένες μέθοδοι τις οποίες μπορούν να εφαρμόσουν γονείς, εκπαιδευτικοί, καθώς και παιδιά. Σπουδαιότερη, όμως, από οποιαδήποτε μέθοδο είναι η αγάπη.

Δείξτε Αγάπη για να Έχετε τα Καλύτερα Αποτελέσματα

Τα παιδιά λαχταρούν την αγάπη των γονέων τους. Αυτή η αγάπη τούς δίνει ένα αίσθημα ασφάλειας το οποίο τα κάνει πιο πρόθυμα να επικοινωνούν, να ρωτούν  και να εξερευνούν. Η αγάπη υποκινεί τους γονείς να μιλούν τακτικά με τα παιδιά τους και να δείχνουν ενδιαφέρον για την εκπαίδευσή τους. Σύμφωνα με έρευνες, «φαίνεται ότι οι γονείς είναι κυρίως αυτοί που επηρεάζουν το κίνητρο ενός παιδιού για μάθηση», τονίζει το βιβλίο Προθυμία για Μάθηση​—Υποβοήθηση των Παιδιών να Αποκτήσουν Κίνητρο και να Αγαπήσουν τη Μάθηση (Eager to Learn​—Helping Children Become Motivated and Love Learning). Τα αποτελέσματα αυτής της επιρροής ενισχύονται όταν οι γονείς συνεργάζονται με τους εκπαιδευτικούς. «Τίποτα δεν μπορεί να ανανεώσει πιο αποτελεσματικά το κίνητρο ενός παιδιού για μάθηση από ό,τι η συνεργασία γονέα και εκπαιδευτικού», αναφέρει το βιβλίο.

Οι γονείς επηρεάζουν επίσης την ικανότητα μάθησης των παιδιών τους. Σε μια μακροχρόνια μελέτη που συμπεριέλαβε 43 οικογένειες και δημοσιεύτηκε στο βιβλίο Στο Εσωτερικό του Εγκεφάλου (Inside the Brain), οι ερευνητές «ανακάλυψαν ότι τα παιδιά στα οποία μιλούσαν πάρα πολύ οι γονείς τους [τα πρώτα τρία χρόνια της ζωής τους] είχαν εξαιρετικά υψηλότερο δείκτη νοημοσύνης από τα παιδιά στα οποία οι γονείς δεν μιλούσαν πάρα πολύ». Το βιβλίο προσθέτει ότι «οι γονείς που μιλούν στα παιδιά τους πάρα πολύ τείνουν να επαινούν τα επιτεύγματα των παιδιών, να απαντούν στις ερωτήσεις τους, να παρέχουν καθοδήγηση αντί να δίνουν εντολές και να χρησιμοποιούν πολλές διαφορετικές λέξεις σε ποικίλους συνδυασμούς». Αν είστε γονέας, επικοινωνείτε εσείς τακτικά και εποικοδομητικά με τα παιδιά σας;

Η Αγάπη Διέπεται από Καλοσύνη και Κατανόηση

Οι ικανότητες και τα χαρίσματα ποικίλλουν από παιδί σε παιδί. Φυσιολογικά, οι γονείς δεν θα ήθελαν να επηρεαστεί η αγάπη που δείχνουν από τέτοιες διαφορές. Στο σημερινό κόσμο, όμως, οι άνθρωποι συνήθως αξιολογούνται ανάλογα με τις ικανότητές τους, πράγμα που μπορεί να κάνει μερικά παιδιά «να θεωρούν τα ανταγωνιστικά επιτεύγματα ως κριτήριο της προσωπικής τους αξίας», σύμφωνα με το βιβλίο Ικανότητες Σκέψης και Μάθησης (Thinking and Learning Skills). Αυτή η νοοτροπία, εκτός του ότι κάνει τέτοια παιδιά «να νιώθουν πως απειλούνται πολύ εύκολα από την αποτυχία», μπορεί επίσης να τους επιφέρει αδικαιολόγητη ανησυχία και άγχος. Το περιοδικό Η  Ινδία Σήμερα (India Today) επισημαίνει ότι η ανησυχία που προκύπτει από τη σχολική πίεση και η έλλειψη υποστήριξης από την οικογένεια θεωρούνται βασικοί παράγοντες για τον τριπλασιασμό στα ποσοστά των εφηβικών αυτοκτονιών στην Ινδία τα περασμένα 25 χρόνια.

Μπορεί επίσης να προκληθεί συναισθηματική βλάβη αν τα παιδιά στιγματίζονται ως «χαζά» ή «ανόητα». Τέτοια άσπλαχνα σχόλια αποθαρρύνουν τη μάθηση παρά την προωθούν. Η αγάπη του γονέα, όμως, πρέπει να διέπεται πάντα από καλοσύνη και να υποστηρίζει τη φυσική επιθυμία του παιδιού για μάθηση​—μάλιστα σύμφωνα με τους δικούς του ρυθμούς, χωρίς το φόβο της ταπείνωσης. (1 Κορινθίους 13:4) Αν ένα παιδί έχει κάποιο πρόβλημα μάθησης, οι στοργικοί γονείς προσπαθούν να βοηθήσουν χωρίς να το κάνουν ποτέ να νιώσει ανόητο ή άχρηστο. Είναι αλήθεια ότι αυτό μπορεί να απαιτεί υπομονή και διακριτικότητα, αλλά ασφαλώς αξίζει την προσπάθεια. Πώς μπορεί να καλλιεργήσει κανείς τέτοια αγάπη; Ένα σημαντικό πρώτο βήμα είναι η πνευματική άποψη.

Η Πνευματική Άποψη Προσδίδει Ισορροπία

Η πνευματικότητα που βασίζεται στη Γραφή είναι ιδιαίτερα πολύτιμη για αρκετούς λόγους. Ένας από αυτούς είναι ότι μας βοηθάει να έχουμε κατάλληλη άποψη για την κοσμική εκπαίδευση, θεωρώντας τη σημαντική αλλά όχι υψίστης σημασίας. Τα μαθηματικά, λόγου χάρη, μπορεί να έχουν πολλές πρακτικές εφαρμογές, αλλά δεν μπορούν να κάνουν κάποιο άτομο να είναι ηθικό και να καθοδηγείται από αρχές.

Η Γραφή μάς προτρέπει επίσης να είμαστε ισορροπημένοι όσον αφορά την ποσότητα του χρόνου που αφιερώνουμε για τις κοσμικές σπουδές, λέγοντας: «Το να κάνει κάποιος πολλά βιβλία δεν έχει τέλος και η πολλή αφοσίωση σε αυτά είναι κουραστική για τη σάρκα». (Εκκλησιαστής 12:12) Πράγματι, τα παιδιά χρειάζεται να λαβαίνουν επαρκή βασική εκπαίδευση, αλλά αυτή δεν θα πρέπει να καταναλώνει όλο το χρόνο τους. Χρειάζονται χρόνο και για άλλες ωφέλιμες δραστηριότητες, ιδιαίτερα πνευματικής φύσης, οι οποίες διαπλάθουν τον εσωτερικό άνθρωπο.

Μια άλλη πτυχή της πνευματικότητας που βασίζεται στη Γραφή είναι η μετριοφροσύνη. (Μιχαίας 6:8) Οι μετριόφρονες αποδέχονται τους περιορισμούς τους και δεν πέφτουν θύματα της έντονης φιλοδοξίας και του ανελέητου ανταγωνισμού, στοιχεία που είναι έκδηλα σε πολλά εκπαιδευτικά ιδρύματα. Αυτά τα επιβλαβή χαρακτηριστικά «αποτελούν συνδυασμό που επιφέρει κατάθλιψη», λέει το περιοδικό Η Ινδία Σήμερα. Είτε είμαστε νέοι είτε ηλικιωμένοι, τα καταφέρνουμε πολύ καλύτερα όταν δίνουμε προσοχή στη θεόπνευστη συμβουλή της Γραφής: «Ας μη γινόμαστε εγωιστές, προκαλώντας σε ανταγωνισμό ο ένας τον άλλον, φθονώντας ο ένας τον άλλον». «Αλλά ο καθένας ας αποδεικνύει τι είναι το δικό του έργο, και τότε θα έχει λόγο για αγαλλίαση σε σχέση με τον εαυτό του μόνο και όχι σε σύγκριση με τον άλλον».—Γαλάτες 5:26· 6:4.

Πώς μπορούν οι γονείς να το εφαρμόζουν αυτό στην εκπαίδευση των παιδιών τους; Ένας τρόπος είναι με το να προτρέπουν κάθε παιδί να θέτει προσωπικούς στόχους και να κάνει συγκρίσεις μόνο σε σχέση με τον εαυτό του. Για παράδειγμα, αν ο γιος σας έγραψε πρόσφατα ένα διαγώνισμα στα μαθηματικά ή στην ορθογραφία, ζητήστε του να συγκρίνει τα αποτελέσματά του με εκείνα κάποιου προηγούμενου διαγωνίσματος. Έπειτα δώστε κατάλληλο έπαινο ή προτροπή. Με αυτόν τον τρόπο, τον βοηθάτε να θέτει εφικτούς στόχους, να παρακολουθεί την πρόοδό του και να ασχολείται με τυχόν αδυναμίες του χωρίς να συγκρίνει τον εαυτό του με άλλους.

Σήμερα, όμως, μερικοί ικανοί νεαροί προτιμούν να μην τα πηγαίνουν καλά στο σχολείο φοβούμενοι ότι θα τους κοροϊδεύουν. «Δεν είναι “της μόδας” να είσαι καλός μαθητής», είναι μια άποψη την οποία υιοθετούν μερικοί νεαροί. Μπορεί να βοηθήσει εδώ η πνευματική άποψη; Και βέβαια μπορεί! Αναλογιστείτε το εδάφιο Κολοσσαείς 3:23, το οποίο λέει: «Οτιδήποτε κάνετε, να εργάζεστε σε αυτό ολόψυχα όπως για τον Ιεχωβά, και όχι για ανθρώπους». Μπορείτε να φανταστείτε κάποιο υψηλότερο κίνητρο για σκληρή εργασία από το να ευχαριστείτε τον Θεό; Μια τέτοια ανώτερη άποψη παρέχει τη δύναμη για να αντιστέκεται κάποιος στην επιβλαβή πίεση από τον περίγυρο.

Μάθετε τα Παιδιά να Αγαπούν το Διάβασμα

Η ανάγνωση και η γραφή είναι βασικά στοιχεία της καλής εκπαίδευσης​—τόσο της κοσμικής όσο και της πνευματικής. Οι γονείς μπορούν να καλλιεργήσουν στα παιδιά τους αγάπη για το γραπτό λόγο διαβάζοντάς τους από τη βρεφική τους ηλικία. Η Δάφνη, η οποία εργάζεται ως διορθώτρια κειμένου, εκτιμάει το γεγονός ότι οι γονείς της τής διάβαζαν τακτικά όταν ήταν παιδί. «Καλλιέργησαν μέσα μου αγάπη για το γραπτό λόγο», εξηγεί η ίδια. «Ως αποτέλεσμα, μπορούσα να διαβάζω πριν πάω στο σχολείο. Οι γονείς μου με έμαθαν επίσης να κάνω έρευνα ώστε να μπορώ να βρίσκω μόνη μου τις απαντήσεις στις ερωτήσεις μου. Αυτή η εκπαίδευση έχει αποδειχτεί εξαιρετικά πολύτιμη μέχρι και σήμερα».

 Από την άλλη πλευρά, ο Χολτ, ο οποίος αναφέρθηκε νωρίτερα, προειδοποιεί ότι το να διαβάζετε στο παιδί «δεν είναι αρκετό», και προσθέτει: «Αν η ανάγνωση δεν ευχαριστεί τόσο το γονέα όσο και το παιδί, θα κάνει περισσότερο κακό παρά καλό. . . . Ακόμη και τα παιδιά που τους αρέσει να τους διαβάζουν μεγαλόφωνα . . . δεν το απολαμβάνουν αυτό αν δεν αρέσει και στους γονείς τους». Ως εκ τούτου, ο Χολτ συστήνει στους γονείς να επιλέγουν βιβλία που αρέσουν και σε εκείνους, έχοντας υπόψη ότι τα παιδιά ίσως να θέλουν να τους τα διαβάσουν πολλές φορές! Δύο βιβλία τα οποία εκατομμύρια γονείς σε όλο τον κόσμο απολαμβάνουν να διαβάζουν στα παιδιά τους είναι το Μάθε από τον Μεγάλο Δάσκαλο και Το Βιβλίο Μου με τις Βιβλικές Ιστορίες, που είναι εκδόσεις των Μαρτύρων του Ιεχωβά. Αυτά τα έντυπα είναι ειδικά σχεδιασμένα για παιδιά, έχουν πολλές εικόνες, διεγείρουν τη σκέψη και διδάσκουν θεϊκές αρχές.

Ο Τιμόθεος, ένας Χριστιανός του πρώτου αιώνα, ευλογήθηκε με μια μητέρα και μια γιαγιά που έδειχναν έντονο ενδιαφέρον για την εκπαίδευσή του, ιδιαίτερα για την πνευματική του εκπαίδευση. (2 Τιμόθεο 1:5· 3:15) Μεγαλώνοντας, ο Τιμόθεος έγινε εξαιρετικά υπεύθυνος και αξιόπιστος​—ιδιότητες τις οποίες η κοσμική εκπαίδευση από μόνη της δεν αρκεί για να εμφυτεύσει. (Φιλιππησίους 2:19, 20· 1 Τιμόθεο 4:12-15) Σήμερα, στις εκκλησίες των Μαρτύρων του Ιεχωβά σε όλο τον κόσμο υπάρχουν πολλοί θαυμάσιοι νεαροί «Τιμόθεοι»​—αγόρια και κορίτσια—​και αυτό οφείλεται σε στοργικούς γονείς που έχουν πνευματικό φρόνημα.

Να Διδάσκετε με Ενθουσιασμό!

Για το δάσκαλο που θέλει να ενσταλάξει στους άλλους αγάπη για τη μάθηση, «μία λέξη τα περικλείει όλα​—ενθουσιασμός», λέει το βιβλίο Προθυμία για Μάθηση. «Με την παρουσία τους και μόνο, οι ενθουσιώδεις δάσκαλοι δείχνουν στους μαθητές τους ότι απολαμβάνουν αυτό που διδάσκουν, και εκπέμπουν αυτή την εκτίμηση γεμάτοι ζωντάνια».

Στην πραγματικότητα, όμως, δεν ξεχειλίζει από ενθουσιασμό  κάθε γονέας ή δάσκαλος. Οι σοφοί μαθητές, λοιπόν, προσπαθούν να αναπτύσσουν από μόνοι τους κίνητρα, να θεωρούν τη μάθηση δική τους ευθύνη. Εξάλλου, όπως λέει το βιβλίο που προαναφέρθηκε, «κανένας δεν θα κάθεται δίπλα στα παιδιά μας στην υπόλοιπη ζωή τους για να τα βοηθάει να μελετούν, να κάνουν ποιοτική εργασία, να σκέφτονται και να καταβάλλουν την επιπλέον προσπάθεια που απαιτείται για την ανάπτυξη εξαιρετικών ικανοτήτων».

Για άλλη μια φορά, αυτό στρέφει την προσοχή όχι τόσο πολύ στο σχολείο όσο στο σπίτι και στις αξίες που μαθαίνουν εκεί τα παιδιά. Γονείς, είστε εσείς ενθουσιώδεις όσον αφορά τη μάθηση; Αποτελεί το σπίτι σας υγιές περιβάλλον μάθησης, το οποίο δίνει έμφαση στις πνευματικές αξίες; (Εφεσίους 6:4) Να θυμάστε ότι τόσο το παράδειγμά σας όσο και η διδασκαλία σας θα επηρεάζουν τα παιδιά σας πολύ καιρό αφότου τελειώσουν το σχολείο και φύγουν από το σπίτι.​—Βλέπε το πλαίσιο «Οικογένειες που Έχουν Επιτυχία στη Μάθηση», στη σελίδα 7.

Να Αναγνωρίζετε ότι οι Άνθρωποι Μαθαίνουν με Διαφορετικούς Τρόπους

Ούτε δύο διάνοιες δεν είναι ακριβώς ίδιες. Η καθεμιά έχει το δικό της τρόπο για να μαθαίνει. Αυτό που είναι αποτελεσματικό για ένα άτομο ίσως να μην είναι τόσο αποτελεσματικό για κάποιο άλλο. Γι’ αυτόν το λόγο, ο Δρ Μελ Λεβίν, στο βιβλίο του Κάθε Διάνοια Ξεχωριστά, αναφέρει: «Το να μεταχειρίζεσαι όλα τα παιδιά με τον ίδιο τρόπο σημαίνει άνιση μεταχείριση.  Το κάθε παιδί έχει διαφορετικές ανάγκες μάθησης, και έχει το δικαίωμα να ικανοποιεί τις ανάγκες του».

Για παράδειγμα, μερικοί άνθρωποι συλλαμβάνουν και θυμούνται ιδέες καλύτερα όταν βλέπουν εικόνες ή διαγράμματα. Άλλοι προτιμούν το γραπτό ή τον προφορικό λόγο—ή ίσως, ακόμη καλύτερα, έναν συνδυασμό όλων αυτών. «Το καλύτερο που μπορούμε να κάνουμε για να θυμόμαστε κάτι είναι να το τροποποιούμε, να μεταμορφώνουμε την πληροφορία με κάποιον τρόπο», λέει ο Λεβίν. «Αν είναι οπτική, κάντε την προφορική, αν είναι προφορική σχηματίστε ένα διάγραμμα ή μια εικόνα της». Αυτή η προσέγγιση κάνει τη μελέτη όχι απλώς πιο ανταμειφτική αλλά και πιο απολαυστική.

Φυσικά, ίσως πρέπει να πειραματιστείτε για να διαπιστώσετε ποια μέθοδος είναι η πιο αποτελεσματική για εσάς. Ο Χανς, ένας ολοχρόνιος Χριστιανός διάκονος, διεξήγε Γραφική μελέτη με τον Τζορτζ, κάποιον ηλικιωμένο που είχε λάβει μόνο τη βασική εκπαίδευση. Ο Τζορτζ δυσκολευόταν να συλλαμβάνει τα νοήματα και να τα θυμάται. Έτσι λοιπόν, ο Χανς προσπάθησε να μετατρέψει τα βασικά νοήματα σε εικόνες ζωγραφίζοντας απλά σκίτσα. «Αυτό αποτέλεσε σημείο στροφής για τον Τζορτζ», είπε ο Χανς. «Μάλιστα, άρχισε να συλλαμβάνει και να συγκρατεί ιδέες τόσο καλά που δεν το πίστευε ούτε ο ίδιος! Όταν ανακάλυψα πώς λειτουργούσε το μυαλό του, κατάλαβα ότι ήταν πολύ πιο έξυπνος από ό,τι νόμιζα αρχικά. Σύντομα αυξήθηκε η αυτοπεποίθησή του και άρχισε να προσβλέπει στα μαθήματά μας όσο ποτέ προηγουμένως».

Ποτέ Δεν Είναι Αργά για να Μάθετε

«Το τι μπορεί να κάνει ο εγκέφαλος εξαρτάται από το αν χρησιμοποιείται ή όχι», λέει το βιβλίο Στο Εσωτερικό του Εγκεφάλου. «Αποτελεί χαρακτηριστική περίπτωση μηχανής που αν δεν χρησιμοποιείται σκουριάζει, και διψάει να διδάσκεται νέες επιδεξιότητες». Το βιβλίο αναφέρει επίσης: «Οι ερευνητές εξηγούν ότι, όπως ακριβώς η άσκηση διατηρεί τους ανθρώπους δραστήριους στα εβδομήντα και στα ογδόντα τους, οι διανοητικές ασκήσεις μπορούν να κάνουν το ίδιο στο γηράσκοντα εγκέφαλο. Η γήρανση θεωρούνταν εδώ και πολύ καιρό μια μη αναστρέψιμη καθοδική πορεία προς τη διανοητική σύγχυση. Αλλά οι νέες έρευνες δείχνουν ότι [αυτό] συνέβαινε απλώς επειδή έτσι αναμενόταν, ως σύνηθες αποτέλεσμα της αχρησίας του εγκεφάλου. Επιπλέον, οι άνθρωποι μεγαλώνοντας δεν χάνουν τεράστιους αριθμούς εγκεφαλικών κυττάρων κάθε μέρα, όπως πιστευόταν κάποτε». Μια σοβαρή μείωση της διανοητικής λειτουργίας αποτελεί συνήθως σημάδι ασθένειας, περιλαμβανομένης και κάποιας καρδιαγγειακής πάθησης.

 Ομολογουμένως, στα τελευταία χρόνια της ζωής μπορεί να παρατηρηθεί μια μικρή ελάττωση της διανοητικής απόδοσης αλλά όχι απαραιτήτως σε σημαντικό βαθμό. Ο δραστήριος εγκέφαλος, λένε οι ερευνητές, ανθίσταται στην εκφύλιση​—πολύ δε περισσότερο αν το άτομο διατηρεί επίσης ένα καλό πρόγραμμα σωματικής άσκησης. «Όσο περισσότερο ασχολείται κάποιος με μαθησιακές δραστηριότητες, τόσο περισσότερο διευρύνεται η ικανότητά του για μάθηση. Αυτοί που μαθαίνουν συνεχώς μαθαίνουν καλύτερα», λέει το βιβλίο Μάθηση στα Γηρατειά​—Νέο Μέτωπο σε μια Γηράσκουσα Κοινωνία (Elderlearning—New Frontier in an Aging Society).

Αυτό το γεγονός καταδείχτηκε στην Αυστραλία σε μια 20ετή μελέτη η οποία συμπεριέλαβε άτομα ηλικίας από 60 ως 98 ετών. Το επίπεδο νοημοσύνης πολλών συμμετεχόντων μειωνόταν μόνο κατά 1 περίπου τοις εκατό κάθε χρόνο. Ωστόσο, «μερικοί, περιλαμβανομένων και ατόμων που είχαν περάσει τα 90, δεν παρουσίαζαν καμία μείωση», λέει η έκθεση. «Αυτοί ήταν κυρίως άνθρωποι που είχαν συμμετάσχει σε συστηματικά πειράματα μάθησης τα οποία περιλάμβαναν εκμάθηση μιας ξένης γλώσσας και/ή κάποιου μουσικού οργάνου».

Ο Τζορτζ, ο οποίος αναφέρθηκε προηγουμένως, είχε περάσει τα 70 όταν άρχισε να μελετάει το Λόγο του Θεού. Παρόμοια, η Βιρτζίνια, η οποία έχει περάσει τα 80, και ο Ρόμπερτ, ο σύζυγός της που τώρα έχει πεθάνει, άρχισαν επίσης να μελετούν τη Γραφή σε προχωρημένη ηλικία. Η Βιρτζίνια λέει: «Αν και από νομική άποψη ήταν τυφλός, ο Ρόμπερτ έκανε σύντομες Γραφικές ομιλίες στην Αίθουσα Βασιλείας από σχέδια που είχε απομνημονεύσει. Όσο για εμένα, ποτέ δεν με ευχαριστούσε η ανάγνωση, αλλά τώρα μου αρέσει να διαβάζω. Μάλιστα, νωρίς σήμερα το πρωί διάβασα ένα ολόκληρο τεύχος του Ξύπνα!»

Ο Τζορτζ, ο Ρόμπερτ και η Βιρτζίνια είναι τρία μόνο παραδείγματα των πολλών ηλικιωμένων οι οποίοι αψηφούν τις στερεότυπες απόψεις και κάνουν καλή χρήση του μυαλού τους. Οι έρευνες δείχνουν ότι 70 ή 80 χρόνια μάθησης αποτελούν για τον εγκέφαλο ό,τι μια δαχτυλήθρα νερό σε ένα μεγάλο δοχείο—ασήμαντη ποσότητα. Γιατί έχει ο εγκέφαλος τόσο τεράστια αποθέματα ικανοτήτων;

[Πλαίσιο/​Εικόνα στη σελίδα 4, 5]

Ιντερνέτ και Τηλεόραση​—Ωφελούν ή Βλάπτουν;

«Η χρήση του Ιντερνέτ είναι ευλογία και κατάρα», λέει το βιβλίο Κάθε Διάνοια Ξεχωριστά (A Mind at a Time). Το να μάθει κανείς πώς να βρίσκει πληροφορίες μπορεί να αποδειχτεί πολύ χρήσιμο αλλά μερικοί μαθητές, εξηγεί το βιβλίο, απλώς «“κατεβάζουν” πληροφορίες χωρίς στην πραγματικότητα να τις καταλαβαίνουν ή να τις επεξεργάζονται. Έτσι λοιπόν, αυτή η διαδικασία κινδυνεύει να γίνει ένας νέος τρόπος παθητικής μάθησης ή ίσως ακόμη και ένας τρόπος για να γίνει κάποιος επιδέξιος στην κλοπή πνευματικής ιδιοκτησίας».

Η δαπάνη υπερβολικού χρόνου στην παρακολούθηση τηλεόρασης, λένε οι ερευνητές, μπορεί να επιβραδύνει τις ικανότητες επίλυσης προβλημάτων καθώς και τις ικανότητες ακρόασης, να αμβλύνει τη φαντασία και να μην κάνει τίποτα για την εποικοδόμηση του χαρακτήρα. «Οι τηλεοπτικές συσκευές πρέπει να φέρουν μια προειδοποιητική επιγραφή, όπως τα τσιγάρα, σχετικά με τους κινδύνους που εγκυμονούν για την ευημερία κάποιου», παρατηρεί το βιβλίο Προθυμία για Μάθηση.

Αυτό που χρειάζονται περισσότερο τα παιδιά, προτείνει μια άλλη πηγή, είναι «επαφή με τη γλώσσα (ανάγνωση και συζήτηση), αγάπη και πολλές ζεστές αγκαλιές».

 [Πλαίσιο/​Εικόνες στη σελίδα 7]

Οικογένειες που Έχουν Επιτυχία στη Μάθηση

Οι συνήθειες και τα χαρακτηριστικά που ακολουθούν μπορούν να βοηθήσουν την οικογένειά σας να έχει επιτυχία στη μάθηση:

◼ Συχνή επικοινωνία με τα παιδιά σχετικά με τις υψηλές αλλά λογικές προσδοκίες που έχετε από αυτά, με πνεύμα αγάπης

◼ Η άποψη ότι η σκληρή εργασία παίζει βασικό ρόλο στην επιτυχία

◼ Δραστήριος τρόπος ζωής, όχι παθητικός

◼ Πολλές ώρες μάθησης στο σπίτι για τα παιδιά κάθε εβδομάδα και δραστηριότητες που περιλαμβάνουν σχολικές εργασίες, διάβασμα για αναψυχή, ενασχόληση με χόμπι, οικογενειακά προγράμματα, καθώς και εκπαίδευση στις εργασίες και στις υποχρεώσεις του σπιτιού

◼ Η άποψη ότι η οικογένεια αποτελεί σύστημα αμοιβαίας υποστήριξης και ομάδα επίλυσης προβλημάτων

◼ Σαφείς και κατανοητοί κανόνες για το σπιτικό, οι οποίοι επιβάλλονται με συνέπεια

◼ Τακτική επαφή με τους εκπαιδευτικούς

◼ Έμφαση στην πνευματική ανάπτυξη

[Εικόνα]

Γονείς, μαθαίνετε τα παιδιά σας να απολαμβάνουν το διάβασμα;

[Ευχαριστίες]

Με βάση το βιβλίο Προθυμία για Μάθηση​—Υποβοήθηση των Παιδιών να Αποκτήσουν Κίνητρο και να Αγαπήσουν τη Μάθηση.

[Πλαίσιο/​Εικόνες στη σελίδα 8, 9]

Τρόποι για να Μαθαίνετε Ευκολότερα και πιο Απολαυστικά

Να Δείχνετε Ενδιαφέρον Αν είστε απορροφημένοι σε κάτι θα το μάθετε πιο εύκολα. Το βιβλίο Διάνοιες με Κίνητρο​—Αναθρέψτε τα Παιδιά Έτσι Ώστε να Αγαπήσουν τη Μάθηση (Motivated Minds​—Raising Children to Love Learning) κάνει την εξής παρατήρηση: «Οι ερευνητές έχουν δείξει κατηγορηματικά πως όταν τα παιδιά μελετούν επειδή το απολαμβάνουν, η γνώση που αποκτούν είναι βαθύτερη, ουσιαστικότερη και διαρκεί περισσότερο. Επίσης τα ίδια είναι πιο επίμονα, πιο δημιουργικά και πιο πρόθυμα να κάνουν δύσκολες εργασίες».

Να Συσχετίζετε τη Μάθηση με τη Ζωή Ο συγγραφέας και εκπαιδευτικός Ρίτσαρντ Λ. Γουίβερ γράφει: «Όταν συσχετίζετε άμεσα όσα διδάσκονται στο σχολείο με την πρακτική πείρα σας, είναι σαν να διοχετεύετε ρεύμα στο λαμπτήρα της κατανόησης και αυτός να ανάβει».

Να Προσπαθείτε να Αντιλαμβάνεστε Όταν οι άνθρωποι προσπαθούν να καταλάβουν κάτι, διεγείρουν τόσο την ικανότητα σκέψης τους όσο και τη μνήμη τους. Η αποστήθιση έχει τη θέση της, αλλά δεν υποκαθιστά την κατανόηση. «Με όλα όσα αποκτάς, απόκτησε κατανόηση. Να έχεις μεγάλη εκτίμηση για αυτήν, και θα σε εξυψώσει», λένε τα εδάφια Παροιμίες 4:7, 8.

Να Συγκεντρώνεστε «Η συγκέντρωση είναι η καρδιά της μάθησης», εξηγεί το βιβλίο Διδάξτε το Παιδί σας Συγκέντρωση (Teaching Your Child Concentration). «Είναι τόσο σημαντική ώστε έχει χαρακτηριστεί θεμελιώδης προϋπόθεση για τη νοημοσύνη και μάλιστα έχει εξομοιωθεί με αυτήν». Η συγκέντρωση είναι κάτι το οποίο μπορεί να διδαχτεί κανείς. Ένας βασικός παράγοντας είναι να ξεκινήσετε με σύντομες περιόδους μελέτης και να αυξάνετε το χρόνο σταδιακά.

Να Παραφράζετε «Οι πιο ικανοί μαθητές είναι εκείνοι που παραφράζουν πιο αποτελεσματικά», λέει ο Δρ Μελ Λεβίν στο βιβλίο του Κάθε Διάνοια Ξεχωριστά. Η παράφραση αναλύει την πληροφορία σε μικρότερα, εύχρηστα τμήματα, τα οποία είναι πιο ευκολομνημόνευτα. Εκείνοι που κρατούν καλές σημειώσεις εφαρμόζουν αυτή την αρχή με το να μη σημειώνουν αυτολεξεί.

Να Κάνετε Συνδυασμούς Στο Βιβλίο του Εγκεφάλου (The Brain Book), ο Πίτερ Ράσελ παρομοιάζει τις αναμνήσεις με γάντζους που κρέμονται πάνω σε προηγούμενες αναμνήσεις. Με λίγα λόγια, η μνήμη ενισχύεται όταν συνδυάζετε με σαφήνεια νέα πράγματα με όσα γνωρίζετε ήδη. Όσο περισσότερους συνδυασμούς κάνετε, τόσο καλύτερα θα θυμάστε.

Να Σχηματίζετε Διανοητικές Εικόνες Οι ζωντανές εικόνες μένουν. Επομένως, να σχηματίζετε εικόνες της ύλης όταν είναι δυνατόν. Οι ειδικοί σε θέματα μνήμης χρησιμοποιούν αυτή την τεχνική, δημιουργώντας συνήθως υπερβολικές ή αστείες νοερές εικόνες ως βοηθήματα της μνήμης.

Να Ανασκοπείτε Μέσα σε 24 ώρες μπορούμε να ξεχάσουμε μέχρι και το 80 τοις εκατό όσων έχουμε μελετήσει. Κάνοντας μια σύντομη ανασκόπηση αμέσως μόλις μελετήσουμε ένα κομμάτι, και έπειτα πάλι μια μέρα, μια εβδομάδα, έναν μήνα, ακόμη και έξι μήνες αργότερα, βελτιώνουμε κατά πολύ τη μνήμη μας, αυξάνοντας μάλιστα την απόδοσή της σχεδόν στο 100 τοις εκατό.

[Εικόνες στη σελίδα 8]

Γονείς και εκπαιδευτικοί πρέπει να συνεργάζονται για να βοηθούν τα παιδιά να μαθαίνουν

[Εικόνες στη σελίδα 10]

Η προχωρημένη ηλικία δεν πρέπει να αποτρέπει τη μάθηση