Afwezige vaders — Een groeiend probleem

STEEDS meer vaders laten hun gezin in de steek. Eind jaren negentig noemde de krant USA Today de Verenigde Staten „de koploper van de wereld in gezinnen zonder vader”. De afwezigheid van vaders is echter een mondiaal probleem.

In Brazilië bleek uit een in 2000 gehouden volkstelling dat 11,2 miljoen van de in totaal 44,7 miljoen gezinnen een vrouw als gezinshoofd hadden. In Nicaragua woonde 25 procent van de kinderen alleen met hun moeder. In Costa Rica steeg het aantal kinderen dat niet door hun eigen vader wordt erkend in de jaren negentig van 21,1 naar 30,4 procent.

De statistieken uit deze drie landen zijn slechts voorbeelden van een wereldwijde trend. Laten we nog eens een aspect van het probleem van afwezige vaders bekijken.

Aanwezig maar niet beschikbaar

Lees alstublieft het kader „Papa, wanneer kom je terug?” Nao, die nu 23 jaar is, vertelt eerlijk: „Voordat ik naar de basisschool ging, zag ik Vader zelden. Op een keer smeekte ik toen hij wegging: ’Kom je alsjeblieft terug?’”

Gezinsrelaties zoals die van Nao en haar vader hebben de Poolse schrijver Piotr Szczukiewicz tot de uitspraak gebracht: „De vader schijnt een belangrijke ontbrekende factor in het gezin te zijn.” Natuurlijk wonen veel vaders bij hun gezin en brengen ze brood op de plank. Maar zoals het Franse tijdschrift Capital het onder woorden bracht, „stellen te veel vaders zich er tevreden mee kostwinner te zijn en geen opvoeder”.

Vaak is het zo dat de vader wel bij het gezin is maar niet betrokken bij het leven van zijn kinderen. Zijn aandacht is op andere dingen gericht. „Zelfs als [de vader] fysiek aanwezig is,” zegt het Franse tijdschrift Famille chrétienne, „kan hij geestelijk afwezig zijn.” Hoe komt het dat zoveel vaders tegenwoordig mentaal en emotioneel niet bij hun gezin zijn?

Zoals het bovenstaande blad uitlegt, is een fundamentele reden dat „hij de rol van een vader of echtgenoot niet begrijpt”. In de ogen van veel vaders is de rol van een goede vader gewoon  een redelijk loon thuisbrengen. De Poolse schrijver Józef Augustyn zei het zo: „Veel vaders denken dat ze een goede ouder zijn omdat ze de kost verdienen voor het gezin.” Maar dat is slechts een deel van de verantwoordelijkheid van een vader.

Het is namelijk zo dat kinderen hun vader niet beoordelen naar het geld dat hij verdient of de waarde van de cadeaus die hij hun misschien geeft. Wat kinderen echt van hun vader willen, veel liever dan materiële geschenken, is juist zijn liefde, tijd en aandacht. Die dingen zijn werkelijk belangrijk voor hen.

Zelfonderzoek nodig

Volgens een rapport van de Centrale Onderwijsraad van Japan „dienen vaders hun leefstijl, die veel te veel op het werk gericht is, opnieuw te onderzoeken”. De vraag is: is een vader bereid om ter wille van zijn kinderen veranderingen aan te brengen? Het Duitse nieuwsblad Gießener Allgemeine berichtte over een onderzoek waarbij de meeste geïnterviewde vaders zeiden dat ze niet bereid waren hun kinderen vóór hun carrière te laten gaan.

Jongeren kunnen zich erg gekwetst voelen door wat lijkt op een gebrek aan belangstelling van hun vader. Lidia, die nu 21 is, herinnert zich nog goed hoe haar vader was toen ze als jong meisje in Polen woonde. Ze vertelt: „Hij praatte nooit met ons. We leefden in een andere wereld. Hij wist niet dat ik in mijn vrije tijd in de disco zat.” Ook de 21-jarige Macarena uit Spanje zegt dat haar vader toen ze klein was „de weekends met vrienden wegging om zich te amuseren, en verschillende keren bleef hij een paar dagen weg”.

Juiste prioriteiten stellen

De meeste vaders beseffen misschien wel dat ze te weinig tijd en aandacht aan hun kinderen besteden. Een Japanse vader van een tienerzoon zei: „Ik hoop dat mijn kind mijn situatie begrijpt. Ik denk altijd aan hem, ook als ik het druk heb.” Maar zal alleen de wens dat een kind begrijpt waarom zijn vader er niet is, het probleem oplossen?

Er valt niet aan te twijfelen: het kost echt inspanning, ja, offers, om een kind te geven wat het nodig heeft. Het is beslist niet makkelijk om kinderen te geven waar ze het meest behoefte aan hebben, namelijk liefde, tijd en aandacht. Jezus Christus zei: „De mens moet niet van brood [of stoffelijk voedsel] alleen leven” (Mattheüs 4:4). Het is ook waar dat kinderen met materiële dingen alleen niet tot geslaagde volwassenen opgroeien. Bent u als vader bereid om op te offeren wat misschien wel heel kostbaar voor u is — uw tijd of mogelijk zelfs een promotie — zodat u beschikbaar bent voor uw kinderen?

In de Mainichi Daily News van 10 februari 1986 stond een bericht over een vader die was gaan beseffen hoe belangrijk zijn kinderen eigenlijk waren. Het luidde: „Een hoge functionaris van de Japanse Nationale Spoorwegen (JNR) koos ontslag boven scheiding van zijn gezin.” Vervolgens haalde de krant de woorden van de topfunctionaris aan: „Het baantje van directeur-generaal kan door iedereen vervuld worden. Maar ik ben de enige vader van mijn kinderen.”

Ja, een eerste stap om een goede vader te worden is te beseffen wat voor vader kinderen nodig hebben. Laten we eens zien wat erbij komt kijken zo’n vader te zijn.

[Kader op blz. 3]

„Papa, wanneer kom je terug?”

Dat vroeg de vijfjarige Nao, een Japans meisje, op een dag aan haar vader toen hij naar zijn werk ging. Hoewel hij thuis woonde, zag ze hem zelden. Hij kwam meestal van zijn werk thuis als Nao al in bed lag en ging weer weg voordat ze wakker werd.