Uw rol als ouder

„ALS u ervoor zorgt dat een kind zich geliefd voelt, een binding met u heeft, een doel heeft en nieuwsgierig is, dan volgt de ontwikkeling van de hersenen vanzelf”, zegt Peter Gorski van de medische faculteit van Harvard. „Onze rol als ouders is niet de hersenen perfect te laten functioneren, maar de ontwikkeling te bevorderen van gezonde, verstandige mensen die om anderen geven.”

Wat zult u als ouder dankbaar zijn als u uw kind ziet opgroeien tot een moreel hoogstaand mens die rekening houdt met anderen! Of u dat doel bereikt, hangt er voor een groot deel van af of u het initiatief neemt om een voorbeeld, een vriend, een gesprekspartner en een onderwijzer te zijn. Hoewel elk kind geboren wordt met het fundamentele vermogen om moreel juist te handelen, moeten ouders hun kinderen naarmate ze opgroeien, geleidelijk morele waarden bijbrengen.

Door wie worden kinderen gevormd?

Onderzoekers verschillen van mening over de vraag wie bij de vorming van kinderen de meeste invloed uitoefent. Sommige onderzoekers denken dat kinderen voornamelijk door hun leeftijdgenoten gevormd worden. Maar dr. T. Berry Brazelton en dr. Stanley Greenspan, deskundigen  op het gebied van kinderontwikkeling, zijn van mening dat de rol van een ouder die het kind in de eerste levensjaren op een begrijpende manier stimuleert, van onschatbare waarde is.

Latere ervaringen in het leven en de invloed van leeftijdgenoten vormen een aanvulling op de vroege ontwikkeling van een kind. Het is belangrijk dat kinderen in de gezinssfeer medeleven en begrip ontvangen. Ook moet hun geleerd worden op een volwassen manier met hun gevoelens om te gaan. Kinderen die deze hulp krijgen, zijn er over het algemeen beter op voorbereid om op een gewillige, begrijpende en meelevende manier met anderen samen te werken.

Een kind van jongs af aan opleiden vergt veel inspanning. Wilt u hierin slagen dan is het, vooral als u nog maar pas vader of moeder bent geworden, verstandig om raad te vragen aan mensen die meer ervaring hebben en dan een welomlijnde handelwijze te volgen. Deskundigen hebben talloze boeken over kinderontwikkeling geschreven. Heel vaak komt dat wat ze zeggen overeen met de goede raad uit de bijbel. De betrouwbare beginselen uit Gods Woord hebben, wanneer ze werden toegepast, ouders geholpen hun kinderen doeltreffende zorg en aanmoediging te geven. Sta eens stil bij de volgende praktische richtlijnen.

Wees royaal met uitingen van liefde

Kinderen zijn net als jonge planten, die zich goed ontwikkelen als ze met geregelde, liefdevolle aandacht verzorgd worden. Een jonge plant heeft water en zon nodig voor een gezonde groei en stabiliteit. Zo zullen ook ouders die hun kinderen met verbale en fysieke uitingen van liefde ’overgieten’, de mentale en emotionele groei en stabiliteit van hun kinderen bevorderen.

De bijbel zegt eenvoudig: „Liefde bouwt op” (1 Korinthiërs 8:1). Ouders die royaal zijn met uitingen van liefde voor hun kinderen volgen in feite hun Schepper, Jehovah God, na. In de bijbel wordt verteld dat Jezus bij zijn doop de stem van zijn Vader hoorde, die uiting gaf aan goedkeuring en liefde voor hem als Zijn Zoon. Dat zal zelfs voor Jezus als volwassene een geruststelling zijn geweest! — Lukas 3:22.

De genegenheid die u toont, de verhaaltjes die u voorleest voor het slapengaan, en zelfs de spelletjes die u doet zijn heel belangrijke elementen in de ontwikkeling van uw kind. ’Alles wat het kind doet,’ zegt dr. J. Fraser Mustard, ’is een ervaring die hij aan zijn leven toevoegt. Als een kind leert kruipen, is het van belang hoe u aanmoediging geeft en reageert.’ Ouderlijke liefde en aandacht geven uw kind een stevig fundament om zich te ontwikkelen en een verstandige en evenwichtige volwassene te worden.

Wees een vriend en een gesprekspartner

Tijd met uw kinderen doorbrengen schept een band. Bovendien bevordert  het de communicatievaardigheden. Deze nauwe omgang — zowel thuis als elders en op elk geschikt moment — wordt in de bijbel aangemoedigd. — Deuteronomium 6:6, 7; 11:18-21.

Deskundigen op het gebied van kinderontwikkeling zijn het erover eens dat de tijd die ouders met hun kinderen doorbrengen veel belangrijker is dan duur speelgoed of speciale activiteiten. Alledaagse bezigheden die niet veel geld kosten, kunnen gelegenheden zijn om tijd met uw kinderen door te brengen. Zo kan gewoon samen naar het park gaan om van de natuur te genieten voor ouders een ideale gelegenheid zijn om zinvolle vragen te stellen en de communicatie te bevorderen.

De bijbel zegt dat er „een tijd [is] om rond te huppelen” (Prediker 3:1, 4). Zorgeloos spelen is van essentieel belang voor het kind om intellectuele, emotionele en sociale vaardigheden te ontwikkelen. Volgens dr. Mustard is spelen niet alleen waardevol maar zelfs absoluut noodzakelijk. Hij zegt: „Bij kinderen ontwikkelen de zenuwbanen in hun hersenen voor heel veel functies zich voornamelijk door spelen.” Het speelgoed dat een kind bij niet-gestructureerd spelen gebruikt, kan heel eenvoudig zijn, bijvoorbeeld een lege kartonnen doos. Veilige huis-, tuin- en keukenspullen zijn voor kinderen net zo interessant als hightechspeelgoed. *

Deskundigen zijn van mening dat het overladen van kinderen met talloze door volwassenen gestuurde activiteiten de verbeelding en creativiteit van de kinderen kan verstikken. Het is raadzaam hier matig in te zijn. Laat uw kind zijn eigen wereldje verkennen en zijn eigen vindingrijkheid uitproberen. Vaak bedenkt een kind zelf wel iets om zich te vermaken. U hebt echter nog steeds de verantwoordelijkheid te weten wat uw kind doet en waar hij aan het spelen is, zodat hij zich niet bezeert.

Maak er tijd voor

Onderwijs is een onmisbaar deel van het vormen en grootbrengen van goed aangepaste kinderen. Veel ouders zetten elke dag tijd opzij om hun kinderen voor te lezen. Hierdoor kunnen ze het kind iets leren over aanvaardbaar gedrag en hem morele waarden bijbrengen die gebaseerd zijn op wat onze Schepper zegt. In de bijbel staat dat de getrouwe onderwijzer en zendeling Timotheüs ’van kindsbeen af de heilige geschriften kende’. — 2 Timotheüs 3:15.

Voorlezen aan uw kind kan zijn synaptische verbindingen stimuleren. Belangrijk is dat de voorlezer aandacht voor het kind heeft en om hem geeft. Linda Siegel, hoogleraar didactiek, geeft in verband met de inhoud van wat er wordt voorgelezen de waarschuwing: „Het moet een niveau hebben dat kinderen leuk vinden.” Probeer het ook regelmatig te  doen en elke dag op een vaste tijd, dan gaat het kind ernaar uitkijken.

Onderwijs houdt ook streng onderricht, het bijbrengen van gehoorzaamheid, in. Liefdevol streng onderricht is goed voor kinderen. „Een zoon is wijs waar streng onderricht van een vader is”, zegt Spreuken 13:1. Maar bedenk dat streng onderricht veel aspecten heeft. Het kan bijvoorbeeld de vorm aannemen van een mondelinge correctie, het ontzeggen van dingen die het kind leuk vindt, of andere vormen van straf. De eerder aangehaalde dr. Brazelton zegt dat het erom gaat dat u „het kind leert hoe hij gevoelens en onbeheerst gedrag de baas kan blijven. Elk kind zoekt voortdurend naar grenzen. Na liefde geven is het bijbrengen van gehoorzaamheid het belangrijkste dat u kunt doen.”

Hoe kunt u als ouder ervoor zorgen dat uw strenge onderricht effectief is? In de eerste plaats moeten uw kinderen begrijpen waarom ze streng onderricht krijgen. Als u correctie geeft, doe het dan zo dat uw kinderen voelen dat u een begrijpende, liefdevolle ouder bent.

Inspanningen die tot succes leiden

Fred is een vader die zijn dochter al toen ze nog heel klein was elke dag voorlas als onderdeel van het ritueel voor het slapengaan. Na een tijdje merkte hij dat ze veel van de verhalen uit haar hoofd kende en in het boek ’meelas’ omdat ze woorden en de bijbehorende klanken herkende. Ook Chris las zijn kinderen heel plichtsgetrouw voor. Hij deed zijn best om variatie te brengen in wat hij voorlas. Toen de kinderen nog heel jong waren, gebruikte hij de plaatjes in boeken zoals Mijn boek met bijbelverhalen om hun op moreel en op godsdienstig gebied iets te leren. *

Andere ouders doen moeite om voorlezen af te wisselen met andere activiteiten — tekenen, schilderen, muziek maken, kamperen of gezinsuitstapjes naar bijvoorbeeld de dierentuin. Deze activiteiten kunnen worden gebruikt als gelegenheden om iets te leren en om het kind, met zijn ontvankelijke geest en hart, normen en waarden en een juist gedrag in te prenten.

Is het al dat werk en al die moeite waard? Ouders die hun best doen om bovenstaande praktische richtlijnen in een vredige en vertrouwde sfeer toe te passen, hebben veel meer kans dat hun kinderen een positieve houding ontwikkelen. Als u uw kinderen in hun eerste levensjaren intellectuele en communicatieve vaardigheden bijbrengt, zult u hen enorm helpen zich tot moreel hoogstaande en geestelijk ingestelde mensen te ontwikkelen.

Eeuwen geleden verklaarde de bijbel duidelijk in Spreuken 22:6: „Leid een knaap op overeenkomstig de weg voor hem; ook als hij oud wordt, zal hij er niet van afwijken.” Ouders spelen absoluut een essentiële rol in het opleiden van een kind. Wees royaal met uitingen van liefde voor uw kinderen. Breng tijd met hen door, geef hun zorg en aanmoediging, en onderwijs hen. Dan zullen zowel u als uw kinderen gelukkig zijn. — Spreuken 15:20.

[Voetnoten]

[Kader op blz. 7]

Speel met uw kind

▪ Een jong kind heeft een heel beperkt concentratievermogen, dus speel alleen als hij het leuk lijkt te vinden.

▪ Als u er speelgoed bij gebruikt, zorg er dan voor dat het veilig is en de zintuigen van het kind stimuleert.

▪ Doe spelletjes waarin iets gebeurt. Een klein kind vindt het heerlijk om u steeds opnieuw iets te laten doen, zoals een stuk speelgoed oprapen dat hij laat vallen.

[Verantwoording]

Bron: Clinical Reference Systems

[Kader/Illustratie op blz. 10]

Tips voor het voorlezen

▪ Spreek de woorden goed en duidelijk uit. Een kind leert de taal door de ouders te horen praten.

▪ Als het kind nog heel jong is, wijs dan mensen en dingen aan in verhalenboeken en zeg hoe ze heten.

▪ Als het kind ouder is, kies dan boeken die over een onderwerp gaan dat hij op dat moment het leukst vindt.

[Verantwoording]

Bron: Pediatrics for Parents

[Illustraties op blz. 8, 9]

Besteed tijd aan leuke ontspanning met uw kinderen