Nadalus a Pagtaengan​—Ti Maitulongtayo Amin

Babaen iti mannurat ti Agriingkayo! idiay Mexico

ANIAN a makaay-ayo ti agbiag iti nadalus ken di kontaminado nga aglawlaw! Nupay kasta, gapu iti iyaadu dagiti basura ken rugit kadagiti siudad, narigrigat a taginayonen a nadalus ken naurnos ti aglawlawtayo.

Ikagkagumaan dagiti gobierno lokal a taginayonen ti kinadalus dagiti kalsada babaen ti panangyurnosda iti sistema a panagkolekta kadagiti basura. Ngem adu latta ti magabsuon a basura iti dadduma a lugar. Naalas dayta ken makadangran iti salun-at ti publiko. Ti nagabsuon a basura ti pakaigapuan ti iyaadu ti bao wenno utot, ipes, ken dadduma nga agdadael nga animal a pakaigapuan ti sakit. Adda aya aniaman a maaramidam iti dayta a kasasaad? Wen, taginayonem a nadalus ken naurnos ti aglawlawmo.

Ti Umiso a Kababalin

Pagarupen ti dadduma a di kabaelan dagiti napanglaw a dalusan ti aglawlaw wenno pagtaenganda. Ngem saan a kanayon a kasta. Ipapantayon a mabalin a narigrigat a taginayonen a nadalus ti aglawlaw no napanglawtayo. Ngem kas iti sagudayen ti maysa a proverbio dagiti Espaniol, “saan nga agkontra ti kinapanglaw ken kinadalus.” Iti sabali a bangir, saan a garantia a no nabaknang ti maysa mataginayonna a nadalus ti aglawlawna.

Ti kinadalus iti uneg ken aglawlaw ti pagtaengan ket agpannuray iti kababalin. Kinapudnona, ti panangtaginayon a nadalus ti pagtaengan agpannuray unay iti kababalin ti intero a pamilia. Gapu iti daytoy, nasayaat no usigentayo ti maaramidantayo amin tapno mataginayon a nadalus dagiti pagtaengantayo, agraman iti sangakaarrubaantayo.

Programa ti Panagdalus

Kasla di malmalpas ti trabaho ti maysa nga ina. Malaksid iti panangisaganana iti taraon ken panangparubbuat kadagiti ageskuela nga annakna, masapul a taginayonenna met a nadalus ti pagtaengan ken aglawlaw. Nadlawyo kadi a masansan a ti ina ti mangisinup kadagiti narugit a kawes wenno personal nga aruaten nga imbati ti annakna kadagiti siledda? Makatulong ti nalawag a programa ti panagdalus a kadua ti intero a pamilia tapno lumag-an ti trabaho ti maysa nga ina.

Inkeddeng ti dadduma nga assawa a babbai nga addada masapul a maasikaso ken madalusan iti kada aldaw, idinto ta ti dadduma a paset ti balay ket mabalin a madalusan maminsan iti kada lawas, dadduma ti maminsan iti makabulan. Kinapudnona, adda bambanag a mabalin nga iyeskediul a madalusan maminsan iti kada tawen. Kas pagarigan, iti adu a pagtaengan a Bethel, kadagiti sanga nga opisina dagiti Saksi ni Jehova iti tunggal pagilian, maminsan iti kada tawen ti  naan-anay a panangdalusda kadagiti kloset. Dayta ti tiempo a maibelleng wenno maipadawat dagiti saanen a maus-usar tapno naurnos ti kloset. Adda met regular a programa a panangdalus kadagiti diding.

Adda dagiti paset iti pagtaengan a rumbeng a mapagtalinaed a nadalus tapno nasalun-attayo, kas iti banio. Nupay inaldaw a nasken ti apagbiit a panagdalus, ti naan-anay a panangdalus, nalabit maminsan iti kada lawas, ti manglapped iti iyaadu dagiti bakteria. Pagarupen ti dadduma a di maliklikan nga adda dagiti mansa a maurnong iti inidoro ken saanen a maikkat. Ngem makakitakayo kadagiti pagtaengan a kanayon a nakadaldalus ti kasiliasda. Masapul laeng ti naynay a panangdalus ken panagusar kadagiti maitutop a produkto a pagdalus.

Masapul met a madalusan a naimbag ti kosina. Nupay aginnawkayo ken dalusanyo ti paglutuan ken rabaw ti nadumaduma a banag iti kada aldaw, masansan​—nalabit di kumurang a maminsan iti makabulan​—masapul a maaramid ti naan-anay a panangdalus, kas kadagiti adda iti likudan dagiti appliance ken sirok ti lababo. Malapdan ti panagbalay dagiti ipes ken dadduma pay a makadangran nga insekto sadiay no masansan a madalusan ti pagisaganaan iti taraon wenno dagiti estante.

 Panagtitinnulong ti Pamilia

Bilinen ti dadduma a nagannak dagiti annakda ken sanayenda ida tapno inton rummuarda iti siledda iti agsapa ken mapanda ageskuela, naurnosen dagiti kamada, naikabilen dagiti namureng a lupotda iti umno a lugar, ken nadalimanek dagiti personal nga alikamenda. Ti makatulong a pagannurotan ti tunggal maysa ket, “Adda lugar ti amin a banag ken amin a banag adda umno a lugarda.”

Adda met koma annongen wenno paset ti balay a naituding a dalusan ti dadduma a miembro ti pamilia. Kas pagarigan, ti aya ama ti mangurnos iti garahe ken mangdalus a naan-anay iti dayta iti uray maminsan laeng iti kada tawen? Mabalin aya a tumulong ti maysa kadagiti annakna? Siasino ti natudingan nga agiruot iti makinsango a paraangan? Kasano kasansan a mairuotan dayta tapno napintas ti langa ti paraangan? Adda aya siled iti kangatuan a paset ti balay wenno bodega dagiti alikamen a masapul a masukimat tapno maikkat amin dagiti wara ken agtalinaed a naurnos dayta? No kasta, asino ti mangasikaso iti dayta? Dadduma a nagannak pagsisinnublatenda nga ituding ti kasta nga annongen kadagiti annakda.

No kasta, agaramidkayo iti nasayaat a programa tapno mamantener ti pagtaenganyo.  Dakayo man a mismo ti agdalus wenno kaduayo ti pamiliayo wenno masapul a mangtangdankayo iti tumulong kadakayo, masapul nga adda nasayaat a programayo. Kastoy ti kuna kadatayo ti maysa nga ina a kanayon a nakaur-urnos ti pagtaenganna ken no kasano nga agtitinnulong ti sangapamiliaanna tapno mataginayon dayta a nadalus: “Ti trabaho iti balay ket pinagbibingayanmi kadagiti tallo a babbalasangko. Ni Norma Adriana ti mangdalus iti salas, dua a siled a pagturogan, balkon, ken sanguanan ti balay. Ni Ana Joaquina ti mangasikaso iti kosina. Siak ti aglaba ken mangasikaso ti dadduma pay a banag idinto ta ni María del Carmen ti parainnaw.”

Nasayaat a Langa iti Ruar

Iti ngay ruar ti balay? Agnanaedkayo man iti mansion wenno kalapaw, masapul nga adda programayo a mangdalus ken mangmantener iti dayta. Kas pagarigan, mabalin a naikkat ti maysa a bisagra ti ruangan iti alad ti balay. Ammoyo no kasano kaalas ti langa ti ruangan no saan a matarimaan agingga a matnag lattan. Mabalin a kasta met la ti mapasamak no mabaybay-an a magabsuon ti basura iti sanguanan ti balay wenno iti asideg a bangketa. Kasta met, no mabaybay-an a nakawara iti ruar ti balay dagiti lata, remienta, ken dadduma pay nga alikamen, dagitoy ti pagbalayan dagiti agdadael nga insekto wenno animal.

Inkeddeng ti dadduma a pamilia a kaykayan ken dalusan ti arubayanda, agraman ti bangketa ken uray ti kalsada iti sanguanan ti balayda, maminsan iti kada aldaw, wenno lawas, no kasapulan. Agpayso nga iti dadduma a lugar, adda nagsayaat a sistema ti gobierno tapno mataginayon a nadalus ti sangakaarrubaan, ngem iti dadduma a lugar, awan ti programa ti gobierno lokal. Di pagduaduaan a nasaysayaat ti langa ti aglawlaw a pagnanaedantayo ken nasalsalun-attayo no aramidentayo amin ti pasettayo a mangtaginayon a nadalus dagitoy.

Dadduma a pamilia saanda laeng nga addaan iti programa a pakairamanan dagiti trabaho a nadakamat iti ngato no di ket agaramidda pay iti listaan ken ipigketda iti lugar a makita ti intero a pamilia sada suroten dayta. Mabalin a nagsayaat ti pagbanagan dagitoy. Siempre, saanmi nga inraman ti amin a rumbeng a maammuam maipapan iti panagdalus. Kas pagarigan, masapul nga ikeddengmo no ania a produkto a pagdalus ti maitutop iti komunidadyo ken no ania nga alikamen ken remienta ti magun-odam sigun iti kabaelam.

Dagitoy nga ababa a singasing ket sigurado a mangipalagip iti intero a pamiliayo a rumbeng a taginayonenyo a nadalus ti pagtaengan ken aglawlawyo. Laglagipenyo a ti panangtaginayon a nadalus ti pagtaengan ken aglawlaw ket agpannuray saan nga iti kasasaadyo no di ket iti kababalinyo.

[Kahon iti panid 20, 21]

Praktikal a Programa ti Panagdalus iti Pagtaengan

Usarem ti ekstra nga espasio tapno mainayon dagiti bukodmo a punto iti daytoy a listaan

Napateg a Palagip: Peligroso unay ti panamaglalaok kadagiti produkto a pagdalus, nangnangruna no paglaoken ti pagkulada ken ti ammonia

✔ Inaldaw

❏ Pagturogan: Urnosem dagiti kama ken ikabilmo dagiti bambanag iti umno a lugarda

❏ Kosina: Aginnawka ken dalusam ti lababo. Taginayonem a nadalus ken nadalimanek ti rabaw ti aniaman a banag ken ti lamisaan. Sagadam wenno nasnasam ti suelo no kasapulan

❏ Banio: Dalusam ti lababo ken kasilias. Ikabilmo dagiti bambanag iti umno a lugarda

❏ Salas ken dadduma pay a siled: Ikabilmo dagiti bambanag iti umno a lugarda. Dalusam ti muebles. Sagadam, nasnasam, wenno i-vacuum-mo ti suelo no kasapulan

❏ Intero a balay: Ibellengmo ti basura iti umiso a pamay-an

✔ Linawas

❏ Pagturogan: Sukatam ti arpaw ti kama. Sagadam, nasnasam, wenno i-vacuum-mo ti suelo no kasapulan. Punasam dagiti muebles tapno maikkat ti tapuk

❏ Kosina: Dalusam ti paglutuan, rabaw dagiti appliance, ken paspaset ti lababo. Nasnasam ti suelo

❏ Banio: Dalusam dagiti diding ti pagdigusam ken amin a paspaset dayta. Dalusam ti kasilias, kabinet, ken dadduma a disso babaen iti produkto a mangpaksiat iti mikrobio. Sukatam dagiti tualia ken labakara. Sagadam wenno nasnasam ti suelo

✔ Binulan

❏ Banio: Dalusam a naimbag ti amin a diding

❏ Intero a balay: Dalusam dagiti hamba ti ridaw. I-vacuum-mo wenno naan-anay a dalusam ti sopa

❏ Hardin, paraangan, garahe: Kaykayam ken dalusam no kasapulan. Saanmo a baybay-an a magabsuon ti basura ken rugit wenno din kasapulan a bambanag

✔ Tunggal Innem a Bulan

❏ Pagturogan: Dalusam dagiti kobre kama sigun iti instruksion ti nagaramid iti dayta

❏ Kosina: Ikkatem amin a nagyan ti refrigerator ken dalusam dayta a naimbag

❏ Banio: Ikkatem amin a nagyan dagiti uyosan ken dalusam dagita. Ibellengmo dagiti din kasapulan wenno nagpason a banag

❏ Intero a balay: Dalusam dagiti bombilia, bentilador, ken paspaset ti silaw. Dalusam dagiti ridaw, iskrin, tawa, ken hamba ti tawa

✔ Tinawen

❏ Pagturogan: Ikkatem amin a nagyan dagiti aparador ken dalusam a naimbag. Ibellengmo dagiti din kasapulan a banag. Labaam dagiti ules. I-vacuum-mo wenno naan-anay a dalusam dagiti kutson. Dalusam dagiti pungan sigun iti instruksion ti nagaramid kadagita

❏ Kosina: Ikkatem amin a nagyan dagiti estante ken uyosan. Ibellengmo dagiti din kasapulan a banag. Iyakarmo dagiti appliance tapno madalusam ti rabaw wenno sirok dagitoy

❏ Intero a balay: Dalusam amin a diding. Dalusam ti sopa ken labaam dagiti kurtina sigun iti instruksion ti nagaramid kadagita

❏ Garahe wenno pagipempenan: Sagadam a naimbag. Urnosem wenno ibellengmo dagiti din kasapulan a banag

[Dagiti Ladawan iti panid 22]

“Adda lugar ti amin a banag ken amin a banag adda umno a lugarda”

[Dagiti Ladawan iti panid 22]

Mabalin a makatulong ti panangipadawat kadagiti banag a saanmon nga us-usaren