Agimtuod Dagiti Agtutubo . . .

Kasanok a Pakilangenan ti Balasang nga Adda Riknana Kaniak?

“Impudno ni Susan nga adda riknana kaniak. Nagustuak dayta.”​—James. *

“No saan a napudno ti maysa a lalaki iti pannakilangenna kadagiti babbai, mabalin a makadidigra dagiti resultana.”​—Roberto.

NABIIT pay nga imbaga ti maysa a balasang nga adda kayatna a damagen kenka. Masansan a makitam iti ummong ti aggagayyem, ket nakaay-ayat a kasarsarita ken kadua a mangaramid iti nadumaduma a banag. Ngem naklaatka iti imbagana. Adda riknana kenka ket kayatna a maammuan no adda met riknam kenkuana.

Mabalin a masdaawka iti dayta no pagarupem a ti lalaki ti rumbeng nga umuna a mangyebkas iti riknana. Nupay masansan a kasta ti mapasamak, laglagipem nga awan ti nasalungasingna a prinsipio ti Biblia no isu ti immuna a nangyebkas iti riknana. * Mabalin a dayta ti makatulong kenka nga agtignay a siuumiso.

Kalpasan nga inutobmo dayta a banag, mabalin nga ikeddengmo nga ubingka pay unay tapno makideyt wenno awan ti mariknam iti balasang. Mabalin met a makonsiensiaka, ta pampanunotem a nalabit adda naibagam wenno naaramidam a nakaigapuan ti panangipagarupna nga adda riknam kenkuana. Ania ti rumbeng nga aramidem? Umuna, rumbeng nga ikabilangam ti riknana.

Ikabilangam ti Riknana

Panunotem ti rikna ti maysa a balasang iti daytoy a situasion. Gapu ta magagaran a mangipakita iti nasayaat nga impresion, mabalin nga adu nga aldaw nga inensayona ti ibagana. Kalpasan a napagtutunosnan ti ibagana a mabuyogan iti umiso nga isem, napanunotna a posible nga ibagamto nga awan riknam kenkuana. Kamaudiananna, inturturedna a dinaeran ti panagtibbayona ket inyebkasna ti linaon ti pusona.

Apay nga inkabilna ti bagina iti kasta a narigat a kasasaad? Nalabit kursonadanaka ken magustuanna dagiti nasayaat a galadmo a saan a madlaw ti kaaduan a tattao. Isu a mabalin a ti ibagbagana ket nabuyogan iti pammadayaw a saanmo a mangmangngeg iti inaldaw.

Naibaga dagitoy a punto, saan a tapno maimpluensiaan ti pangngeddengmo, no di ket tapno ipalagip nga agbalinka a naasi. Kinuna ti agtutubo a babai nga agnagan Julie: “Uray no awan  rikna ti lalaki iti babai, agyaman koma ta adda agkursonada kenkuana. Isu nga imbes nga ibagana lattan nga awan riknana iti dayta a balasang, masapul nga ibagana a siaalumamay a di makasuron.” Ita, ipapantayon a kasta ti kayatmo nga aramiden​—‘ibagam a siaalumamay,’ wenno panunotem ti naalumamay a panangibagam nga awan mariknam kenkuana.

Kasano ngay no pinaaymo idin? Mabalin a kayatmo itan a babalawen. Ikagumaam ti agteppel. Kuna ti Proverbio 12:18: “Adda daydiay agsasao a siaaleng-aleng a kas kadagiti panangsugat ti kampilan, ngem ti dila dagidiay masirib ket makapaimbag.” Kasano a makapagsaoka babaen iti “dila dagidiay masirib”?

Mabalin nga agyamanka laengen kenkuana iti panangyebkasna iti riknana ken iti panangipategna kenka. Agpadispensarka no dimo napupuotan a nakaibaga wenno nakaaramidka iti nangipagarupanna nga adda riknam kenkuana. Silalawag ngem siaasi nga ibagam nga awan riknam kenkuana. No dina maawatan ti sungbatmo ken nasken a kasaritam iti nalaplapat, kaskasdi a saanka nga agsao iti nagubsang ken makasair. An-anusam agsipud ta nalaka a masair ti sensitibo a riknana. No sika ti agsaad iti sasaadenna, agyamanka no paayennaka a siaalumamay, di ngamin?

Nupay kasta, mabalin nga ipapilitna nga inggagaram nga inallilaw. Mabalin a dakamatenna ti sumagmamano nga inaramidmo a nakaigapuan ti panangipapanna nga adda riknam kenkuana. ‘Malagipmo kadi idi intedmo kaniak dayta a sabong?’ mabalin nga ibagana, wenno ‘Kasano ngay daydiay imbagam kaniak idi magmagnata itay napan a bulan?’ Ita masapul nga usigem a naimbag ti bagim.

Sanguem ti Kinapudno

Para kadagiti managsukisok idi un-unana, masansan nga ibilangda dagiti lugar a natakuatanda kas bambanag a paparmeken ken gugundawayan. Kasta met ti panangmatmat ti dadduma a lallaki kadagiti babbai. Pagay-ayatda ti makiinnarem ngem dida kayat ti responsabilidad iti pannakiasawa. Gapu ta dida kayat ti maikumit, padasenda a gun-oden ti panagayat ti babbai babaen ti panangay-ayamda iti rikna dagitoy. Magun-odan ti kasta a lalaki ti panangipateg ti maysa a babai babaen ti panangallilaw. Kastoy ti kinuna ti maysa a Kristiano a panglakayen: “Kasla pagay-ayaman ti dadduma nga agtutubo a lallaki ti rikna ti nadumaduma a babbai. Saan a nainkalintegan ti kasta a panangay-ayam iti rikna ti babai.” Pagtungpalan ngay ti kasta a panagimbubukodan?

“Kas met laeng iti maysa nga agmauyong a mangibibiat kadagiti umap-apuy a pika, pana ken ipapatay, kasta ti tao a nangallilaw iti padana a tao ken nagkuna: ‘Saan aya nga agang-angawak laeng?’” (Proverbio 26:18, 19) No managimbubukodan dagiti makagapu nga armen ti maysa a baro ti maysa a balasang, maammuanto met laeng ti balasang dagiti pudno a motibona. Ti panangallilawna ti mangsair iti puso ti balasang kas iti ipakita ti sumaganad a kapadasan.

Maysa nga agtutubo a lalaki ti nangpaayat iti maysa a balasang ngem awan panggepna a mangikasar kenkuana. Inawisna a mangan kadagiti agkakangina a restawran, ken agkaduada  kadagiti padaya. Kaay-ayo daytoy a baro ti makikadua kenkuana ket nagustuan met ti balasang ti atensionna ta impagarupna no ti baro ket agar-arem kenkuana. Nasair unay ti balasang idi naammuanna a kayat laeng ti baro ti makigayyem kenkuana.

Uray no dimo inggagara ti nangipakita iti di umiso nga impresion iti maysa nga agtutubo a babai a nangibaga iti riknana kenka, ania ti rumbeng nga aramidem? No dimo kayat ti mababalaw ket ikagumaam ti agikalintegan, ad-adda laeng nga agsakit ti nakemna. Usigem daytoy a prinsipio ti Biblia: “Daydiay mangabbong kadagiti salungasingna saanto nga agballigi, ngem daydiay mangipudno ken mangpanaw kadakuada maipakitaanto iti asi.” (Proverbio 28:13) Agbalinka ngarud a napudno. Annugotem ti nagkamaliam iti aniaman a diyo nagkinnaawatan. Ket no inggagaram a ginundawayan ti riknana, admitirem a nakaaramidka iti dakkel a kamali. Sipapasnek a dumawatka iti pammakawan.

Ngem dimo namnamaen a sumayaaten ti bambanag no dimmawatkan iti pammakawan. Mabalin nga agsakit ti nakem ti balasang kenka iti sumagmamano a tiempo. Mabalin a nasken nga ilawlawagmo kadagiti dadakkelna ti inaramidmo. Ket mabalin a sagabaem ti dadduma nga epektona. Kuna ti Galacia 6:7: “Aniaman nga imulmula ti maysa a tao, daytoyto met ti apitenna.” Ngem matulongam a mangiliwliwag iti riknana no dumawatka iti pammakawan ken ilintegmo dagiti nagkamaliam. Daytoy a kapadasan ti mangisuronto kenka a ‘mangsaluad iti bibigmo maibusor iti panagsao ti allilaw’ iti amin a banag iti biag, agraman kadagidiay nainaig kadagiti dimo kasekso.​—Salmo 34:13.

Agpanunotka a Naimbag Sakbay a Sumungbatka

Ngem kasanon no talaga a kayatmo a maam-ammo a naimbag dayta a balasang? No kasta, rumbeng a panunotem a saan laeng a ti panagdeyt ken panangipakita iti pammateg ti pamay-an tapno agbalinkayo a naragsak. Dagiti nasged a rikna a mapatanor iti agin-innarem a baro ken balasang ket pagilasinan nga agsagsaganada a maikumit iti maysa ken maysa iti panagasawa. Kalpasan ti panagkallaysada, dagita a rikna ti makatulong iti singgalutda kas agassawa. Ania ngay itan ti makunam iti daytoy a banag?

Kalpasan ti panangpampanunotmo iti daytoy a balasang, mabalin a maamirismo nga adu dagiti makaay-ayo a kalidadna. Isu ti immuna a nangyebkas iti riknana ket nagustuam dayta. Ngem imbes nga agganatka a makiayan-ayat, mangaramidka itan kadagiti pamuspusan a mangsaluad kadakayo a dua manipud iti nasaem a pagtungpalan inton agangay.

Mabalin a kayatmonto met a kauman ti sumagmamano a nataengan a makaam-ammo kenkuana. Isingasingmo a kasta met ti aramidenna kadagidiay makaam-ammo kenka. Tunggal maysa kadakayo ti rumbeng a mangimtuod kadagidiay natataengan no ania ti ibilangda a naimbag a kualidadna agraman dagiti pagkapuyan dayta a tao. Nalabit kayatmo ti agdamag kadagiti Kristiano a panglakayen no ania ti makunada maipapan kenkuana. Naimbag no ammuem no mararaem met laeng iti kongregasion Kristiano ti tao a magusgustuam.

Ngem mabalin a maikunam, ‘Apay a rumbeng a makibiang ti dadduma a tattao iti pribado a biagko?’ Ngamin, iti kinaagpaysuanna, uray kadagiti personal a banag a kas iti panaginnarem, nainsiriban ti panangammo iti kapanunotan ti dadduma. Kinapudnona, Nainkasuratan dayta ta kuna ti Proverbio 15:22: “Iti kinaadu dagiti manangbalakad adda maitungpal.” Saan a dagiti kasaritam a natataengan ti agdesision para kenka. Ngem ti “pammatigmaan ti kararua” a maipaayda ket mabalin a mangipalgak iti dadduma a kualidad dayta a tao ken kualidadmo a saanmo a makita.​—Proverbio 27:9.

Kasta ti inaramid ti nadakamat itay a ni James. Nupay simminan kadagiti dadakkelna, kinasaritana ida maipapan ken ni Susan. Kalpasanna, kinasaritada ti dadduma a nataengan a nalabit makaibaga no agkabagayanda met laeng. Tangay positibo ti komentoda, nangrugin a nagdeyt da James ken Susan tapno matingiting no agkabagayandanto. No aramidem ti kasta nga addang sakbay a suminged unay ti riknayo iti maysa ken maysa, nataltalgedto ti riknam nga agdesision inton agangay.

Kangrunaanna, agkararagka ken Jehova. Yantangay ti panagdeyt ket maysa nga addang nga agturong iti panagasawa, agpatulongka iti Dios tapno matingitingmo no ti pannakirelasionmo iti dayta a balasang ket mabalin nga agtungpalto iti dayta a kalat. Napatpateg pay, kiddawem a tulongannakayo ti Dios nga agaramid kadagiti desision tapno ad-adda a sumingedkayo kenkuana. Dayta ti pagpannurayan ti pudno a kinaragsakyonto a dua.

[Footnotes]

[Dagiti Ladawan iti panid 19]

No talaga nga awan riknam, dika mangipakita iti di umiso nga impresion