Γιατί Γερνάμε;

«Άνθρωπος γεννημένος από γυναίκα είναι λιγόχρονος και χορτασμένος ταραχή».​—ΙΩΒ 14:1.

ΙΣΩΣ πιστεύετε ότι η φθορά είναι αναπόφευκτη για όλους τους ζωντανούς οργανισμούς. Τα αυτοκίνητα και οι ηλεκτρικές σκούπες που χρησιμοποιούνται καθημερινά κάποτε παύουν να λειτουργούν. Εύκολα μπορεί κανείς να υποθέσει ότι και τα ζώα γερνούν και πεθαίνουν με παρόμοιο τρόπο. Αλλά ο καθηγητής ζωολογίας Στίβεν Όσταντ εξηγεί: «Οι ζωντανοί οργανισμοί είναι πολύ διαφορετικοί από τις μηχανές. Το πιο ουσιώδες χαρακτηριστικό που καθιστά ξεχωριστούς τους ζωντανούς οργανισμούς ίσως είναι, στην πραγματικότητα, η ικανότητα που έχουν να αυτοεπισκευάζονται».

Ο τρόπος με τον οποίο αυτοεπισκευάζεται το σώμα σας έπειτα από έναν τραυματισμό είναι θαυμαστός, αλλά οι επισκευές ρουτίνας που κάνει είναι, από μερικές απόψεις, ακόμη πιο αξιοσημείωτες. Για παράδειγμα, σκεφτείτε τα οστά σας. «Το οστό, μολονότι εξωτερικά φαίνεται αδρανές, είναι ζωντανός ιστός που αυτοκαταστρέφεται και ανακατασκευάζεται ακατάπαυστα σε όλη τη διάρκεια της ενήλικης ζωής», εξηγεί το περιοδικό Σαϊεντίφικ Αμέρικαν (Scientific American). «Με αυτή την αναδόμηση, ολόκληρος ο σκελετός ουσιαστικά αντικαθίσταται κάθε 10 χρόνια». Άλλα μέρη του σώματός σας ανανεώνονται πιο συχνά. Μερικά κύτταρα στο δέρμα, στο συκώτι και στα έντερά σας μπορεί να αντικαθίστανται σχεδόν καθημερινά. Κάθε δευτερόλεπτο, το σώμα σας παράγει περίπου 25 εκατομμύρια καινούρια κύτταρα τα οποία αντικαθιστούν άλλα. Αν δεν συνέβαινε αυτό και αν όλα τα μέρη του σώματός σας δεν επισκευάζονταν ή δεν αντικαθίσταντο διαρκώς, θα γερνούσατε στην παιδική ηλικία.

Το γεγονός ότι δεν φθειρόμαστε ολοκληρωτικά θεωρήθηκε ακόμη πιο αξιοσημείωτο όταν οι βιολόγοι άρχισαν να μελετούν τα μόρια μέσα στα ζωντανά κύτταρα.  Όταν τα κύτταρά σας ανανεώνονται, κάθε καινούριο κύτταρο πρέπει να έχει ένα αντίγραφο του DNA σας, του μορίου που περιέχει πολλές από τις πληροφορίες οι οποίες χρειάζονται για να αναπαραχθεί ολόκληρο το σώμα σας. Φανταστείτε πόσες φορές έχει αναπαραχθεί το DNA, όχι απλώς στο δικό σας σώμα στη διάρκεια της ζωής σας, αλλά από τότε που άρχισε η ανθρώπινη ζωή! Για να καταλάβετε πόσο εκπληκτικό είναι αυτό, σκεφτείτε τι θα συνέβαινε αν χρησιμοποιούσατε ένα φωτοτυπικό μηχάνημα για να αντιγράψετε ένα έγγραφο και κατόπιν χρησιμοποιούσατε το αντίγραφο για να βγάλετε το επόμενο αντίγραφο. Αν το κάνατε αυτό επανειλημμένα, η ποιότητα των αντιγράφων θα έφθινε και τελικά δεν θα ήταν δυνατόν να διαβαστεί το κείμενο. Ευτυχώς, η ποιότητα του DNA μας ούτε φθίνει ούτε φθείρεται όταν τα κύτταρά μας διαιρούνται επανειλημμένα. Γιατί; Επειδή τα κύτταρά μας έχουν πολλούς τρόπους για να διορθώνουν τα λάθη στην αντιγραφή του DNA. Αν δεν συνέβαινε αυτό, η ανθρωπότητα θα είχε γίνει από καιρό ένας σωρός από χώμα!

Εφόσον όλα τα μέρη του σώματός μας​—από τις βασικές δομές μέχρι τα μικροσκοπικά μόρια—​αντικαθίστανται ή επισκευάζονται διαρκώς, η φυσιολογική φθορά δεν εξηγεί πλήρως τα γηρατειά. Τα πολυάριθμα συστήματα του σώματος αυτοεπισκευάζονται ή αντικαθίστανται επί δεκαετίες, το καθένα με διαφορετικό τρόπο και με διαφορετικό ρυθμό. Έτσι λοιπόν, γιατί αρχίζουν όλα να καταρρέουν τον ίδιο περίπου καιρό;

Είναι Προγραμματισμένα τα Γηρατειά;

Γιατί η οικιακή γάτα ζει 20 χρόνια, ενώ το οπόσουμ, που έχει παρόμοιο μέγεθος, ζει μόνο 3 χρόνια; a Γιατί η νυχτερίδα μπορεί να ζήσει 20 ή 30 χρόνια, ενώ το ποντίκι μόνο 3; Γιατί η γιγαντιαία χελώνα ζει 150 χρόνια, ενώ ο ελέφαντας μόνο 70; Παράγοντες όπως το διαιτολόγιο, το βάρος του σώματος, το μέγεθος του εγκεφάλου ή ο ρυθμός της ζωής δεν δικαιολογούν αυτή την ποικιλία στο μήκος της ζωής. Η Εγκυκλοπαίδεια Μπριτάνικα (Encyclopædia Britannica) δηλώνει: «Μέσα στον κώδικα του γενετικού υλικού υπάρχουν κλειδωμένες οι οδηγίες που προσδιορίζουν το όριο ηλικίας πέρα από το οποίο δεν μπορεί να ζήσει κάποιο είδος». Το μέγιστο μήκος ζωής  είναι γραμμένο στα γονίδια. Αλλά καθώς πλησιάζει το τέλος αυτού του μήκους ζωής, τι είναι εκείνο που κάνει όλες τις σωματικές λειτουργίες να αρχίζουν να καταρρέουν;

Ο μοριακός βιολόγος Δρ Τζον Μεντίνα γράφει: «Φαίνεται πως υπάρχουν μυστηριώδη σήματα που απλώς εμφανίζονται σε συγκεκριμένες χρονικές στιγμές και λένε στα κύτταρα να πάψουν να πραγματοποιούν τις φυσιολογικές λειτουργίες που επιτελούν ως πλήρως αναπτυγμένα κύτταρα». Ο ίδιος αναφέρει επίσης: «Υπάρχουν γονίδια τα οποία μπορούν να πουν στα κύτταρα, και στην πραγματικότητα σε ολόκληρους οργανισμούς, να γεράσουν και να πεθάνουν».

Το σώμα μας μπορεί να συγκριθεί με μια επιχείρηση που διεκπεραιώνει τις εργασίες της με επιτυχία επί δεκαετίες. Ξαφνικά, οι διευθυντές σταματούν να προσλαμβάνουν και να εκπαιδεύουν καινούριο προσωπικό, σταματούν να επισκευάζουν και να αντικαθιστούν μηχανήματα, καθώς επίσης σταματούν να συντηρούν και να ανακαινίζουν τις εγκαταστάσεις. Σύντομα, η επιχείρηση θα αρχίσει να παρακμάζει. Αλλά για ποιο λόγο άλλαξαν όλοι εκείνοι οι διευθυντές την επιτυχημένη στρατηγική τους; Ένα παρόμοιο ερώτημα αντιμετωπίζουν οι βιολόγοι που μελετούν τα γηρατειά. Το βιβλίο Το Ρολόι των Αιώνων (The Clock of Ages) λέει: «Στην έρευνα για τα γηρατειά, ένα από τα μεγάλα αινίγματα που προσπαθούμε να λύσουμε είναι γιατί τα κύτταρα παύουν να αντιγράφονται και αρχίζουν να πεθαίνουν».

Μπορούν να Θεραπευτούν τα Γηρατειά;

Τα γηρατειά έχουν χαρακτηριστεί ως «το πιο περίπλοκο από όλα τα βιολογικά προβλήματα». Έπειτα από δεκαετίες προσπαθειών, η επιστημονική έρευνα δεν έχει αποκαλύψει την αιτία των γηρατειών και, πολύ περισσότερο, δεν έχει βρει τη θεραπεία. Το 2004 το περιοδικό Σαϊεντίφικ Αμέρικαν δημοσίευσε μια ανακοίνωση την οποία συνέταξαν 51 επιστήμονες που μελετούν τα γηρατειά και η οποία έλεγε: «Καμία μέθοδος από αυτές που είναι τώρα διαθέσιμες στην αγορά​—καμία—​δεν έχει αποδειχτεί ότι επιβραδύνει, σταματάει ή αντιστρέφει τα ανθρώπινα γηρατειά». Μολονότι το ισορροπημένο διαιτολόγιο και η άσκηση μπορεί να βελτιώσουν την υγεία σας και να μειώσουν τον κίνδυνο πρόωρου θανάτου από ασθένειες, τίποτα δεν έχει αποδειχτεί ικανό να αναχαιτίσει τα γηρατειά. Αυτά τα συμπεράσματα μας υπενθυμίζουν τα λόγια του Ιησού που βρίσκονται στη Γραφή: «Ποιος από εσάς, με το να ανησυχεί, μπορεί να προσθέσει έναν πήχη στο μήκος της ζωής του;»​—Ματθαίος 6:27.

Συνοψίζοντας την πρόοδο που έχει σημειωθεί όσον αφορά την προσπάθεια εξεύρεσης θεραπείας για τα γηρατειά, ο Μεντίνα γράφει: «Κατ’ αρχήν, δεν γνωρίζουμε ουσιαστικά γιατί γερνάμε. . . . Έχουν παρέλθει δεκαετίες αφότου κηρύξαμε τον πόλεμο στον καρκίνο, και δεν έχουμε βρει ακόμη τη θεραπεία. Η διαδικασία της γήρανσης είναι απείρως πιο περίπλοκη από τους μηχανισμούς που προκαλούν τον καρκίνο».

Η Έρευνα Οδηγεί σε ένα Ζωτικό Συμπέρασμα

Η έρευνα σχετικά με το πώς λειτουργούν οι ζωντανοί οργανισμοί και γιατί γερνούν δεν έχει αποκλείσει κάθε ελπίδα για αύξηση του μήκους της ζωής. Μερικοί έχουν διαπιστώσει ότι η έρευνά τους τούς έχει οδηγήσει με σιγουριά σε ένα συμπέρασμα που είναι ζωτικό για την κατανόηση των γηρατειών. Ο μοριακός βιοχημικός Μάικλ Μπίχι γράφει: «Τις περασμένες τέσσερις δεκαετίες η σύγχρονη βιοχημεία έχει αποκαλύψει τα μυστικά του κυττάρου. . . . Το αποτέλεσμα αυτών των αθροιστικών προσπαθειών για την εξερεύνηση του κυττάρου​—την εξερεύνηση της ζωής σε μοριακό επίπεδο—​είναι μια δυνατή, καθαρή, διαπεραστική κραυγή που φωνάζει “σχέδιο!”» Κάποια νοήμων προσωπικότητα σχεδίασε τους ζωντανούς οργανισμούς. Ασφαλώς, ο Μπίχι δεν είναι ο πρώτος που κατέληξε σε αυτό το συμπέρασμα. Ένας αρχαίος ψαλμωδός, αφού έκανε συλλογισμούς γύρω από τη δομή του ανθρώπινου σώματος, έγραψε: «Με φοβερό και θαυμαστό τρόπο είμαι πλασμένος».​—Ψαλμός 139:14.

Αν όλοι οι ζωντανοί οργανισμοί έχουν σχεδιαστεί, τότε προκύπτει ένα ενδιαφέρον ερώτημα: Δημιούργησε άραγε ο Θεός, ο Μεγάλος Σχεδιαστής, τον άνθρωπο με μήκος ζωής παρόμοιο με αυτό που έχουν πολλά ζώα ή μήπως θέλει να ζούμε περισσότερο από τα ζώα;

[Υποσημείωση]

[Πρόταση που τονίζεται στη σελίδα 6]

“Με θαυμαστό τρόπο είμαστε πλασμένοι”

[Εικόνα στη σελίδα 4, 5]

Προκαλούνται τα γηρατειά από τη φυσιολογική φθορά;

[Ευχαριστίες για την προσφορά της εικόνας στη σελίδα 6]

DNA: Photo: www.comstock.com