Skip to content

Skip to table of contents

Ko e Hā ke Mo‘ui‘aki Ai ‘a e Ngaahi Tu‘unga ‘a e Tohi Tapú?

Ko e Hā ke Mo‘ui‘aki Ai ‘a e Ngaahi Tu‘unga ‘a e Tohi Tapú?

‘Oku ‘Eke ‘e he To‘utupú . . .

Ko e Hā ke Mo‘ui‘aki Ai ‘a e Ngaahi Tu‘unga ‘a e Tohi Tapú?

SIOLOTO atu ‘okú ke kai ho‘atā mo ha ongo tamaiki fefine he akó. ‘Oku siofi ‘e ha taha ‘o kinaua ‘a e tamasi‘i ne hiki fo‘ou atú.

“‘Ilo‘i koā, ‘oku mate manako ia ‘ia koe,” ko e lea atu ia ‘a e ta‘ahine ‘e taha. “‘Oku lava pē ke u tala ia ‘e au mei he anga ‘o ‘ene sio‘i koé. ‘Oku ‘ikai pē toe hanga kehe ia meiate koe!”

“Pea mate‘i mai angé?” ko e fanafana atu ia ‘a e ta‘ahine ‘e tahá ‘i he‘ene punou atú. “‘Oku hala ia he kaume‘a!”

“Ko e me‘a pangó pē ko e ‘osi ‘i ai hoku kaume‘á,” ko e lea ia ‘a e ta‘ahine ‘uluakí. “He ne u mei kaume‘a pē au mo ia ‘i ha fa‘ahinga taimi!”

Pea tala atu leva ‘e he ta‘ahine ‘uluakí ‘a e me‘a ‘okú ke fa‘a fehi‘a he fanongo ki aí.

“Ko e hā ‘oku ‘ikai ke ‘ai ai hao kaume‘á?”

Na‘á ke ‘osi ‘amanekina ‘e koe ‘a e fehu‘i ko iá. Ko hono mo‘oní, te ke sai‘ia koe ke ‘i ai hao kaume‘a. Ka na‘e ‘osi tala atu ia ‘oku lelei tahá ke talitali kae ‘oua kuó ke mateuteu ki he nofo malí ki mu‘a ke ke kamata faikaume‘á. Kapau na‘e ‘ikai ia . . .

“Ko e me‘á pē ko ho‘omou lotú, ‘ikai ko ia?” ko e ‘eke atu ia ‘e he ta‘ahine ‘e tahá.

‘Na‘á ne ‘ilo‘i pē nai ‘e ia ‘a e me‘a na‘e ‘i he‘eku fakakaukaú?’ ko ho‘o fakakaukaú ia.

“Ko koe ia ko e Tohi Tapu pē he taimi ki he taimi,” ko e fakamatalili atu ia ‘a e ta‘ahine ‘uluakí. “Ko e hā ‘oku ‘ikai ‘ai mo ke ki‘i fiefia aí?”

Kuó ke ‘osi ‘i ha tu‘unga meimei tatau nai ‘i ha taimi—‘i hano manuki‘i koe koe‘uhí ko ho‘o feinga ke mo‘ui‘aki ‘a e ngaahi tu‘unga ‘a e Tohi Tapú? Na‘e anga-fēfē ho‘o tali ki aí?

Na‘á ke taukapo‘i loto-fakapapau‘i ‘a ho‘o ngaahi tuipau fakae‘ulungāangá.

Na‘á ke ongo‘i ta‘eoli‘ia, ka na‘á ke fakamatala‘i ‘a ho‘o ngaahi tuí ‘i he lelei taha ne ke malavá.

Na‘á ke fakapapau‘i ‘e koe na‘e tonu ‘a ho kaungāme‘a he akó—na‘á ke tō koe mei he fiefiá!

Kuó ke fifili ‘i ha taimi, ‘‘Oku tuha mo‘oni nai ke mo‘ui‘aki ‘a e ngaahi tu‘unga ‘a e Tohi Tapú?’ Na‘e fakakaukau ha finemui ko Tēpola ‘o fekau‘aki mo e me‘a ko iá. * “Na‘e lava ke fai ‘e hoku ngaahi to‘ume‘á ha me‘a pē na‘a nau loto ki ai,” ko ‘ene fakamatalá ia. “Na‘e hangē ia na‘e ‘ikai ha taha ‘e fiema‘u ke nau talangofua ki aí. Na‘e fu‘u fakataputapui ‘aupito ‘a e Tohi Tapú ‘i he‘eku ongo‘í. Na‘e fakamānako kiate au ‘a e tō‘onga mo‘ui fa‘ifa‘iteliha ‘a hoku ngaahi kaungāme‘a ‘i he akó.”

‘Oku Hala Nai ke Veiveiua?

Na‘e fehangahangai ‘a e tokotaha-hiki Tohi Tapu ko ‘Ēsafé mo ha vaha‘a taimi ‘i he‘ene mo‘uí ‘a ia na‘á ne veiveiua ai pe na‘e tuha nai ke mo‘ui ‘i ha ‘alunga ‘e fakahōifua ki he ‘Otuá. “Na‘á ku meheka ki he kau fakamalohi, ‘eku sio ki he tu‘umalie ‘a e ha‘a fai kovi,” ko ‘ene hikí ia. Na‘e a‘u ‘o ne pehē: “Ta ko e kulanoa ‘eku toutou tafi hoku loto ke ma‘a, mo ‘eku fanofano hoku nima ‘i he ta‘e angahala.”—Sāme 73:3, 13.

‘Oku hā mahino, ‘oku mahino‘i ‘e Sihova ko e ‘Otuá ‘e fehu‘ia nai ‘e he kakaí ‘i he taimi ‘e ni‘ihi ‘a e mahu‘inga ‘o e mo‘ui‘aki ‘a ‘ene ngaahi tu‘ungá. He ko ē, na‘á ne lēkooti ‘a e ngaahi fakakaukau ‘a ‘Ēsafé ‘i he Tohi Tapú. ‘I he fakamulitukú, na‘e fakapapau‘i ai ‘e ‘Ēsafe ko e mo‘ui‘aki ‘a e ngaahi lao ‘a e ‘Otuá ‘a e ‘alunga lelei taha ‘i he mo‘uí. (Sāme 73:28) Na‘e anga-fēfē ‘ene a‘u ki he fakamulituku ko iá? Ko hono mo‘oní, na‘e fakapotopoto ‘a ‘Ēsafe. Na‘á ne fai ‘ene filí, ‘o ‘ikai koe‘uhí ko ha‘ane tofanga ‘i ha fa‘ahinga fakatamaki fakafo‘ituitui, ka ‘i he‘ene ako mei he ngaahi fehālaaki ‘a e ni‘ihi kehé. (Sāme 73:16-19) Te ke malava ke fai ‘a e me‘a tatau?

Tu‘unga Mo‘oni ke Fakahoa ki Ai

‘I he ‘ikai hangē ko ‘Ēsafé, na‘e ako ‘e Tēvita ‘i he founga faingata‘a ko e fa‘ahinga ‘oku nau tukunoa‘i ‘a e ngaahi tu‘unga ‘a e ‘Otuá te nau tofanga he mamahi. Na‘e tono‘i ‘e Tēvita ‘a e uaifi ‘o e taha ‘o ‘ene kau sevānití pea feinga ke fakapuliki. Ko hono nunu‘á, na‘á ne fakalotomamahi‘i ai ‘a e ni‘ihi kehé ‘o kau ai ‘a e ‘Otuá, pea na‘á ne fuesia ‘a e loto-hoha‘a lahi. (2 Samiuela 11:1–12:23) Hili ‘a e fakatomala ‘a Tēvitá, na‘e fakamānava‘i ia ‘e Sihova ke ne fakahaa‘i ‘ene ongo‘í ‘i ha hiva pea fakatolonga mai ‘a e ngaahi lea ko iá ‘i he Tohi Tapú ke tau ma‘u ‘aonga mei ai. (Sāme 51:1-19; Loma 15:4) Ko ia ‘oku fakatou fakapotopoto mo Fakatohitapu ke ako mei he ngaahi fehālaaki ‘a e ni‘ihi kehé.

Ke tokoni‘i koe ke ke fa‘ifa‘itaki ki he fa‘ifa‘itaki‘anga ‘a ‘Ēsafé pea faka‘ehi‘ehi mei he faihala ‘a Tēvitá, fakakaukau angé ki he ngaahi fakamatala ‘a e ni‘ihi ‘o e to‘utupu mei he ngaahi fonua kehekehe ‘a ia na‘a nau si‘aki ‘i ha taimi ‘a e ngaahi tu‘unga ‘a e Tohi Tapú. Ke ‘ai mahinó, na‘a nau fehokotaki fakasino ki mu‘a ‘i he malí. Hangē ko Tēvitá, kuo nau fakatomala‘i ‘enau ngaahi faihalá pea kuo nau toe ma‘u ha tu‘unga ma‘a ‘i he vakai mai ‘a e ‘Otuá. (Aisea 1:18; 55:7) Sio angé ki he me‘a ne nau lea‘akí.

‘Ā Hake!: Ko e hā ‘a e ngaahi me‘a na‘á ne tākiekina ‘a ho‘o fakakaukaú mo e tō‘ongá?

Tēpola: “Na‘á ku ‘alu hake he akó mo e sio ki he tokotaha kotoa ne taki taha ‘i ai honau kaume‘a, pea na‘a nau hā fiefia. ‘I he‘eku takanga holo mo kinautolu ‘o sio ki he‘enau ‘umá mo e fā‘ufuá, ne u ongo‘i fua‘a mo tuēnoa. Ne u fa‘a faka‘ānaua ai ki ha tamasi‘i ne u manako ai. Na‘e tafunaki ‘e he me‘á ni ‘a ‘eku holi ke feohi mo iá pea fai ha fa‘ahinga me‘a pē, koloa pē ke fakalato ‘a e holi ko iá.”

Maiki: “Na‘á ku lau ‘a e ngaahi fakamatala mo sio ‘i he ngaahi polokalama na‘e faka‘ai‘ai ai ‘a e fehokotaki fakasinó. Ko e talanoa mo hoku ngaahi kaungāme‘á fekau‘aki mo e fehokotaki fakasinó na‘á ne ‘ai au ke u fie‘ilo lahi ange. Ko ia, ‘i he taimi ne u nofo tokoua pē ai mo ha ta‘ahine, ne u fakakaukau au ‘e lava pē ke u nofo ofi ki ai ‘o ‘ikai fai ha fehokotaki fakasino, pea te u lava pē ke mata‘ofi au ‘i ha fa‘ahinga taimi pē.”

‘Anitelū: “Na‘á ku anga‘aki ‘a e mamata he fakatātā fakalielia ‘i he ‘Initanetí. Ne kamata ke u inu lahi ‘a e kava mālohí. Pea na‘á ku ‘alu ki he ngaahi pātí fakataha mo e to‘utupu na‘e ‘ikai ke nau loko toka‘i ‘a e ngaahi tu‘unga fakae‘ulungāanga ‘a e Tohi Tapú.”

Tuleisī: “‘I he‘eku ta‘u 16, ko e feohi pē mo hoku kaume‘á ‘a e me‘a na‘e mahu‘inga kiate aú. Na‘á ku ‘ilo‘i ‘i he‘eku fakakaukaú ‘oku hala ‘a e fehokotaki fakasino ki mu‘a he malí, ka na‘e ‘ikai te u fehi‘a ki ai. Na‘e ‘ikai ke u taumu‘a au ke kamata ha vaha‘angatae fakaefehokotaki fakasino ki mu‘a he nofo malí, ka na‘e pule‘i ‘e he‘eku ngaahi ongó ‘a ‘eku fakakaukaú. Faifai atu pē, na‘e ongonoa ‘a hoku konisēnisí ki ha fa‘ahinga ongo‘i halaia pē.”

‘Ā Hake!: Na‘e ‘ai koe ‘e ho‘o tō‘onga mo‘uí ke ke fiefia?

Tēpola: “‘I he ‘uluaki taimí, na‘á ku ongo‘i ‘a e fakalata mo‘oni ‘o e fa‘itelihá pea ne u fiefia ‘i he faifai peá u fetaulaki lelei mo hoku to‘ume‘á. Ka na‘e ‘ikai ke fuoloa ‘a e ngaahi ongo ko iá. Na‘e kamata ke u ongo‘i ta‘etaau, mole hoku ngeiá, pea ‘ikai haku mahu‘inga. Na‘á ku ongo‘i faka‘ise‘isa lahi ‘i he‘eku fakamoleki noa‘ia hoku tu‘unga veisiniá, ko ha me‘a ‘e ‘ikai ‘aupito lava ke toe fakafoki. Talu mei ai, mo ‘eku toutou ‘eke hifo kiate au, ‘Me‘a ní te u hao ta‘e‘iai hano nunu‘a?’ Pea ‘Ko e hā ne u pehē aí—ko e hā koā ne u tukunoa‘i ai ‘a e ngaahi tu‘unga anga-‘ofa ‘a Sihová?’”

Maiki: “Na‘e kamata ke u ongo‘i hangē kuo mate haku kongá. Na‘á ku feinga ke fakata‘eta‘etokanga ki hono uesia ‘e he‘eku ngaahi tō‘ongá ‘a e ni‘ihi kehé, ka na‘e ‘ikai te u lava. Na‘e fakamamahi kiate au hono ‘ilo‘i ko e kumi ki he‘eku fiefia ‘a‘akú, na‘á ku fakamamahi‘i ai ‘e au ‘a e ni‘ihi kehé. Na‘e ‘ikai ke u lava ‘o mohe lelei. Faifai atu pē, na‘e hōloa ‘a e ifo ‘o e fehokotaki fakasino ta‘etāú, pea ne nofo‘ia ‘i he‘eku fakakaukaú ‘a e ongo‘i mamahí mo e ongo‘i maá.”

‘Anitelū: “Na‘e ‘alu pē taimí mo e faingofua ange hono fakalato ‘a e ngaahi holi halá. Ka ‘i he taimi tatau, na‘á ku ongo‘i loto-lavea ‘aupito pea ne ‘ikai te u ma‘u ha fiemālie.”

Tuleisī: “Na‘e ‘ikai fuoloa kuó u utu e me‘a ne u toó. Na‘e maumau‘i ‘e he ‘ulungāanga ta‘etāú ‘a hoku tu‘unga finemuí. Ne u pehē ‘e au te ma fiefia ai pē mo hoku kaume‘á. Ka na‘e ‘ikai. Ko e me‘a ne iku ki aí ko e ‘ai ‘e he tokotaha ko ē ‘a ē ke loto-mamahi, siva e ‘amanakí mo loto-mafasia. Na‘á ku tangi ‘a lo‘imata ‘i he pō ki he pō ‘i hoku mohengá, ‘o faka‘amu ange ne u fai pē ‘a e ngaahi me‘á ‘i he founga ‘a Sihová.”

‘Ā Hake!: Ko e hā ha‘o fale‘i ki he to‘utupu ko ia ‘oku nau fifili pe ‘oku fu‘u fakataputapui ‘a e ngaahi tu‘unga fakae‘ulungāanga ‘a e Tohi Tapú?

Tēpola: “‘E ‘ikai ke sia‘a ‘a ho‘o mo‘uí kapau te ke si‘aki ‘a e ngaahi tu‘unga ‘a e Tohi Tapú. Fakakaukau atu ki he anga ‘o e ongo‘i ‘a Sihová kapau te ke muimui ki he‘ene fale‘í. Pea fakakaukau fakalelei ‘aupito ki he ngaahi nunu‘a ‘o hono tukunoa‘i ‘a ‘ene fale‘í. Manatu‘i, ‘oku ‘ikai ko e me‘á ‘a koe pē mo e me‘a ‘okú ke fiema‘ú. ‘E uesia ‘e ho‘o ngaahi tō‘ongá ‘a e ni‘ihi kehé. Pea kapau te ke tukunoa‘i ‘a e fale‘i ‘a e ‘Otuá, te ke fakamamahi‘i ai ‘a koe tonu.”

Maiki: “Ko e mo‘oni, ‘e hā ngali fakamānako nai ‘a e sio atu ki he founga mo‘ui ‘a ho to‘ume‘á. Ka ke sio ke toe loloto ange ki mu‘a ke ke fai ha me‘á. ‘Oku kau ‘i he ngaahi koloa mahu‘inga taha kuo ‘oatu ma‘au ‘e Sihová ‘a ho ngeiá mo ho tu‘unga ma‘á. Ke fakamoleki noa‘ia ‘a e ongo me‘a‘ofa ko iá koe‘uhí pē ko e ‘ikai lava ke ke mapule‘i koé, ko ho‘o fakatau ma‘ama‘a atu ia ‘a koé tonu. Talanoa ki ho‘o ongo mātu‘á mo e kakai matu‘otu‘a kehé fekau‘aki mo ho‘o ngaahi palopalemá. Kapau te ke fai ha fehālaaki, fakavave ke tala totonu ia pea fakatonutonu ‘a e tu‘ungá. Kapau te ke fai ‘a e ngaahi me‘á ‘i he founga ‘a Sihová, te ke ma‘u ai ha ongo‘i nonga mo‘oni.”

‘Anitelū: “‘I he ‘ikai te ke taukeí, te ke fakakaukau koe ‘oku fakafiefia ‘a e tō‘onga mo‘ui ‘a ho to‘ume‘á. Te ke pihia ‘i he‘enau tō‘ongá. Ko ia fili fakapotopoto ‘a ho ngaahi kaungāme‘á. Falala kia Sihova, pea te ke hao ai mei he ongo‘i faka‘ise‘isá.”

Tuleisī: “‘Oua te ke fakakaukau ‘o pehē, ‘‘E ‘ikai hoko ia kiate au.’ Na‘e fakatangutu au ‘e he‘eku fa‘eé peá ne tala hangatonu mai ‘e iku ki he loto-mafasia ‘a ‘eku ‘alunga mo‘uí. Na‘á ku fisi‘ia ‘aupito ai! Na‘á ku fakakaukau ‘oku ou poto ange au. Ka na‘e ‘ikai. Mo‘ui‘aki ‘a e ngaahi tu‘unga ‘a Sihová, pea feohi mo e fa‘ahinga ‘oku nau fai peheé. Te ke fiefia ange ai ‘i he founga ko iá.”

Ngaahi Tu‘unga ‘a e Tohi Tapú —Sēini Fakapōpula pe Leta Malu‘i?

Kapau ‘oku lumoluma‘i koe ‘e ho to‘ume‘á ‘i ho‘o feinga ke mo‘ui‘aki ‘a e ngaahi tu‘unga ‘a e Tohi Tapú, ‘eke hifo angé kiate koe ‘a e ngaahi fehu‘i ko ‘ení: ‘Ko e hā ‘oku nau si‘aki ai ‘a e fakakaukau ‘o e mo‘ui‘aki ‘a e tu‘unga fakae‘ulungāanga ‘a e Tohi Tapú? Kuo nau lau ‘a e Tohi Tapú pea fekumi ki he ngaahi ‘aonga ‘oku ma‘u mei he talangofua ki he ngaahi lao ‘a e ‘Otuá? Kuo nau fakakaukau fakalelei nai ki he ngaahi nunu‘a ‘o hono tukunoa‘i ‘a e ngaahi tu‘unga ko iá? Pe ‘i hono kehé, ‘oku nau hangē kinautolu ha limu tu‘u ‘i ‘aú?’

‘Oku pau pē ‘okú ke ‘ilo‘i ha fa‘ahinga ko e me‘a pē ‘oku nau faí ko e “muimui ki he toko lahi.” (Ekisoto 23:2PM) ‘Ikai ‘okú ke loto ke fai ha ngaahi fili lelei ange? ‘E lava fēfē ke ke fai pehē? ‘Aki ‘a e muimui ki he fale‘i ‘a e Tohi Tapú ke “sivi ‘o ‘ilo pe ko e ha ‘a e finangalo ‘o e ‘Otua, ‘a e me‘a ‘oku lelei, ‘a e me‘a te ne hōifua ai, ‘a e me‘a ‘oku haohaoa.” (Loma 12:2) Ko Sihová ko e ‘‘Otua fiefia,’ pea ‘okú ne finangalo ke ke fiefia foki mo koe. (1 Timote 1:11NW; Koheleti 11:9) Ko e ngaahi tu‘unga kuo lēkooti ‘i he Tohi Tapú ko e lelei pē ia ma‘au. Ko e mo‘oni, te ke vakai nai ki ai ko ha sēini fakapōpula ‘okú ne fakangatangata ‘a ho‘o tau‘atāiná. Neongo ia, ko hono mo‘oní, ko e tu‘unga fakae‘ulungāanga ‘a e Tohi Tapú ‘oku hangē tofu pē ia ha leta malu‘i ‘okú ne malu‘i ha tokotaha pāsese mei he fakatamakí.

‘Io, ‘e lava ke ke falala ki he Tohi Tapú. Kapau te ke fili ke mo‘ui‘aki ‘a e ngaahi tu‘unga ‘i aí, ‘e ‘ikai ngata pē ho‘o ‘ai ke fiefia ‘a Sihová ka ‘e toe ‘aonga foki ia kiate koe.—Aisea 48:17.

[Fakamatala ‘i lalo]

^ pal. 17 Kuo liliu ‘a e ngaahi hingoa ‘i he kupú ni.

KE FAKAKAUKAU KI AI

▪ Ko e hā te ne ‘ai nai ke faingata‘a kiate koe ke mo‘ui‘aki ‘a e ngaahi tu‘unga ‘a e Tohi Tapú?

▪ Ko e hā ‘oku fiema‘u ai ke ke sivisivi‘i ke ‘ilo‘i ko e mo‘ui‘aki ‘a e ngaahi tu‘unga ‘a e ‘Otuá ‘a e ‘alunga lelei taha ‘i he mo‘uí?