Ang Likido sang Kabuhi

MAKATILINGALA gid ang tubig. Simple ini apang komplikado. Ang kada molekula may tatlo lang ka atomo​—duha ka hidroheno kag isa ka oksiheno. Apang indi mahangpan sing bug-os sang mga sientista kon paano nagapanghikot ining mga molekula. Ang nahibaluan lamang naton amo nga ang tubig kinahanglan gid para sa kabuhi. Gani, mga 80 porsiento sang kabug-aton sang tanan nga buhi nga butang tubig. Binagbinaga ang lima lamang sang makatilingala nga kinaiya sang tubig.

1. Makatipon ang tubig sing madamo nga init nga wala dayon nagataas ang temperatura sini, amo nga mapahaganhagan sini ang klima.

2. Ang tubig nagahabok kon magyelo, amo nga makalutaw ini kag mahimo nga daw hapin. Kon ang tubig kaangay sa iban nga butang nga nagabug-at kon magyelo, ang mga linaw, suba, kag kadagatan magatig-a halin sa idalom paibabaw, kag malubong ang tanan nga butang sa yelo!

3. Ang tubig tama ka lus-aw amo nga makalapos ang kapawa bisan sa madalom nga bahin sini, gani mabuhi ang mga organismo nga nagakinahanglan sing kapawa.

4. Ang mga molekula sang tubig nagatapikay amo nga daw may panit ini nga nagaunat. Bangod sini, ang mga insekto makaduludalagan sa linaw, ang tubig makaporma nga mga tulo-tulo, kag makasaka bisan sa pinakamataas nga tanom.

5. Ang tubig amo ang pinakamaayo nga pangpatunaw. Puede ini masimpon sa oksiheno, carbon dioxide, asin, mga mineral, kag iban pa importante nga mga butang.

“Importante sa Pagpahaganhagan sa Klima sang Duta”

Mga 70 porsiento sang duta kadagatan, kag amo ini ang nagakontrol sa klima sang duta. Ang matuod, ang kadagatan kag ang atmospera nagabuligay, paagi sa pagbayluhanay sing init, tubig, mga gas, kag paghulag sang hangin kag balod. Nagabuligay man ini sa pagdala sing init sang adlaw gikan sa Tropiko pakadto sa North kag South pole, sa amo nagahaganhagan ang temperatura sang duta. Ang matuod, agod mabuhi ang kalabanan nga mga organismo,  dapat hustuhan lang ang temperatura agod magpabilin nga likido ang tubig. “Ang kahimtangan sang Duta hustuhan gid,” siling sang libro nga Rare Earth​—Why Complex Life Is Uncommon in the Universe.

Sa pagkamatuod, ang duta nahuman bangod may naghimo sini. Apang natabuan lang bala ini? Ukon may isa gid ka maalam kag mahigugmaon nga Manunuga? Ang Biblia nagsiling nga may Manunuga. (Binuhatan 14:15-17) Sa masunod nga artikulo, tan-awon naton kon paano ini ginasakdag sang dugang pa nga mga ebidensia​—ang makatilingala nga mga siklo nga nagabulig agod magpabilin nga matinlo kag mapuslanon para sa kabuhi ang aton planeta.

[Kahon sa pahina 7]

ANG BIBLIA SIBU SA SIENSIA

Ang duta ginabitay sa kahawaan. “Ginauntay niya ang aminhan sa ibabaw sang wala unud nga kahawaan, kag ginabitay niya ang duta sa ibabaw sang wala.”​—Job 26:7, ginpamulong sang mga 1613 B.C.E.

Ang duta tipulon. “Sia amo ang nagalingkod sa ibabaw sang natipolonan sang duta.”​—Isaias 40:22, ginsulat sang mga 732 B.C.E.

Ang paglibotlibot sang tubig. “Ang tanan nga suba nagailig pakadto sa dagat . . . sa duug diin ang mga suba nagakadto, didto nagabalik sila.”​—Manugwali 1:7, ginsulat antes sang 1,000 B.C.E.

Ang uniberso may mga kasuguan. “Ginhimo [ni Jehova] ang mga kasugoan nga nagagahum sa langit kag sa duta.”​—Jeremias 33:25 (Maayong Balita nga Biblia), ginsulat antes sang 580 B.C.E.

[Credit Lines sang mga retrato sa pahina 7]

Magnetosphere: NASA/​Steele Hill; aurora: Collection of Dr. Herbert Kroehl, NGDC; reef: Stockbyte/​Getty Images