Pag-usisa sa Mars

SANG Agosto 2003, ang distansia sang Mars sa Duta mga 56 milyones kilometros. Amo ini ang pinakamalapit nga distansia sang Mars sa Duta sa sulod na sang halos 60,000 ka tuig. Gani, mahapos ini usisaon sang mga maluyagon magtuon sining pula nga planeta.

Sang nahauna nga binulan sang 2004, nagtilipon sa Mars ang pila ka salakyan sa kahawaan. Ang iban naghugpa mismo sa planeta kag ang iban yara lang sa kahawaan samtang ginatun-an ang Mars. Ano ang matun-an naton sa sining tatlo ka salakyan sa kahawaan?

Pag-usisa sa Pula nga Planeta

Ang Mars Global Surveyor naghugpa sa Mars sang 1997. Nadiskobrehan sini nga sang una, makusog ang magnetic field sang Mars kag nakahimo man ini sing sibu nga mapa sa topograpiya sang planeta. Halimbawa, narekord sini nga sobra sa 29 kilometros ang distansia sang pinakamanubo nga bahin sang planeta sa pinakamataas nga bahin, kon ipaanggid sa duta nga sulusobra lang sa 19 kilometros. *

Ang pinakamanubo nga bahin sang Mars amo ang nalupyakan sang Hellas, nga naporma bangod sa pagtupa sang isa ka higante nga asteroid. Ang pinakamataas nga bahin amo ang putukputukan sang daku nga bulkan nga Olympus Mons nga nagataas sing 21 kilometros. Nakita man sa kamera sang Surveyor ang dalagku nga mga bato nga sulusobra sa 18 metros ang kadakuon, kag ang nagasaylosaylo nga bakulod sang balas kag mga pil-as. Nasapwan man nga ang kalabanan nga mga bato halin sa bulkan.

Bisan pa nautod ang komunikasyon sa Mars Global Surveyor sang Nobiembre 2006, ang pagpangusisa sa Mars ginpadayon sang tatlo ka salakyan sa kahawaan​—ang 2001 Mars Odyssey, Mars Express, kag Mars Reconnaissance Orbiter. * Paagi sa pinakamoderno nga mga kamera kag mga detector, gin-usisa sini ang atmospera kag kahawaan sang Mars kag nadiskobrehan pa gani sini kag nahimuan sing mapa ang madamol nga yelo sa north pole.

Ang Phoenix Mars Lander matawhay nga naghugpa sang Mayo 25, 2008. Ini nga salakyan may pinakamoderno nga mga instrumento sa pag-usisa sa atmospera ilabi na sa permafrost sa north pole. Ginalauman sang mga sientista nga makasapo sila sing tuman ka gamay nga buhi nga mga butang sa mga yelo. Apang, may mas nauna pa nga nagpangusisa kon bala may kabuhi sa Mars ukon kon bala puede ini mapuy-an.

Ang Spirit kag ang Opportunity

Naghugpa sa Mars sang Enero 2004 ang duha ka Mars Exploration Rovers nga Spirit kag Opportunity. Ang ila ginhugpaan ginbase sa mga impormasyon halin sa una nga nangusisa. Ini nga mga salakyan nga daw magagmay nga mga awto, amat-amat nga naghugpa sa Mars paagi sa heat shields, mga parachute, kag mga rocket. Kaangay sang Mars Pathfinder sang 1997, naputos ini sang air bag gani nag-umpok-umpok ini sang maghugpa sa Mars. *

Ang kadaygan sang Mars pareho lang sa mamala nga bahin sang duta, gani mahapos para sa sining mga salakyan nga usisaon ang Mars. Gin-usisa sang Opportunity ang Meridiani Planum, isa ka pukatod nga human sa bato nga may mineral nga hematite. Naghugpa naman sa pihak ang Spirit agod usisaon ang sulod sang higante nga bulkan nga Gusev, nga ginapatihan sang mga manugpanalawsaw nga may linaw nga nagmala. Suno sa report sang NASA,  ang katuyuan sini nga pagpangusisa amo “nga hibaluon kon ano ang kahimtangan sadto sang may tubig pa ini kag mahimo may buhi nga mga butang.”

“Mga Geologo” sa Mars

Sang naghugpa ang Spirit sang Enero 4, 2004, kigas ini kag batuhon nga may luhobluhob. Gin-usisa sini ang mga klase kag porma sang duta, kag mga bato, kaangay sang ginahimo sang mga geologo. Nahibaluan sang mga sientista nga nagakontrol sa Spirit nga ang hulugpaan sini may mga bato gikan sa bulkan kag  may mga luhobluhob nga tuga sang mga meteorite. Gin-usisa man sini ang mga pulupukatod nga 2.6 kilometros ang kalayuon. Didto, nadiskobrehan sini ang di-kinaandan nga sahi sang mga bato kag mga pil-as nga may tinangkas sang mahumok nga bato nga ginbuga sang mga bulkan.

Sa sadto man nga tion, sang Enero 25, 2004, sa tapos maglakbay sing 456 milyones kilometros, naghugpa ang Opportunity 25 kilometros lang ang distansia sa iya gid tani hulugpaan. Ining naputos sa air bag nga salakyan nag-umpok sa matapan nga bahin sang Meridiani kag nagligid pakadto sa gamay nga buho. Ang isa ka sientista nagsiling nga pinasahi gid ini nga paghugpa!

Gin-usisa sang Opportunity ang pila ka mga buho nga sa sulod sini may tinangkas nga mga bato nga nagaunod sing manipulon nga hematite nga ginatawag mga blueberry. Bisan pa nga daw indi gid ini asul, ang ila kolor kitaon gid bangod ang palibot sini nga duta kag bato mapulapula. Ang pila ka tinangkas nga mga bato may mga gulodgulod nga daw inagyan sang tubig. Bangod sini kag sang mga chlorine kag bromine nga yara sa mga bato, nagapati ang pila ka sientista nga may maparat anay nga tubig didto.

Ang 2008 Phoenix Mars Lander naghatag pa gid sing dugang nga impormasyon ilabi na sa nagayelo nga bahin sang Mars. Ang isa ka instrumento sini nagkandos sing duta kag yelo kag ginbutang sa duha ka “laboratoryo” sang Phoenix para usisaon. Apang, ini nga pagpangusisa indi magdugay kay pila lang ka bulan pagkatapos sini, “matabunan na ang Phoenix sang madamol nga yelo nga may carbon dioxide” kon magtigtulugnaw sa Mars, paathag sang Science nga magasin.

Ang kadalag-an sini nga proyekto, bisan ginatos ka milyon ang kalayuon sini sa aton duta, nagapakita nga daku gid ang mahimo sang mga tawo kon magbinuligay sila. Ini nga mga kadalag-an pamatuod lamang nga maalam gid ang tawo. Siempre pa, ang mga proyekto sang siensia, lakip na ang pagpangusisa sa kahawaan, nangin posible lamang bangod sa masaligan gid nga mga kasuguan nga nagatuytoy sa uniberso. Ini nga mga kasuguan wala lamang nagtuhaw kundi ginhimo sang Daku nga Arkitekto sang uniberso, si Jehova nga Dios.

[Mga nota]

[Kahon/​Retrato sa pahina 16]

MAY KABUHI BALA SA MARS?

Ang mga astronomo nga sanday Sir William Herschel kag Percival Lowell sang ika-18 kag ika-19 nga siglo, nagsiling nga ang pula nga planeta puno sing maalam nga mga tinuga, kag ang teoriya ni Darwin nga ebolusyon nagasakdag sini nga pagpati. Apang, ini tanan napamatud-an nga sayop. Ginapakita sang satelayt nga ang kadaygan sini wala sing kabuhi kag ang atmospera halos carbon dioxide lamang. Sang 1976, ang Viking 1 nga nagpangusisa sa Mars wala sing may nakita nga kabuhi didto. *

Apang padayon gihapon ang mga sientista sa pagpangita kon bala may kabuhi didto, amo nga ginpadala nila ang Phoenix Mars Lander sining karon lang. Nagapati ang mga sientista nga mahimo may mga organismo nga nagakabuhi sa pila ka bahin sang Mars bangod may pila ka organismo sa duta nga mabuhi bisan sa tuman kabudlay nga mga kahimtangan. Ang Beagle 2 nga gin-angot sa Mars Express, may ikasarang sa pag-usisa sa mga organismo sa duta sang Mars. Apang wala ini makahugpa sang 2003. Pagkasunod nga tuig, natukiban sang mga sientista nga may methane nga gas sa atmospera sang Mars, kag ginhaumhaum nila nga mahimo halin ini sa buhi nga mga butang ukon sa mga bulkan.

Mahimo bala nga nagtuhaw lamang ang kabuhi, bisan diin man sa uniberso? Ang Biblia nagasiling: “Kay sa imo [Dios] yara ang tuburan sang kabuhi.” (Salmo 36:9) Ang kabuhi mahimo lamang maghalin sa isa man nga buhi, ang Manughatag-Kabuhi kag Manunuga, si Jehova nga Dios.​—Binuhatan 17:25.

[Nota]

[Credit Line]

NASA/​JPL/​Cornell

[Retrato sa pahina 15]

Ang instrumento sang Phoenix Mars Lander may kamera, inugkandos, kag may ikasarang sa pagpangusisa

[Retrato sa pahina 15]

Ginpasiri nga kolor sang mga “blueberry”

[Retrato sa pahina 15]

Ang patay nga bulkan nga Olympus Mons nagataas sing 21 kilometros

[Retrato sa pahina 15]

Ginbarinahan kag ginkiskis sang Spirit ini nga bato

[Credit Lines sang retrato sa pahina 15]

Top left: NASA/​JPL-Caltech/​University of Arizona/​Texas A&M University; top right: NASA/​JPL/​Malin Space Science Systems; bottom left and right: NASA/​JPL/​Cornell