Re Šegofaditšwe ka Baka la go Etiša Modimo Pele

Bjalo ka ge go anega Pierre Worou

“Bonjour!” Ke dirišitše tumedišo ye ya Sefora bophelo bja-ka ka moka. Eupša ka November 1975, ke ile ka golegwa ka baka la go dumediša bjalo. E re ke go botše seo se dirilego gore ke golegwe le seo se ilego sa direga ga e sa le go tloga ka nako yeo.

KE BELEGWE ka January 1, 1944, kua Malété, motse woo o lego ka ntle ga toropo ya Savé, bogareng bja Benin. * Batswadi ba-ka ba mphile leina la setšo la se-Yoruba la Abiola. Ge ke be ke sa le yo monyenyane, ke ile ka le fetola gomme ka re ke nna Pierre, e lego leina leo ke bego ke nagana gore ke la sebjale-bjale le leo le tumilego.

Baagi ba motse ba be ba e-fa bafsa ka moka maina a dikwero. Ba be ba mpitša Moruti ka gobane ge ke belegwa ke be ke swana le moruti wa motseng woo. Lega go le bjalo, ke be ke kgahlwa ke go bapala kgwele ya maoto kudu go feta go tsena klase ya katekisema.

Ka 1959, ke ile ka hudugela Sakété, toropo yeo e lego ka borwa bja naga, gore ke tšwele pele ka sekolo. Ke be ke dula le motswala wa-ka Simon, e lego morutiši, yo a bego a sa tšwa go thoma go ithuta Beibele le Dihlatse tše pedi tša Jehofa. Mathomong, ke be ke se na kgahlego ya go dula fase le bona. Ka morago ke ile ka kgopela motswala yo mongwe wa-ka e lego Michel, ge e ba a ka ba le nna thutong yeo. O ile a dumela gomme ke ka nako yeo moo ke ilego ka kwa ka leina la Modimo la Jehofa la mathomo.

Ka Sontaga se sengwe, nna, Simon le Michel re ile dira phetho ya go se ye kerekeng, eupša ra ya sebokeng sa Dihlatse. Re ile ra nyama gakaakaang go bona re be re le ba bahlano feela—Dihlatse tše pedi, nna gotee le batswala ba-ka ba babedi. Lega go le bjalo, re ile ra lemoga gore seo re bego re se e-kwa e be e le therešo ya Beibele gomme ra tšwela pele re ithuta. Michel e bile wa mathomo wa go kolobetšwa e le ge a bontšha boineelo bja gagwe go Modimo. Lehono o hlankela bjalo ka mmulamadibogo, bjalo ka ge Dihlatse tša Jehofa di bitša badiredi ba nako e tletšego.

Simon o ile a hudugela leboa toropong ya Kokoro gomme ke ile ka sepela le yena. Go be go rulagantšwe kopano ya Dihlatse kua motsaneng wa Ouansougon. Simon o ile a namela thekisi, eupša nna ke ile ka ragela paesekele ya-ka dikhilomithara tše 220 gore ke be gona kopanong. Bobedi bja rena re ile ra kolobetšwa gona moo ka September 15, 1961.

Ditlhohlo Bodireding bja Nako e Tletšego

Ke be ke iphediša ka go thala diswantšho le go di rekiša gotee le ka go lema tšhemo yeo e bego e tšweletša gabotse. Ge molebeledi wa mosepedi, Philippe Zannou, a be a etetše phuthego ya rena, o ile a mpotšiša ge e ba ke ile ka nagana ka go tsenela bodiredi bja bobulamadibogo bja nako e tletšego. Ka morago ga go boledišana ka taba ye re le gotee, nna le mogwera wa-ka Emmanuel Fatunbi re ile ra bolela gore re ka thoma ka modiro wo ka February 1966. Ge nako e dutše e e-ya, ke ile ka thoma go hlankela bjalo ka molebeledi wa mosepedi, ke etela diphuthego tšeo di bolelago maleme a se-Fon, se-Gun, se-Yoruba le Sefora.

Mafelelong ke ile ka kopana le Julienne, kgaetšedi  yo mofsa wa Mokriste yo a kgahlišago le yo a ratago bophelo bjo bonolo go swana le nna. O ile a ba mosadi wa-ka ka August 12, 1971, gomme a ntlatša modirong wa go etela diphuthego. Morwa wa rena Bola o ile a belegwa ka August 18, 1972. Ge re etela diphuthego, ke be ke ragela paesekele gomme Julienne o be a dula ka morago ga-ka a beputše Bola. Gantši Hlatse ya phuthego yeo re e etetšego e be e rwala merwalo ya rena ka paesekele ya gagwe. Re etetše diphuthego ka tsela ye ka nywaga e mene.

Ka letšatši le lengwe Julienne o ile a babja gomme a kwa bohloko bošego ka moka. Mesong e latelago, ke ile ka sepela go yo nyaka thušo. Gatee-tee go ile gwa tšwelela thekisi, e lego senamelwa seo se bonwago ka sewelo tikologong yeo. Go oketša moo, e be e se na batho—e lego selo seo se sa tlwaelegago le go feta! Ke ile ka hlalosetša mootledi bothata bja-ka gomme ka mo kgopela gore a re iše Porto Novo, mošate, yeo e lego bokgole bja dikhilomithara tše 25. O ile a dumela. Ge re goroga, o ile a myemyela gomme a re: “O se ke wa tshwenyega. Nka se go lefiše le gatee.”

Julienne o ile a swanelwa ke go robala malaong dibeke tše pedi legaeng la Hlatse. Ka botho ngaka e be e e-tla letšatši le lengwe le lengwe. E be e mo tlišetša le dihlare tšeo di bego di nyakega. Ge e be e hlahloba Julienne la mafelelo, ka go tshwenyega ke ile ka e kgopela gore e nnee lengwalo la ditshenyagalelo. Ke ile ka makala ge e be e bolela gore, “Ga go na lengwalo la ditshenyagalelo.”

Diphetogo tše Dikgolo

Ka 1975, Dahomey e ile ya amogela mmušo wa bo-Marx. Leina la naga le ile la fetolwa gomme ya bitšwa Repabliki ya Batho ya Benin. Bophelo bja letšatši le letšatši le bjona bo ile bja fetoga. Go ile gwa gapeletšwa gore go dirišwe tumedišo e mpsha: “Pour la révolution?” (Na o itokišeditše phetogo?) Go be go letetšwe gore batho ba arabe ka gore: “Prêt!” (Ke itokišitše!) Matswalo a rena ao a tlwaeditšwego ka Beibele a be a sa re dumelele go boeletša meano e bjalo ya dipolitiki. Se se ile sa feleletša ka bonaba bjo bogolo.

Sontaga se sengwe go ya bofelong bja 1975, ke be ke tšea karolo bodireding bja ntlo le ntlo kgaufsi le St. Michel, ge ke be ke golegwa. Bjalo ka ge go boletšwe pejana, ke ile ka araba ka gore “Bonjour!” go monna yoo a ilego a ntumediša ka gore “Pour la révolution?” Ke ile ka išwa seteišeneng sa maphodisa, moo ke ilego ka bethwa. Eupša ka morago letšatšing lona leo Dihlatse tše tharo tša tikologong yeo di ile tša rulaganya gore ke lokollwe.

Ke bile Hlatse ya mathomo ya Jehofa yeo e ilego ya golegwa. Kapejana, ba bantši go dikologa naga ka moka le bona ba ile ba golegwa. Mmušo o ile wa thopa Diholo tša Mmušo gomme baromiwa ba rakwa. Ofisi ya lekala le yona e ile ya tswalelwa gomme Dihlatse tše dintši di ile tša swanelwa ke go tšhaba nageng, tša leba Togo e lego bodikela goba Nigeria e lego bohlabela.

Lapa la Rena le a Gola Nigeria

Morwa wa rena wa bobedi, Kola, o ile a belegwa ka April 25, 1976. Matšatši a mabedi ka morago, modiro wa Dihlatse tša Jehofa o ile wa thibelwa ka taelo ya mmušo, No. 111. Re ile ra ya Nigeria, Holong ya Mmušo yeo e bego e tletše ka bafaladi. Letšatši le latelago, re ile ra abelwa diphuthegong tša kgaufsi. Gatee-tee ge ba bangwe ba tloga holong, sehlopha se sengwe sa bafaladi se be se goroga. Dilori di be dirišwa go rwala batho bao ba sa tšwago go fihla gomme di ba iša diphuthegong tša mafelong a mangwe.

Ofisi ya lekala ya Nigeria ya Dihlatse tša Jehofa e ile ya nkgopela gore ke etele Dihlatse ka moka tšeo di tšwago Benin. Ka gona, ke ile ka kgethwa gore ke be molebeledi wa mosepedi bakeng sa diphuthego tšeo di bolelago se-Yoruba tša Nigeria gomme ka morago le bakeng sa diphuthego tšeo di bolelago se-Gun. Re be re sepela ka sethuthuthu. Bola o be a dula pele ga-ka gomme Kola a dula magareng ga-ka le Julienne.

Ka 1979 re ile lemoga gore re tlo ba le ngwana yo mongwe, morwedi yo leina la gagwe e lego Jemima, gomme se se be se tla dira gore re tlogele modiro wa bosepedi. Moratho wa Julienne, yo re bego re mmitša Pépé, o ile a tloga Benin gomme a tlo dula le rena. Lapa la rena le ile la tšwela pele le gola. Bašemane ba babedi ba ile ba belegwa: Caleb ka 1983 le Silas ka 1987. Ka gona, re ile ra ba lapa la batho ba seswai. Nna le Julienne re be re nyaka go ba batswadi ba babotse, eupša re be re sa nyake go tlogela tirelo ya nako e tletšego ge e ba go kgonega. Re be re ka dira seo bjang? Re ile ra hira tšhemo gomme ra bjala manioc, lefela le cocoyam. Ke  moka, ra aga ngwako o monyenyane motsaneng wa Ilogbo-Eremi.

Nna le Julienne re be re dira boboledi mesong ka morago ga go romela bana sekolong. Ka mehla re be re fihla gae ka nako e le gore re ka ja gotee re le lapa. Ke moka, ka morago ga go ikhutša, re be re šoma tšhemong. Julienne le Pépé ba be ba bile ba rekiša ditšweletšwa mmarakeng. Ka moka ga rena re be re šoma ka thata. Re leboga gore nywageng yeo re be re babja ka sewelo.

Ditšhegofatšo Ntle le Thuto e Phagamego

Le ka mohla ga se ra ka ra kgothaletša bana go phegelela thuto e phagamego ya lefase. Re be re tseba gore go etiša dikgahlego tša Mmušo pele, go hlagolela dika tša Bokriste le go šoma ka thata e be e le dinotlelo tšeo di lebišago bophelong bjo bo atlegilego. Re ile ra leka go nweletša dintlha tše dipelong tša bana ba rena. Ke ile ka ithuta le bona, gomme e ile ya ba lethabo le legolo gakaakaang go ba bona ba rata Jehofa, ba neela maphelo a bona bakeng sa go mo hlankela e bile ba kolobetšwa e le leswao la boineelo bja bona!

Pépé o be a feta bana ba rena gomme e bile wa mathomo wa go tšwa lapeng la rena. Pejana ge a thoma go dula le rena, ke ile ka mo ruta go bala. Gaešita le ge a be a sa rutega gakaalo, o ile a lebiša tlhokomelo thutong ya Beibele le dilong tše dingwe tša moya. Ka morago ga go hlankela bjalo ka mmulamadibogo ka nako e teletšana, o ile a nyalana le Monday Akinra, molebeledi wa mosepedi, gomme a sepela le yena modirong wa bosepedi. Ga bjale ba na le morwa e lego Timothy. Pépé le Monday ba tšwetše pele modirong wa nako e tletšego gomme Monday o na le maikarabelo a mantši dikopanong.

Bola o ile a ithutela go apea khampaning e kgolo. Kapejana yo mongwe wa balaodi o ile a lemoga gore o na le mekgwa e mebotse ya go šoma, o a botega e bile o na le dika tše dingwe tše dibotse tša Bokriste. Go se ye kae, o ile a hlatlošetšwa boemong bja go ba le boikarabelo khamphaning. Se bohlokwa le go feta, ke monna yo botse go mosadi wa gagwe yo a rategago, Jane, gomme ke tate yo botse go bana ba gagwe ba bararo, e bile ke mogolo yo a nago le boikarabelo ka phuthegong ya Dihlatse tša Jehofa kua Lagos, Nigeria.

Kola o ile a ithutela go roka a ba a tsenela bodiredi bja bobulamadibogo. Ka ge a ile a ithuta Seisemane ge a be a le Nigeria, ka 1995 o ile a laletšwa go tlo hlankela Lefapheng la Bofetoledi ofising ya lekala ya Dihlatse tša Jehofa kua Benin. O be a dutše a hlankela moo nywaga e 13 e fetilego.

Bodiredi bja Rena Gape Kua Benin

Re ile ra thaba kudu ge re be re e-kwa gore taelo ya mmušo wa Benin ya January 23, 1990, e be e tsebiša gore taelo ya pejana ya go thibelwa ga modiro wa rena e phumotšwe. Bafaladi ba bantši ba ile ba boela morago. Le gona, baromiwa ba bafsa ba ile ba goroga Benin gomme ofisi ya lekala e ile ya bulwa gape. Ka 1994 lapa la rena le ile la boela Benin, eupša Pépé, Bola, le malapa a bona ba ile ba šala Nigeria.

Ke ile ka hwetša mošomo wa nakwana. Ka tšhelete e nyenyane ya rente yeo re bego re e hwetša go tšwa ntlong ya rena ya kua Nigeria le ka thušo ya Bola, re ile ra kgona go aga ntlo bakeng sa rena ba bahlano, yeo e bego e se kgole le ofisi ya lekala. Jemima o ile a hlankela bjalo ka mmulamadibogo ka nywaga e fetago e tshelelago, a iphediša ka go roka. Ke moka, o ile a nyalana le Kokou Ahoumenou gomme ga bjale ba šoma lekaleng la kgaufsi. Caleb le Silas ba feleletša dithuto tša bona. Ka thušo ya Modimo le ka tirišano ya lapa la rena, nna le Julienne re tšwetše pele re le tirelong ya nako e tletšego ka nywaga ya ka godimo ga e 40.

Modimo o šegofaditše modiro wa boboledi kudu kua Benin. Ge ke be ke kolobetšwa ka 1961, go be go e-na le Dihlatse tša Jehofa tše 871 tšeo di bego di bolela molaetša wa Mmušo nageng yeo. Ngwaga woo ke ilego ka golegwa ka wona, palo e ile ya rotoga go fihla go 2 381. Ge re be re boela Benin ka 1994, palo e be e oketšegile go fihla go 3 858, go sa šetšwe thibelo yeo e tšerego nywaga e 14. Lehono go na le palo e fetago yeo gabedi—ya ka godimo ga 9 000—gomme bao ba bilego gona Segopotšong sa lehu la Kriste ka 2008 e bile ba 35 752.

Ka dinako tše dingwe ke etela lefelo leo ke ilego ka golegwa go lona nywaga e 30 e fetilego gomme ke gopola sohle seo se ilego sa direga. Ke leboga Modimo ka mo go kgethegilego gore o ile a šegofatša lapa la-ka. Re be re sa hloke selo. Le gona ke sa dumediša motho yo mongwe le yo mongwe ka gore “Bonjour!”

[Mongwalo wa tlase]

[Ntlhakgolo go letlakala 23]

O ile a myemyela gomme a re: “O se ke wa tshwenyega. Nka se go lefiše le gatee”

[Ntlhakgolo go letlakala 24]

Le ka mohla ga se ra ka ra kgothaletša bana go phegelela thuto e phagamego ya lefase

 [Seswantšho go letlakala 25]

Ke hlankela bjalo ka molebeledi wa mosepedi ka 1970

[Seswantšho go letlakala 25]

Re e-na le barwa ba rena ba mathomo ba babedi, Bola le Kola, ka 1976

[Seswantšho go letlakala 25]

Lehono, ke dikologilwe ke lapa la-ka—mosadi wa-ka, bana ba-ka ba bahlano, ditlogolo tša-ka tše tharo le lapa la Pépé