Akameitakiia na te Tuku Anga i te Atua na Mua

Akakiteia e Pierre Worou

“Bonjour!” E taangaanga ua ana au i teia tuatua akaaravei anga reo Varani i roto i toku oraanga katoa. Inara, i roto ia Noema 1975, kua opuia au no te tuatua anga i te reira. Ka akakite atu au e eaa tei taki atu ki tera tupuanga e eaa tei tupu mai mei te reira taime mai.

KUA anauia au ia Tianuare ra 1, 1944, i Malété, e oire no Savé, i rotopu ia Penini. * Kua tapaia au e toku nga metua ki tetai ingoa tupuna Iorupa (Yoruba), ko Abiola. Iaku e tamariki ua ra, kua taui au i te reira kia Pierre, no te mea kua manako au i te reira ei mea ou e ei mea rekaia.

E au ingoa maani ua to te au tamariki tei tapaia e te au tangata o te oire. E kapiki mai ana ratou iaku e ko te Orometua, no te mea i toku anau angaia mai, aiteite ua toku tu akaranga ki te orometua o te reira ngai. Inara, e reka atu au i te tueporo tarape i te aere atu ki te apii a te Akonoanga Katorika.

I te mataiti 1959, kua neke atu au ki Sakété, e oire i te tua tonga o te enua, kia rave ua atu i taku apii. Kua noo au ki ko i toku katini ko Simon, e puapii, koi akamata ua ake ra i te apii i te Pipiria ma tetai nga Kite o Iehova. I te akamataanga, kare au e inangaro ana i te noo kapiti atu kia ratou. I muri mai kua pati au ki tetai katini ke mai ko Michel, me ka inangaro aia i te kapiti mai ki taku apii. Kua akatika aia, e ko te taime mua ia i akarongo ei au i te ingoa o te Atua, ko Iehova.

I tetai Tapati, kare matou ko Simon, e Michel, i aere ana ki te pure inara kua aere atu matou ki te uipaanga a te Au Kite. E mea maromaroa tikai i te kite atu e e rima ua rai aronga tei tae mai​—⁠e rua nga Kite e matou toko toru. Inara, kua kite mai matou i ta matou e akarongo ra e ko te tuatua mou o te Pipiria e kua rave ua atu i te apii. Ko Michel tei papetito muaia ei akatutuanga i tana akatapuanga ki te Atua. I teia tuatau te tavini nei aia ei painia, ta te Au Kite o Iehova e kapiki ana i te au orometua tamou.

Kua neke a Simon ki te tua tokerau i te oire o Kokoro, e kua aru atu au. Kua akanooia tetai akaputuputuanga na te Au Kite ki Ouansougon. Kua na runga a Simon i te taxi, inara kua na runga au i toku patikara takatakai i te aere anga e 220 kiromita. Kua papetitoia maua ki reira, i te ra 15 o Tepetema, 1961.

Au Akaaoanga i Roto i te Angaanga Orometua Tamou

E turuturu ana au iaku uaorai na te peni anga e te oko anga i te au tutu, pera katoa na te tanu anga i tetai aua kai tupu meitaki tikai. Te atoro anga mai tetai akaaere tutaka, ko Philippe Zannou, i to matou putuputuanga, kua ui mai aia e me i manako ana au i te angaanga painia tamou. I muri ake i ta maua uriuri anga i teia manako, kua tuatua maua ko toku oa ko Emmanuel Fatunbi e ka akamata maua i teia angaanga i roto ia Peperuare 1966. I muri mai, kua tavini au ei akaaere tutaka, i te atoro anga i te au putuputuanga e tuatua ra i te au reo Voni (Fon), Kuni (Gun), Iorupa, e te Varani.

I muri mai, kua aravei au ia Julienne, e tuaine mapu Kerititiano taurekareka, te inangaro ra i te oraanga mama ua, mei iaku rai. Kua riro mai aia ei vaine naku i te ra 12 o Aukute, 1971, e kua aru mai aia iaku i te atoro anga i te au putuputuanga. Kua anauia ta maua tamaiti ko Bola i te ra 18 o Aukute, 1972. Me teretere ana i rotopu i te au putuputuanga, naku e akaoro ana i  te patikara takatakai e e noo ana a Julienne ki muri iaku e tei runga a Bola i tona mokotua. Na tetai Kite o reira e apai ana i ta matou kiri puka na runga i tona patikara takatakai. Kua atoro matou i te au putuputuanga na roto i teia tu e a mataiti.

I tetai ra kua makiia a Julienne e kua mamae tikai i taua po katoa ra. I tera mai popongi, kua aere atu au na runga i te mataara i te kimi tauturu. Poitirere ake au, kua aere mai tetai taxi, e mea kitea koreia i taua ngai ra. Pera katoa, kare ana patete​—⁠ko te mea umere roa atuia! Kua akamarama atu au i te turanga ki te tangata akaoro motoka e kua pati atu kia apai ia matou ki Porto Novo, te oire maata, mei tetai 25 kiromita te mamao. Kua akatika aia. I te tae anga matou, kua katakata mai aia e kua tuatua mai e: “Naku teia e tutaki. Kare aau apinga e tutaki.”

Kua noo ua a Julienne ki runga i te roi i ko i te kainga o tetai Kite e rua epetoma. Kua aere mai te taote i te au ra katoatoa. Kua apai katoa mai aia i te vairakau ka inangaroia. I tona akaraanga openga ia Julienne, kua emiemi au i te pati anga atu i te pira. Kua poitirere tikai au i tona pau anga mai e, “Kare e pira.”

Au Tauianga Pakari

I te mataiti 1975, kua iki a Dahomey i tetai tu kavamani Marx. Kua tauiia te ingoa o te enua ki te Repapuriki o te Iti Tangata o Penini. Kua taui katoa te oraanga o te au ra. Kua akanooia tetai akaaravei anga ou: “Pour la révolution?” (Kua papa ainei koe no te orureau?) Ka anoanoia te tangata kia pau mai e: “Prêt!” (Kua papa au!) Kare to matou akava ngakau tereniia e te Pipiria i akatika ia matou kia ripiti i taua au tuatua poritiki ra. Kua akatupu teia i te riri maata.

I tetai Tapati i te openga o te mataiti 1975, iaku e aere ra mei tera are ki tera are vaitata atu ki St. Michel, kua opuia au. Mei tei taikuia i mua akenei, kua pau atu au e “Bonjour!” ki tetai tangata tei aravei mai iaku ma te tuatua e “Pour la révolution?” Kua apainaia atu au ki te ngai o te akava, e kua papaia au. Inara i muri mai i taua ra rai, kua aere mai e toru Au Kite o te reira ngai i te tauturu i te akamatara mai iaku.

Ko au te Kite mua o Iehova tei opuia. Kare i roa ana e manganui ua atu tei opu katoaia i roto i taua enua ra. Kua rave te kavamani i te au Are Uipaanga Patireia, e kua akaoki i te au mitinari ki to ratou enua. Kua topiri katoaia te opati manga, e e manganui te Au Kite tei akaruke i te enua, i te oro atu ki te tua opunga ki Toko me kore ki te tua itinga ki Naiteria.

Kua Maata Mai to Matou Ngutuare Tangata i Naiteria

Kua anauia te rua o ta maua tamaiti, ko Kola, i te ra 25 o Aperira, 1976. E rua ra i muri mai, kua arai tetai ture a te kavamani, Nu. 111, i te angaanga a te Au Kite o Iehova. Kua aere atu matou ki Naiteria, e kua aere atu matou ki ko i tetai Are Uipaanga Patireia tei ki takiri i te aronga tuitarere. I tera mai ra, kua raveia tetai akanoonoo anga i te tuku atu ia matou ki te au putuputuanga i te pae mai. I te atea atu anga tetai pupu tuitarere mei roto i te are uipaanga, kua tae akaou mai tetai pupu. Kua taangaangaia te au toroka i te tari atu i te aronga ou tei tae mai ki te au putuputuanga o tetai au ngai ke atu.

Kua pati mai te opati manga o te Au Kite o Iehova i Naiteria kia atoro atu au i te Au Kite katoatoa no Penini mai. Kua ikiia au ei akaaere tutaka no tetai au putuputuanga o tetai pupu tuatua reo Iorupa i Naiteria, e i muri mai no tetai au putuputuanga tuatua reo Kuni. Kua na runga matou i te patikara matini. Kua noo a Bola ki mua ake iaku, e tei rotopu a Kola ia maua ko Julienne.

I te mataiti 1979, kua kite mai maua e ka anau mai ta maua pepe tamaine, ko Jemima, i te akatupu anga kia akaruke matou i te angaanga tutaka. Kua aere mai te teina o Julienne, ta matou e kapiki ana e ko Pépé, no Penini mai i te noo i ko ia matou. Kua maata mai to matou ngutuare tangata. E rua nga tamaroa i anauia mai: Ko Caleb i te 1983 e ko Silas i te 1987. No reira e varu i roto i to matou ngutuare. Kua inangaro maua ko Julienne kia riro maua ei nga metua meitaki, inara kua inangaro katoa maua i te rave ua atu i te angaanga orometua tamou, me ka rauka. Akapeea ra maua i te rave anga i te reira? Kua riti maua i tetai aua ei tanu maniota, kaoni, e te taro. I reira kua akatu maua i tetai manga are tau ua i roto i te oire o Ilogbo-Eremi.

I muri ake i te tuku anga i te tamariki kia aere ki te apii, kua rave maua ko Julienne i ta maua tutuanga i te popongi. E tae ua ana maua ki te kainga no te tamariki kia kaikai kapiti matou. I reira, i muri ake i tetai moe poto anga, e angaanga ana matou i roto i te aua kai. E okooko katoa ana a Julienne raua ko Pépé i te kai i ko i te makete. E angaanga pakari ana matou  katoatoa. Te mea meitaki, kare matou e makimaki ana i taua au mataiti ra.

Au Akameitakianga ma te Kore e Apii Teitei

Kare rava maua i akamaroiroi ana i te tamariki kia aruaru i te apii teitei a teianei ao. Kua kite maua e na te tukuanga i te au anoano o te Patireia na mua, te akatupuanga i te au tu Kerititiano, e te angaanga pakari anga, ko te au taviri ia no tetai oraanga puapinga. Kua tauta maua i te apii pakari i teia au manako ki roto i te au ngakau o ta maua tamariki. Kua apii au ia ratou, e kua mataora tikai i te kite ia ratou i te inangaro ia Iehova, i te akatapu anga i to ratou oraanga i te tavini iaia, e te papetitoanga i te akatutu i ta ratou akatapuanga!

E pakari ake a Pépé i ta maua tamariki e koia tei akaruke mua i to matou kainga. I mua atu ana, i tona aere anga mai i te noo ki konei ia matou, kua apii au iaia i te tatau. Noatu e kare aia i roa ana i te aere ki te apii, kua tamou ra aia i te apii i te Pipiria e i tetai atu au mea i te pae vaerua. I muri ake i te tavini anga ei painia no tetai taime, kua akaipoipo aia ia Monday Akinra, e akaaere tutaka, e kua aru atu iaia i roto i tana angaanga. I teianei e tamaiti ta raua, ko Timothy. Kua rave ua atu a Pépé raua ko Monday i te angaanga orometua tamou, e e mataora ana a Monday i te au apainga e manganui i ko i te au akaputuputuanga.

Kua riro mai a Bola ei tauturu no tetai tangata tunu kai i roto i tetai kamupani maatamaata. Kare i roa ana i muri mai kua kite mai tetai tangata akaaere i tana angaanga meitaki, tona au tu, e tona tu irinakiia, pera katoa tetai au tu Kerititiano memeitaki. I muri ake, kua rauka mai iaia tetai taoonga maata i roto i te kamupani. Te mea puapinga maata atu ra, e tane meitaki aia no tana vaine manea, ko Jane, e e metua meitaki no tana tamariki e toru, pera katoa e tangata pakari tau i roto i te putuputuanga a te Au Kite o Iehova i Lagos, i Naiteria.

Kua riro mai a Kola ei tauturu no tetai tangata tui kakau e kua rave katoa i te angaanga orometua ei painia. I te mea e kua kite aia i te reo Papaa iaia i Naiteria, i te mataiti 1995, kua patiia aia kia tavini i roto i te Tipatimani Uri Reo i ko i te opati manga o te Au Kite o Iehova i Penini. E 13 tuma mataiti tona tavini anga i reira.

Ta Matou Angaanga Orometua i Penini

Kua mataora matou i te akarongo anga e kua akakite te kavamani o Penini i te ra 23 o Tianuare, 1990, e ka akakore ratou i ta ratou ture o mua ana no te arai anga i ta tatou angaanga. E manganui te au tuitarere tei oki atu. Pera katoa, kua tae mai te au mitinari ou ki Penini, e kua akatuera akaouia te opati manga. I te mataiti 1994 kua oki atu to matou ngutuare tangata ki Penini, inara kua noo rai a Pépé, a Bola, e to raua ngutuare tangata ki Naiteria.

Kua rauka mai taku angaanga no tetai taime ua. Ma te manga moni no to matou are i Naiteria e te tauturu ngakau tae a Bola, kua rauka ia matou i te akatu i tetai are no matou toko rima, kare e mamao ana mei te opati manga. Kua tavini a Jemima ei painia no tetai ono tuma mataiti, ma te turu anga iaia uaorai na te angaanga anga ei vaine tui kakau. Kua akaipoipo atu aia ia Kokou Ahoumenou, e te angaanga ra raua i teianei i ko i te opati manga vaitata ua mai. Te akaoti nei a Caleb e Silas i ta raua apii. Ma te tauturu a te Atua e te taokotaianga a to maua ngutuare tangata, e 40 tuma mataiti to maua ko Julienne angaanga tavini tamou anga.

Kua akameitaki maata mai te Atua i te angaanga tutuanga i Penini. I toku papetito angaia i te mataiti 1961, e 871 Au Kite o Iehova e tutu ra i te karere o te Patireia i roto i te enua. Ko te mataiti i opuia ai au, kua kake atu te numero ki te 2,381. I to matou oki atu anga ki Penini i te mataiti 1994, kua kake atu te numero ki te 3,858, noatu te araianga e 14 mataiti. I teia tuatau e rua taime te maata atu o te Au Kite​—⁠tere atu i te 9,000​—⁠e te numero o te aronga tei tae mai ki te Akamaaraanga i te mate o te Karaiti i te mataiti 2008 e 35,752.

I tetai taime e aere ana au ki ko i te ngai i opuia ai au, e 30 tuma mataiti i topa akenei e te akamanako anga i te au apinga katoatoa tei tupu ana. Te akameitaki tikai nei au i te Atua ko tei akameitaki mai i toku ngutuare tangata. Kare rava matou i ngere i tetai apinga. E te aravei nei rai au i te au tangata na te tuatua anga e “Bonjour!”

[Tataanga Rikiriki i Raro]

[Tataanga i te kapi 13]

Kua katakata mai aia e kua tuatua mai e: “Naku teia e tutaki. Kare aau apinga e tutaki.”

[Tataanga i te kapi 14]

Kare rava maua i akamaroiroi ana i te tamariki kia aruaru i te apii teitei a teianei ao

 [Tutu i te kapi 15]

Tavini anga ei akaaere tutaka, i te 1970

[Tutu i te kapi 15]

Matou ko ta maua nga tamariki tamaroa mua, ko Bola e Kola, i te 1976

[Tutu i te kapi 15]

I teia ra, ko au e toku ngutuare tangata​—⁠taku vaine, unonga vaine e te tamariki e rima, mokopuna e toru, to Pépé ngutuare tangata pera katoa