Kinsay Motubag Kon Mangayo Kag Tabang?

Pagduot sa swits, magkidlap-kidlap dayon ang suga sa among ambulansiya. Tungod sa lanog kaayo nga sirina, moiway ang mga sakyanan ug mga tawo, sa ingon, kami makaagi ug makaabot dayon sa nangayog tabang.

SULOD sa kapig 20 ka tuig, ako nagtrabaho ingong paramedik, nga nagtabang sa mga masakiton ug nangaangol sa dili pa sila makaabot sa ospital. a Matag adlaw lainlain ang motunghang emerhensiya. Dunay grabe, duna say dili, ug daghan ang natabang, duna poy wala.

Ilang Hinungdanong Papel sa Komunidad

Ang mga paramedik maoy hinungdanong bahin sa sistema sa pag-atiman sa panglawas didto sa Canada. Ang hanas nga pag-atiman nila sa usa ka tawo sa wala pa kini makaabot sa ospital makapamenos sa kadaot nga gipahinabo sa mga aksidente ug sakit o makasalbar pa gani ug kinabuhi. b

Sa daghang dapit makatawag kag paramedik bisan unsang orasa. Mahimong nagtrabaho sila diha sa munisipyo, sa mga dapit sa negosyo, o sa ospital. Ang uban naa sa mga ambulansiya o sa fire department.

Kining nabansay pag-ayo nga mga lalaki ug babaye molihok dayon human makadawat ug tawag nga nangayog tabang. Mahimong kalit lang kining moabot. Tagda kon unsay nalangkit sa pagbansay sa usa ka paramedik.

Gibansay sa Pagluwas ug Kinabuhi

Bisan tuod dili parehas ang matang sa pagbansay ug ang pagtawag niana diha sa lainlaing probinsiya sa Canada, sagad giklasipikar kana ngadto sa upat ka kategoriya​—ang emergency medical responder, primary care paramedic, advanced care provider, ug ang critical care provider. Aron makatrabaho sa lainlaing departamento sa gobyerno o diha sa mga ospital, kinahanglan nga duna kay sertipiko ingong pamatuod nga nabansay ka na ingong paramedik.

Diri sa Canada, ang sukaranang pagbansay naglakip sa daghang oras sulod sa klasrom, ospital, ug sa ambulansiya. Gitudloan kami kon unsaon pagsusi ang vital signs (timailhan nga ang usa buhi),  kon unsaon paggamit ang oxygen-delivery and ventilation equipment, ug kon unsaon pagtabang ang nawad-ag panimuot pinaagig cardiopulmonary resuscitation (CPR), ug kon unsaon pagbutag bendahe, laki-laki, ug sangga sa likod aron dili matandog ang nadaot nga dugokan.

Kinahanglang mogugol usab ug 300 ka oras diha sa emergency room, intensive care unit (ICU), ug sa angkanan (delivery room) sa ospital. Usa gayod ka halandomong kasinatian ang unang higayon nga ako mitabang sa pagpahimugso ug bata​—samag bahin ako sa usa ka milagro! Kining hitaboa ug ang uban pa nag-andam kanako sa sunod nga hugna, nga naglangkit ug kapin sa 300 ka oras nga pagbansay diha sa ambulansiya uban sa giya ug tabang sa duha ka eksperyensiyadong mga paramedik. Human makapasar sa sinulat ug aktuwal nga eksaminasyon, gihatagan kog sertipiko ingong emergency medical care assistant, nga sa pagkakaron gitawag ug primary care paramedic.

Nagtrabaho ko sa mga baryo ug siyudad sulod sa ubay-ubayng katuigan. Nakita dayon nako ang kahinungdanon sa akong nakat-onang kahanas sa pagluwas ug kinabuhi sa dihang misulod sa emergency room ang usa ka trabahador sa konstruksiyon nga gisakitag dughan. Wala madugay, ang tawo giatake sa kasingkasing. Kauban ko sa mga doktor ug nars sa pagtabang sa pasyente pinaagig CPR, defibrillation (pakoryentehan ang dughan aron mopitik pag-usab ang kasingkasing), ug mga tambal. Paglabay sa pipila ka minutos, mibalik pagpitik ang iyang kasingkasing ug makaginhawa na siya nga walay tabang sa mga aparato. Dayon gibalhin siya ngadto sa critical care unit (CCU). Pagkaugma gipaadto ko sa CCU, diin ako gipailaila sa doktor sa usa ka lalaki nga naglingkod sa iyang kama nga nakigsulti sa iyang asawa. Wala nako siya mailhi hangtod nga siya miingon: “Nakahinumdom ka nako? Gahapon, imong giluwas ang akong kinabuhi!” Nindot kaayo ang akong gibati.

Ang kataposang bahin sa akong pagbansay naglakip sa pagtrabaho kauban sa usa ka doktor sulod sa 12-oras nga relibo aron iyang maobserbahan kon giunsa nako pag-atiman ang akong pasyente. Sa kataposan, nakapasar ko sa sinulat ug aktuwal nga eksaminasyon ug gihatagan kog sertipiko ingong advanced care paramedic.

Ang mga paramedik nailalom sa pagdumala sa usa ka medikal nga direktor, nga sagad makigtambayayong sa usa ka medical advisory committee aron sa paghimog sinulat nga mga lagda sa pag-atiman sa pasyente. Sa dihang mag-atubang ug mga emerhensiya, mahimong sundon sa mga paramedik kining mga lagdaa, o makapangayo silag direksiyon gikan sa usa ka grupo sa mga doktor pinaagi sa radyo o sa telepono. Tungod niini, ang mga paramedik gihubit ingong mata, dalunggan, ug kamot sa usa ka doktor. Ang pagtambal nga gihimo diha sa pribadong balay, sa publikong mga tinukod, o sa nahitaboan sa aksidente sa sakyanan mahimong maglakip sa paghatag ug oxygen, pagdapat ug tambal, defibrillation, pagpasulod ug tubo agi sa ilong, ug pag-opera.​—Tan-awa ang kahong “Mga Paagi sa Pagtambal nga Angayng Makat-onan sa Paramedik,” sa panid 15.

Mga Risgo ug Kalisdanan

Ang mga risgo ug kalisdanan bahin na sa adlaw-adlawng trabaho sa usa ka paramedik. Kinahanglan silang motrabaho bisag unsay kahimtang sa panahon ug, usahay, diha sa peligrosong mga dapit o kahimtang. Bisan ang pagdrayb paingon sa nangayog tabang mahimong peligroso usab.

Anaa usab ang kapeligrohan nga maladlad sa dugo, mga pluwido sa lawas, o mga sakit nga mananakod. Aron maprotektahan ang among kaugalingon, kami magsul-ob ug guwantes, tabon sa  ilong ug baba, proteksiyon sa mata o sa nawong, ug proteksiyon sa lawas kon gikinahanglan.

Ang pag-atiman sa mga pasyente naglakip sa pagpakiglabot sa mga membro sa ilang pamilya, ilang mga higala, o bisan sa mga estranyo, nga mahimong masuko pag-ayo o dili makapugong sa ilang gibati. Makaguol kaayo sa dihang ang magtiayon nga dugay nang magkauban magkabulag tungod sa kamatayon. Dili sayon ang pagpahibalo sa tagtungod. Dihay usa ka higayon nga kinahanglan nakong pahibaloon ang usa ka babaye nga namatay ang iyang bana. Iya kong gisumbag ug dayon midagan siya paingon sa gawas ug didto sa karsada siya nagsinggit-singgit ug nagtiyabaw. Sa dihang naapsan nako siya, iya kong gibira, gigakos, ug dayon midanguyngoy siya.

Ang pag-atubang sa mga tawo nga wala sa ilang kaugalingon o nailalom sa impluwensiya sa alkoholikong ilimnon o sa droga nagkinahanglag empatiya, taktika, ug kaluoy. Wala ka masayod kon unsay ilang buhaton. Sukad sa akong pagkahimong paramedik, ako napaakan, nalud-an, ug nakaagom sa uban pang matang sa pag-atake gikan sa mga pasyente nga wala sa ilang kaugalingon.

Kapoy usab kining trabahoa kay kanunay kang mag-alsag bug-at, usahay sa bakikaw nga posisyon. Pirme sab kang magluhod ug magtikubo samtang mag-atiman sa mga pasyente. Makaagom usab kami sa mga kadaot sa lawas. Sagad madaot ang among bukobuko, abaga, ug tuhod. Kon grabe ang kadaot, dili na mi makapadayon sa among trabaho. Lainlain usab ang eskedyul sa among pagtrabaho ug makapaluya kaayo kini.

Ang pag-atiman sa mga tawo nga nag-ungaw sa kamatayon tungod sa sakit o aksidente makatugaw sa hunahuna ug makatandog sa balatian. Ang usa ka paramedik kinahanglang kalmado, maayog panghukom, ug makahimog maayong mga desisyon panahon sa emerhensiya. Masaksihan sa mga paramedik ang pag-antos sa tawo ug mga trahedya. Ilang atimanon ang mga tawo nga nakaagom sa grabeng mga aksidente. Lab-as pa sa akong panumdoman ang usa ka batan-ong lalaki nga naaksidente diha sa iyang trabahoan. Halos wala na mahitsura ang ubos nga bahin sa iyang lawas, ug iya ming gihangyo sa akong kauban nga dili siya pasagdang mamatay. Ikasubo nga bisan pa sa among mga paningkamot ug nianang sa mga doktor ug nars, wala dangtig usa ka oras, siya namatay.

Ang ubang mga kahimtang makapaguol kaayo. Nakadawat mig tawag sa telepono nga dihay balay nga nasunog sayo sa buntag. Pag-abot sa bana gikan sa trabaho, mao pa gyoy paggawas sa iyang asawa ug sa ilang tres-anyos nga anak nga babaye gikan sa ilang nagdilaab nga balay. Ang tulo pa ka anak, nga nag-edad ug upat ka bulan hangtod sa lima ka tuig, ug ang ilang lolo wala makagawas hangtod nga nakuha sila sa mga bombero. Apil ko sa pipila ka grupo sa mga paramedik nga naningkamot pag-ayo sa pagsalbar sa ilang kinabuhi apan wala gyod namo sila matabang.

Tingali mahibulong ka kon nganong dunay gustong magparamedik. Usahay, makapangutana sab ko ana sa akong kaugalingon. Mosantop sa akong hunahuna ang sambingay ni Jesus bahin sa matinabangong Samarianhon kinsa nagsakripisyo sa iyang kaugalingon aron sa pagtabang sa samaran nga tawo. (Lucas 10:30-37) Ang pagkahimong paramedik naglangkit ug pagsakripisyo sa kaugalingon aron maadtoan ang nangayog tabang. Para nako, makapalipay ang pagka-paramedik, apan ako nagpaabot sa panahon sa dihang mawad-an na kog trabaho. Ngano man? Kay ang Diyos nagsaad nga sa dili madugay wala nay moingong: “Ako masakiton.” Dugang pa, ‘ang kamatayon ug kasakit mawala na.’ (Isaias 33:24; Pinadayag 21:4)​—Giasoy sa usa ka paramedik sa Canada.

[Mga footnote]

[Blurb sa panid 13]

Wala nako siya mailhi hangtod nga siya miingon: “Nakahinumdom ka nako? Gahapon, imong giluwas ang akong kinabuhi!” Nindot kaayo ang akong gibati

[Blurb sa panid 14]

Sukad sa akong pagkahimong paramedik, ako napaakan, nalud-an, ug nakaagom sa uban pang matang sa pag-atake gikan sa mga pasyente nga wala sa ilang kaugalingon

 [Kahon/Mga hulagway sa panid 15]

MGA PAAGI SA PAGTAMBAL NGA ANGAYNG MAKAT-ONAN SA PARAMEDIK

Ang usa ka paramedik gibansay aron maseguro nga walay nakababag sa agianan sa hangin sa pasyente, gikan sa iyang tutonlan hangtod sa baga. Mahimong magkinahanglan kinig intubation, nga naglangkit sa pagpasulod ug humok nga plastik nga tubo (laryngoscope) diha sa baba paingon sa agianan sa hangin. O magkinahanglan kinig cricothyrotomy, gamit ang dagom, gamayng kateter, giyang alambre, ug pangdisdis aron ipasulod ang mas dakong kateter agi sa liog diretso sa agianan sa hangin. Kini nga pamaagi gigamit diha sa pagtambal sa nagpameligro-sa-kinabuhi nga komplikasyon sa pagkuyos sa baga.

Ang laing paagi nga angay nilang makat-onan mao ang intravenous therapy. Gamiton ang dagom sa pagpasulod sa kateter ngadto sa ugat. Sa ingon, ang mga likido sama sa normal saline mahimong ipasulod sa ugat. Mahimo usab nga direktang ipasulod ang likido ngadto sa uyok sa bukog pinaagig usa ka aparato.

Ang usa ka paramedik mahimong mogamit ug cardiac monitor/​defibrillator aron mabantayan ang pagpitik sa kasingkasing (electrocardiogram) sa pasyente. Mahimong gamiton usab kini diha sa defibrillation (pakoryentehan ang dughan aron mopitik pag-usab ang kasingkasing) o sa cardioversion (pakoryentehan ang dughan aron mobalik sa normal ang kusog kaayong pagpitik sa kasingkasing). Ang monitor/​defibrillator mahimong gamiton usab ingong temporary external pacemaker aron pakusgon ang hinay kaayong pagpitik sa kasingkasing.

[Credit Line]

All photos: Taken by courtesy of City of Toronto EMS

[Picture Credit Line sa panid 12]

Taken by courtesy of City of Toronto EMS