Plovdiv—Karaan Apan Modernong Siyudad

I-PLAY

Plovdiv—Karaan Apan Modernong Siyudad

TINAMPO SA MAGSUSULAT SA PAGMATA! SA BULGARIA

ANG Plovdiv mas karaan pa kay sa Roma, Carthage, o Constantinople. Duolan sa 350,000 ka tawo ang namuyo niining siyudara, nga nakatag sa pito ka bungtod diha sa sentro sa habagatang bahin sa Bulgaria.

Kon mosuroy ka sa karaang mga dalan sa siyudad, makakita kag daghang ebidensiya sa bantog apan gubot nga kagahapon niini. Makakita kag mga bilding nga gitukod sa mga taga-Thrace, usa ka gikaintapang rasa nga nabuhi gatosan ka tuig sa wala pa matawo si Jesu-Kristo, maingon man mga poste nga tinukod sa mga Grego, Romanhong mga teatro, ug mga torre nga hinimo sa mga taga-Turkey.

“Ang Kinanindotan sa Tanang Siyudad”

Ang mga kaplag sa arkeolohiya sa sulod ug gawas sa siyudad nagpakita nga kini gipuy-an sa wala pay 1000 B.C.E. Ang Romanong historyano nga si Ammianus Marcellinus misulat nga sa wala pa ang ikaupat nga siglo B.C.E., dunay kuta sa Thrace nga gitawag ug Eumolpias sa nahimutangan karon sa Plovdiv. Sa 342 B.C.E., ang Eumolpias giilog ni Philip II nga taga-Macedonia, ang amahan ni Alexander the Great. Giilisan ni Philip ang ngalan sa siyudad ug Philippopolis.

Sa dihang ang mga Romano nay nagmando sa siyudad niadtong 46 C.E., ilang gitawag ang siyudad nga Trimontium ug gihimo kining kaulohan sa Thrace. Importante sa mga Romano kining siyudara kay dinhi niini nagtadlas ang Via Diagonalis, nga pangunang dalan diha sa rehiyon sa Balkan. Ang mga Romano nagtukod ug estadyum, ampiteatro (makita sa ibabaw), kaligoanan, ug daghan pang mga tinukod nga Romanhon ug estruktura.

Si Lucian nga taga-Samosata naghubit sa katahom niining siyudara, nga nahimutang sa tulo ka bungtod sa tiilan sa Rhodope Mountains. (Tan-awa ang kahong “Ang Siyudad sa Pito ka Bungtod,” sa panid 18.) Duol kini sa Maritsa River, nga diha niana nangawankawan ang tabunok nga kapatagan sa Thrace. Si Lucian miingon nga ang Trimontium mao “ang kinadak-an ug ang kinanindotan sa tanang siyudad” niadtong panahona!

Sa nagkahuyang na ang gahom sa Roma sa panahong gitawag ug Dark Ages (mga 1000 C.E.), mga tawong Slavic ang namuyo dinhi. Paglabay sa daghang katuigan, gilungkab ang siyudad sa upat ka higayon. Dayon, sa ika-14 nga siglo, nausab ang dagan sa politika sa dihang nailog sa mga taga-Turkey ang siyudad. Ilang giilisan ang ngalan sa siyudad ug Philibé ug sila maoy nagmando niini hangtod sa 1878. Ang Jumaia Mosque nga dunay torre-torre ug sundial (matang sa orasan) nagbarog gihapon agig pahinumdom sa maong panahon.

Dihang gipildi sa Rusya ang Turkey niadtong 1878, ang ngalan sa siyudad nga Philibé giilisan ug Plovdiv. Mikusog ang negosyo sa siyudad niadtong 1892 dihang dinhi gihimo ang trade fair. Sukad niadto, ang Plovdiv nahimong sentro sa komersiyo sa Bulgaria. Sa ikaduhang gubat sa kalibotan, gisakop kadiyot sa mga Nazi ang siyudad apan gipildi sila sa mga Sobyet niadtong 1944. Dayon, sa 1989, ang Plovdiv nailalom na usab sa laing gamhanang imperyo dihang nabungkag ang Unyon Sobyet. Ang ubang mga nangulo sa Plovdiv tingali sinsero; pero aduna gihapon silay limitasyon tungod sa pagkadili-hingpit sa tawhanong pagmando.

Ang “Maayong Balita” Nakaabot sa Plovdiv

Niadtong 1938, usa ka lokal nga korporasyon nga gitawag ug Nabludatelna Kula (Watch Tower) ang natukod ug narehistro. Kini nagpatik ug nanagtag ug mga Bibliya ug literatura sa Bibliya sa Bulgaria. Bisan pa sa pagtutol sa kagamhanang Komunista, ang mga Saksi ni Jehova nagpadayon sa pagwali sa maayong balita bahin sa umaabot nga hingpit nga langitnong kagamhanan ngadto sa mga molupyo sa Plovdiv. (Mateo 24:14) Dunay pipila nga midawat sa mensahe. Karon, aduna nay kapin sa 200 ka Saksi ni Jehova sa Plovdiv, nga giorganisar diha sa duha ka kongregasyon.

Ang kadaghanan sa maong mga Saksi mga Bulgariano. Sanglit nagkalidadis man ang mga rasa nga nagpuyo niining siyudara, daghan niini nga mga Saksi gikan sa lainlaing mga nasod. Adunay mga taga-Amerika, Britanya, Canada, Italya, Moldova, ug Poland. Silang tanan nagsangyaw sa ilang mga silingan bahin sa umaabot nga pagmando sa usa ka hingpit nga kagamhanan. Nianang panahona, dili lang ang molupyo sa Plovdiv kondili ang tanang katawhan sa kalibotan ang makatagamtam ug kasegurohan, “ang tagsatagsa ilalom sa iyang paras ug ilalom sa iyang kahoyng igos, ug walay usa nga magpakurog kanila.”—Miqueas 4:4.

[Kahon/Hulagway sa panid 18]

“ANG SIYUDAD SA PITO KA BUNGTOD”

Kadtong mobisita karon sa Plovdiv tingali maglisod na sa pagpangita sa gibantog nga pito ka bungtod, o tepe, sumala sa lokal nga pagtawag niini. Mga 100 ka tuig kanhi, ang usa sa mga bungtod, ang Markovo Tepe, gipatag kay gipadak-an ang siyudad. Unom na lang ka bungtod ang nahibilin ingong hilom nga mga saksi sa kasaysayan sa Plovdiv.

Tulo ka bungtod ang klaro kaayo sa mga bisita: ang Bunardjik Tepe, Djendem Tepe, ug ang Sahat Tepe, nga maoy pagtawag sa mga taga-Turkey tungod sa torre nga may orasan nga gitukod niining bungtora. Diha sa Trimontium, sumala sa pagtawag sa mga Romano sa Plovdiv, nahimutang ang tulo sa nahibiling mga bungtod: ang Djambaz Tepe, nga kinadak-an ug kinatas-ang bungtod; ang Taksim Tepe; ug ang Nebet Tepe, nga sa pinulongang Turkish nagkahulogang “Bungtod sa Guwardiya.”

Kon mosuroy ka sa Trimontium, imong makita ang labing karaang mga bahin sa Plovdiv, gikan sa kagun-oban sa karaang mga tinukod ug mga paril sa Philippopolis ngadto sa Romanhong teatro nga gigamit gihapon karon. Nindot usab kaayo ang maayong pagkamentinar nga mga balay nga gitukod panahon pa sa National Revivalist sa Bulgaria (1700-1800) nga naglinya diha sa binakbakan ug bato nga mga dalan.

[Credit Line]

[Mapa sa panid 16]

(Alang sa aktuwal nga porma, tan-awa ang publikasyon)

BULGARIA

SOFIA

Plovdiv

[Picture Credit Lines sa panid 17]

PAGMATA!