Jonge mensen vragen

Hoe kan ik me leren beheersen?

Hoe vaak verlies je je zelfbeheersing?

□ Nooit

□ Elke maand

□ Elke week

□ Elke dag

Door wie gebeurt dat het vaakst?

□ Niemand

□ Klasgenoten

□ Ouders

□ Broers en zussen

□ Anderen ․

Schrijf hieronder op wat een typerende situatie is waarin je boos wordt.

□ ․․․․․

ALS je een kruisje hebt gezet bij „Nooit” en „Niemand” en op de laatste regel niets hebt ingevuld, kunnen we je feliciteren: jij hebt jezelf goed in de hand!

Maar iedereen reageert anders op situaties die je geduld op de proef stellen, en we maken allemaal fouten. De Bijbelschrijver Jakobus zei: „Wij allen struikelen vele malen” (Jakobus 3:2). Wanneer het op zelfbeheersing aankomt, voel je je misschien net als Serena (17). * Ze vertelt: „Ik krop mijn woede op en vaak reageer ik me af op de eerstvolgende die me van streek maakt. Dat kunnen mijn ouders, mijn zus of zelfs mijn hond zijn!”

Fabels en feiten

Vind je het moeilijk jezelf in bedwang te houden? Er is iets aan te doen. Maar eerst gaan we een paar fabels uit de weg ruimen.

▪ Fabel: „Ik kan mezelf gewoon niet in bedwang houden — ik ben de zoveelste generatie in een familie vol heethoofden!”

Feit: Misschien ben je inderdaad een ’heethoofd’ en is dat mede veroorzaakt door je familie, omgeving of andere factoren (Spreuken 29:22). Maar wat je met je woede doet heb je zelf in de hand. De vraag is: wil je je emoties onder controle houden of je erdoor laten beheersen? Anderen hebben geleerd hun boosheid te beheersen en dat kun jij ook! — Kolossenzen 3:8-10.

Sleuteltekst: „Laat alle wrok en drift en boosheid varen, alle geschreeuw en gevloek, en alle kwaadaardigheid” (Efeziërs 4:31, De Nieuwe Bijbelvertaling).

▪ Fabel: „Als je boos bent, kun je beter even lekker stoom afblazen dan het allemaal op te kroppen.”

Feit: Zowel stoom afblazen als alles opkroppen is slecht voor je gezondheid. Soms is het inderdaad goed je bezorgdheid de „vrije loop” te laten (Job 10:1). Maar dat betekent niet dat je moet rondlopen als een staaf dynamiet die elk moment kan ontploffen. Je kunt leren sterke  emoties te uiten zonder je zelfbeheersing te verliezen.

Sleuteltekst: „Een slaaf van de Heer behoeft echter niet te strijden, maar moet vriendelijk zijn jegens allen (...) iemand die zich onder het kwade in bedwang houdt” (2 Timotheüs 2:24).

▪ Fabel: „Als ik tegen iedereen aardig ben, zullen ze over me heen lopen.”

Feit: Mensen merken dat je het niet makkelijk vindt om zelfbeheersing te tonen en ze zullen meer respect voor je krijgen.

Sleuteltekst: „Stel alles in het werk om met iedereen in vrede te leven” (Romeinen 12:18, Groot Nieuws Bijbel).

Zelfbeheersing leren

Als je snel boos wordt, heb je tot nu toe misschien anderen de schuld gegeven van je woedeaanvallen. Heb je bijvoorbeeld weleens gezegd: „Zij provoceerde me” of „Hij haalde me het bloed onder de nagels vandaan”? Dan blijkt alleen al uit je woorden dat anderen als het ware een afstandsbediening voor jouw emoties in handen hebben. Hoe kun je je emoties onder controle krijgen? Probeer het volgende eens.

Neem verantwoordelijkheid. Het begint met erkennen dat jij — en niemand anders — jezelf boos kunt ’maken’. Wijs dus niet meer met een beschuldigende vinger naar anderen. Zeg niet: „Zij provoceerde me”, maar geef eerlijk toe: ’Ik liet me provoceren.’ Zeg niet: „Hij haalde me het bloed onder de nagels vandaan”, maar erken gewoon: ’Ik koos ervoor te heftig te reageren.’ Als je eenmaal de verantwoordelijkheid op je neemt voor wat je doet, kun je makkelijker iets bij jezelf veranderen (Galaten 6:5).

Anticipeer. De Bijbel zegt: „Wie verstandig is, ziet het gevaar en hoedt zich ervoor, wie onverstandig is, gaat eraan voorbij en wordt gestraft” (Spreuken 22:3, NBV). Het is dus belangrijk op het probleem te anticiperen. Vraag je af: ’Wanneer is de kans het grootst dat ik boos word?’ Megan zegt bijvoorbeeld: „Ik draai nachtdiensten en aan het eind van een dienst ben ik ontzettend moe. Dan hoeft er niet veel te gebeuren om me te laten flippen.”

Vraag: In wat voor situaties is de kans groot dat je boos wordt?

․․․․․

Verzin een betere reactie. Als je voelt dat je boos wordt, haal dan diep adem en praat zachter en langzamer. Ga iemand niet beschuldigen  („Dief! Je hebt m’n trui gepakt zonder het te vragen!”) maar probeer uit te leggen hoe je je voelt („Ik vind het heel vervelend als ik mijn trui wil aandoen en dan merk dat je die ’geleend’ hebt zonder het te vragen”).

Oefening: Denk eens aan een recente situatie waarin je je zelfbeheersing verloren hebt.

1. Waardoor werd je boos?

․․․․․

2. Wat was je reactie?

․․․․․

3. Hoe had je beter kunnen reageren?

․․․․․

Sta stil bij de gevolgen. Verschillende Bijbelse beginselen kunnen je daarbij helpen. Bijvoorbeeld:

▪ Spreuken 12:18: „Er bestaat er een die onbezonnen spreekt als met de steken van een zwaard.” Woorden kunnen pijn doen, en als je je zelfbeheersing verliest, is het bijna zeker dat je iets zegt waar je later spijt van krijgt.

▪ Spreuken 29:11: „Heel zijn geest laat een verstandeloze de vrije loop, maar wie wijs is, houdt die tot het laatst toe kalm.” Als je uit je vel springt, ben jij het uiteindelijk die voor schut staat.

▪ Spreuken 14:30: „Een kalm hart is het leven van het vleselijke organisme.” Als je snel boos wordt, is dat slecht voor je gezondheid! Anita vertelt: „In mijn familie komt hoge bloeddruk veel voor, en omdat ik snel last heb van stress probeer ik te voorkomen dat ik boos word.”

De les? Denk na over de gevolgen van wat je zegt en doet. Heather (18) zegt: „Ik vraag me af: Wat zal hij of zij van me denken als ik tegen hem of haar uitval? Wat zijn de gevolgen voor onze band? Hoe zou ik het vinden als iemand zo tegen mij deed?” Die vragen kun je jezelf ook stellen voordat je iets zegt, een brief verstuurt, belt of via msn, sms of e-mail een berichtje verzendt.

Vraag: Wat kan het gevolg zijn als iemand je van streek maakt en je daarop reageert terwijl je woedend bent?

․․․․․

Vraag om hulp. „Zoals men ijzer scherpt met ijzer, zo scherpt een mens zijn medemens”, zegt Spreuken 27:17 (NBV). Vraag eens aan je vader of moeder of aan een volwassen vriend(in) hoe het hem of haar lukt rustig te blijven.

Houd bij hoe het gaat. Houd in een dagboek bij hoe het gaat. Noteer elke keer dat je je zelfbeheersing verliest (1) wat er gebeurd is, (2) hoe je hebt gereageerd en (3) wat een betere reactie zou zijn. Na een tijdje zul je merken dat de betere reactie je eerste reactie wordt!

Meer artikelen uit de „Jonge mensen vragen”-serie vind je op www.watchtower.org/ypo

[Voetnoot]

OM OVER NA TE DENKEN

Soms verliezen ook mensen van wie we het niet zouden verwachten hun zelfbeheersing. Wat kunnen we van de volgende voorbeelden leren?

▪ Mozes. — Numeri 20:1-12; Psalm 106:32, 33.

▪ Paulus en Barnabas. — Handelingen 15:36-40.

[Kader/Illustraties op blz. 18]

WAT ANDERE JONGEREN ZEGGEN

„Ik lucht mijn hart bij mijn moeder of in mijn dagboek en dat helpt me rustig te blijven.” — Alexis (Verenigde Staten).

„Als ik erg gestrest ben, maak ik een stevige wandeling om dat gevoel kwijt te raken, en door de frisse lucht kan ik weer helder denken.” — Elizabeth (Ierland).

„Ik probeer in mijn hoofd afstand te nemen van de situatie en me af te vragen: wat zou er gebeuren als ik nu ga schreeuwen? Ik kom dan altijd tot de conclusie dat het niet zou helpen!” — Graeme (Australië).

[Kader op blz. 18]

WEETJE

God is soms ook boos. Maar zijn gevoelens zijn altijd terecht en hij heeft ze volmaakt onder controle. Hij reageert nooit te sterk! — Zie Exodus 34:6; Deuteronomium 32:4 en Jesaja 48:9.

[Illustratie op blz. 19]

Je bepaalt zelf of je woede het kookpunt bereikt