Ke Phetše Bophelo bjo bo Putsago Kudu

Ka ge go anega Herawati Neuhardt

Ke belegetšwe Cirebon, Indonesia, motse wo o tumilego ka lešela la wona le le kgabišitšwego la batik, leo le nago le mekgabišo yeo e thadilwego ka seatla e tloditšwego taye. Ka tsela e itšego bophelo bja ka ke le moromiwa bo bile bjalo ka batik yeo—bo tletše ka ditiragalo tše di kgahlišago le ditšo tše fapafapanego tša ka Borwabodikela bja Asia le Pacific Borwa. E re ke hlalose.

KA 1962, ge ke be ke ena le nywaga e lesome, mma o ile a thoma go ithuta Beibele le Dihlatse tša Jehofa. Ge nako e dutše e eya, yena le tate, bao bobedi bja bona e lego maChina a belegetšwego Indonesia, gotee le bana ba bona ba bahlano, go akaretša le nna, ba ile ba fetoga Dihlatse.

Ka gae re be re dula re etelwa ke baromiwa le balebeledi ba basepedi, bao ba bego ba etela phuthego ya rena go tlo e fa kgothatšo ya moya. Mohlala wa bona o mobotse le dipoledišano tša bona tše di agago di ile tša nkgoma kudu. Ge ke be ke ena le nywaga e 19, ke ile ka dira phetho ya go tsenela bodiredi bja nako e tletšego bja Bokriste. Mo e ka bago ngwaga ka morago, ke ile ka nyalana le Joseef Neuhardt, moromiwa wa Mojeremane yo a bego a gorogile Indonesia ka 1968. Ka morago ga maikhutšo a rena a ka morago ga lenyalo, re ile ra hudugela Sumatra, e lego sehlakahlaka sa bobedi ka bogolo go dihlakahlaka tša ka godimo ga tše 17 000 tša Indonesia. Moo ke ile ka tlatša Josef modirong wa gagwe bjalo ka molebeledi wa mosepedi, wo o bego o akaretša go etela diphuthego tša Dihlatse tša Jehofa.

Go Dira Boboledi kua Sumatra

Tikologo ya rena, goba lefelo leo re le abetšwego, e be e tloga motseng o fišago le wa leemaema wa Padang, ka Sumatra Bodikela, go fihla Letsheng la Toba le lebotse, e lego letsha le legolo la thabamollo le le lego tikologong ya dithabeng tša ka Sumatra Leboa. Ka morago re ile ra akaretša le borwa bja sehlakahlaka. Re be re dula re le tseleng ka koloi ya rena ya kgale ya Volkswagen Beetle, re kgehlemana ditseleng tša sethokgweng tše di nago le melete, re tshela maporogo a šikinyegago ao a dirilwego ka dikota tša mehlare ya coconut, le go sepela go bapa le dithabamollo tše ditelele—tše dingwe di fodile mola tše dingwe di fiša. Bošego re be re robala fase ka nywakwaneng ya sekgweng yeo e bego e se na mohlagase, tshepedišo ya ditšhila goba diphapoši tša go hlapela. Re be re hlapela ka madibeng le ka dinokeng. E be e le bophelo bjo bonolo gomme re be re rata batho. Ba be ba re amogela ka borutho e bile ba re fepa, gomme ba bantši ba ile ba bontšha go kgahlegela Beibele.

Go dikologa Padang, batho ba Minangkabau, bao bontši bja bona e bego e le Mamoseleme, ba be  ba makala e bile ba kgahlwa ke ge re ba bontšha go tšwa Beibeleng gore Modimo ke o tee—e sego Boraro Botee, bjalo ka ge dikereke tša Bojakane di bolela. (Doiteronomio 6:4) Batho ba bantši ba ile ba amogela dimakasine tša Morokami le Phafoga! ka lethabo gomme ba bangwe bao ba nago le kgahlego ba ile ba dira tšwelopele e botse ya moya ka morago. Kua Letsheng la Toba, batho ba Batak, bao bontši bja bona ba bego ba ipitša Bakriste, ba be ba tseba leina la Modimo, Jehofa, ka gobane ba le bone ka Beibeleng ya bona ya se-Batak. (Psalme 83:18) Lega go le bjalo, ba be ba sa nyaka go kwešiša Modimo gakaone gotee le morero wa gagwe ka batho. Ba bantši ba bona ba ile ba amogela thuto ya Beibele le go fetoga baebangedi ba fišegago ba Bakriste.

Go Bula Dipelo tša Batho ba Java

Ka 1973, nna le Josef re ile ra abelwa go ya Java, sehlakahlaka sa bogolo bjo bo lekanago le seripa sa Great Britain, seo se nago le badudi ba ka godimo ga dimilione tše 80. * Re be re bolela ditaba tše dibotse le maJava, maSunda, le maChina.

Ka ge ke godišitšwe ka seChina le seIndonesia, ke be ke bolela maleme a mmalwa, go akaretša seJava, seSunda le seIndonesia gotee le Seisemane. Ka baka leo, ke ile ka thabela go ba le dipoledišano tše dintši tše di kgahlišago tša Beibele le batho ka leleme la gabo bona.

Ge ke be ke le mošate wa Indonesia, Jakarta, wo o lego sehlakahlakeng sa Java, ke ile ka boledišana le ngwanenyana yo a bego a bonagala a nyamile wa nywaga e 19 mabapi le kholofelo ya bophelo bjo bo sa felego Paradeiseng mo lefaseng. Ge ke be ke bala go tšwa Beibeleng, o ile a thoma go lla. O ile a bolela le nna a diriša lentšu le le bontšhago lerato le tlhompho a re: “Ke a leboga, Auntie, bakeng sa go mpotša dilo tše.” O ile a oketša ka gore: “Gosasa, ke swanetše go ba ke ena le di-rupiah tše dimilione tše 1,5 (R1 100) e le gore ke lefelele dithuto tša ka yunibesithi, gomme ke be ke nagana gore ke rekiše bokgarebe bja ka e le gore ke hwetše tšhelete. Pele o fihla ke be ke rapelela tlhahlo. Gona bjale ke hweditše karabo. Ke ikemišeditše go šuthiša dithuto tša ka gomme ke dule ke hlwekile boitshwarong.” Kgarebe ye e ile ya thabela go hwetša tlhahlo e oketšegilego ya moya.

Ga e sa le go tloga ka nako yeo, batho ba bantši ba maJava, go akaretša le maSunda le maChina, ba ile ba dumelelanya maphelo a bona le ditekanyetšo tše di holago tša Lentšu la Modimo. Ka baka leo, se se dirile gore ba be le khutšo ya kgonthe ya ka gare le lethabo, feela bjalo ka ge Modimo a holofeditše.—Jesaya 48:17, 18.

Kalimantan—Legae la MaDayak

Go tloga Java, nna le Josef re ile ra hudugela Kalimantan, profense ya Indonesia yeo e lego Borneo, sehlakahlaka sa boraro ka bogolo mo lefaseng (se se latelago Greenland le New Guinea). Borneo ke  naga ya dithokgwa tše di bofaganego, ya dithaba tše sa lekalekanego le dinoka tše dikgolo gomme go yona go dula maChina, baMalay ba Mamoseleme le maDayak a setlogo—batho bao bontši bja bona ba bego ba dula go bapa le noka bao ba kilego ba dika ba tsoma batho le go ba kgaola dihlogo.

Gore re kgone go fihla metseng ya kgole ya Dayak, gantši re be re sepela ka sekepe goba ka mokoro ka dinokeng tše sego tša senywa tša sethokgweng. Dikwena tše dikgolo di be di ikadile maribeng a dinoka, dikgabo di re lebeletše di le godimo ga mehlare gomme dinonyana di duletše go phurolla mafofa a tšona a mebalabala. Ee, tirelo ya boromiwa moo e be e le e kgahlišago!

Malapa a mantši a maDayak a be a dula ka nywakwaneng ya dikota yeo e agilwego godimo ga diphata. Nywakwana e mengwe e be e le e menyenyane; e mengwe e le nywako e megolo yeo go yona go bego go dula malapa a mantši. Batho ba bantši ba be ba sa ka ba bona motho wa go tšwa Yuropa, ka go re’alo batho ba be ba dula ba nyaka go bona Josef. O be o tla hwetša bana ba kitima motseng ba goeletša ba re, “Moruti! Moruti!” Ke moka batho ba be ba tla tla ka bontši ba nyaka go tlo kwa seo modiredi wa lekgowa a se bolelago. Josef o be a bolela a diriša Hlatse ya lefelong leo gore e fetolele, gape a rulaganya go swarela ba bantši ba nago le kgahlego dithuto tša Beibele.

Go ya Papua New Guinea

Mmušo wa Indonesia o ile wa thibela Dihlatse tša Jehofa ka December 1976 ka baka la kgateletšo e kgolo yeo e tšwago go baganetši ba bodumedi. Ka baka leo, nna le Josef re ile ra abelwa go ya Papua New Guinea.

Ge re se na go goroga Port Moresby, e lego motsemošate, re ile ra tšea dikgwedi tše pedi re ithuta leleme kua Hiri Motu, e lego lefelo la moo la go nea thuto ya maleme. Ke moka re ile ra hudugela Daru, e lego sehlakahlaka se senyenyane se se lego profenseng yeo e lego kgojana ya ka bodikela. Ge re le moo ke ile ka kopana le Eunice, e lego mosadi yo a nago le mmele le matla le yo a rategago, yoo meno a gagwe a bego a ena le mmala wa boso le bokhubedu ka baka la go šilafatšwa ke go sohla betel nut ka nywaga e mentši. Ge Eunice a ithuta gore Modimo o nyaka gore bahlanka ba gagwe ba hlweke mmeleng gotee le boitshwarong le moyeng, o ile a kgaotša temalelo ya gagwe gomme a fetoga Mokriste yo a botegago. (2 Bakorinthe 7:1) Nako le nako ge re be re bona batho ba bjalo ba ikokobeditšego ba diriša ditherešo tša Beibele, re be re kwešiša le go feta mantšu a Psalme 34:8 a rego: “Latswang le be le boneng gore Jehofa o lokile.”

Ge nako e dutše e eya, Josef o ile a kgethwa bjalo ka molebeledi wa mosepedi gape gomme re ile ra etela mo e nyakilego go ba karolo e nngwe le e nngwe ya Papua New Guinea, setšhaba seo se nago le maleme a 820. Gore re kgone go bolela le batho ba bantši, re ile ra tsenya le lengwe la maleme ao lenaneong la rena la mmino—Tok Pisin, e lego leleme leo batho ba bantši ba kgonago go le bolela. Gore re kgone go fihla metseng le metsaneng e fapafapanego, re be re sepela ka maoto, ka koloi, ka sekepe, ka mokoro le ka sefofane se senyenyane gomme re kgotlelela phišo e šoro, menang gotee le go fela re tsenwa ke bolwetši bja malaria.

Ke moka ka 1985, re ile ra amogela kabelo ya boromiwa gape—ra romelwa Dihlakahlakeng tša Solomon, ka bohlabela bja Papua New Guinea. Moo re ile ra šoma ofising ya lekala ya Dihlatse tša Jehofa e bile gape re dira maeto a bosepedi sehlopheng sa dihlakahlaka ka moka bakeng sa go kgothatša diphuthego le go ya dikopanong tša Bokriste. Re ile ra ba ra swanelwa ke go ithuta leleme le lengwe—mo nakong ye re ithutile sePidgin sa Dihlakahlakeng tša Solomon. Eupša re ile ra thabela kudu go bolela le batho ba Dihlakahlakeng tša Solomon bao ba ratago Beibele!

Leeto la ka le Thata Kudu

Ka 2001, dithibelo tša modiro wa Dihlatse tša Jehofa di ile tša tlošwa kua Indonesia, gomme nna le Josef re ile ra boela Jakarta. Lega go le bjalo, go se go ye kae ka morago, go ile gwa lemogwa gore monna wa ka yo a rategago o be a swerwe ke bolwetši bjo bošoro bja melanoma, e lego kankere e šoro ya letlalo. Re ile ra ya Jeremane gagabo Josef bakeng sa kalafo. Eupša ka manyami, ka 2005, nakong ya ge re fetša nywaga e 33 re nyalane, o ile a robala lehung, gomme o letetše go tlo tsošetšwa Paradeiseng lefaseng le lefsa. (Johane 11:11-14) O be a ena le nywaga e 62 gomme a feditše nywaga e 40 bodireding bja nako e tletšego.

Ke ile ka tšwela pele ke dula Jakarta, moo ke tšwelago pele ke hlankela ke le moromiwa. Ke gopola monna wa ka kudu. Eupša go ruta ba bangwe ka ditherešo tše bohlokwa tše di hwetšwago ka Lentšung la Modimo go nthuša go kgotlelela, ka gobane boromiwa bo ntira gore ke ikwe ke kgotsofetše e bile ke ena le morero bophelong. Ee, nka bolela ntle le pelaelo gore Jehofa o mphile bophelo bjo bo kgahlišago kudu le bjo bo putsago e le ruri.

[Mongwalo wa tlase]

 [Mmapa go letlakala 21]

(Bakeng sa mongwalo o beakantšwego ka mokgwa wa kgatišo, bona kgatišo ka boyona)

INDONESIA

Java

JAKARTA

Cirebon

Sumatra

Padang

Letsha la Toba

Borneo

PAPUA NEW GUINEA

PORT MORESBY

Daru

DIHLAKAHLAKA TŠA SOLOMON

[Seswantšho go letlakala 22]

Herawati a ena le barutwana ba Beibele ba Dihlakahlakeng tša Solomon

[Seswantšho go letlakala 22]

Ke ena le Josef kua Holland, pejana ga lehu la gagwe ka 2005