Oraanga Merengo Tikai Toku

Akakiteia e Herawati Neuhardt

Anauia au i Cirebon i Initonetia, e oire rongonui no tona kakau batik manea tei takarakaraia ki te au apinga akamanea i peniia ki runga. I tetai tu, aite rai toku oraanga ei mitinari ki te kakau batik—ki i te au mea umere o te au peu tukeke i te Apatonga Itinga o Asia e te Apatonga o te Patipika. I na ana ra kia akamarama atu au.

I TE mataiti 1962, e tai ngauru rai oku mataiti, kua akamata toku mama te apii i te Pipiria ki te Au Kite o Iehova. E nga tangata Tinito raua ko toku papa tei anauia i Initonetia, e kua riro mai raua e ta raua tamariki toko rima kapiti mai iaku, ei Au Kite.

E tuera ua ana to matou kainga ki te au mitinari e te au akaaere tutaka e atoro mai ana i te putuputuanga i te akamaroiroi ia matou i te pae vaerua. Riro to ratou akaraanga meitaki e te pukapukaanga akamaroiroi ei akakeu oonu iaku. Tae anga au ki te 19 mataiti, manako au i te rave i te angaanga orometua Kerititiano tamou. Mei te okotai mataiti i muri mai, kua akaipoipo au ia Josef Neuhardt, e mitinari no Tiamani tei aere mai ki Initonetia i te mataiti 1968. Muri ake i to maua orote, kua neke atu maua ki Tumatara, te rua o te enua maata roa atu o Initonetia tei tere atu i te 17,000 enua. Kua piri atu au kia Josef i roto i tana angaanga akaaere tutaka, tei o mai te atoro anga i te au putuputuanga o te Au Kite o Iehova.

Tutu Aere Anga i Tumatara

Te ngai i tukuia mai na maua, aere roa te reira ki te oire maata vera e te kononinoni o Padang i te tua Opunga o Tumatara, ki te Roto Toba, e roto maatamaata e te manea i te au ngai maunga ka i te tua Tokerau o Tumatara. Muri mai kua tukuia atu maua ki te tua tonga o te enua. Kare maua e tapupu ana i to maua Volkswagen Beetle, e motoka takere, te panapana aere anga na runga i te au mataara vaavaarua i roto i te vao rakau, te tikoti anga i te au ana tumu nu ngaueue ua, te akaoro na raro i te au tumu maunga ka​—tetai pae kare e ka ana, etai te ka ra. I te po e moe ana maua i runga i te taua i roto i te au are ngangaere, kare e uira, kare e vai, kare e are pai. E pai ana maua i roto i te kauvai e te roto. E oraanga noa ua nei, e e reka ana maua i te tangata. Ariki rekareka ua mai ratou ia maua e te angai ia maua, e maata tei akakite mai i to ratou inangaro i te Pipiria.

I Padang, kua poitirere e kua rekareka te iti tangata Minangkabau, te maataanga ia ratou e  Mutirimi, i to maua akaari atu anga mei roto i te Pipiria e okotai rai Atua​—e kare i te Toru Tai, mei ta te au akonoanga o Kerititome i apii. (Deuteronomi 6:4) Maata te tangata tei ariki rekareka ua mai i te makatini E Ara! e te Punanga Tiaki, e i muri mai kua apii tetai aronga tei inangaro. Te iti tangata Batak e noo ra i te Roto Toba, tei karanga te maataanga e e Kerititiano ratou, kua kite ua i te ingoa o te Atua ko Iehova no te mea kua kite ana ratou i te reira i roto i ta ratou Pipiria Batak. (Salamo 83:18) Inara ka anoanoia ratou kia marama meitaki i te Atua e tona akakoroanga no te tangata. E maata tei ariki i te apii Pipiria e kua riro mai ei au Kerititiano maroiroi i te tutu evangeria.

Akakite Anga i te Manakonakoanga ki te Tangata i Tiava

I te mataiti 1973, kua tukuia atu maua ko Josef ki Tiava, e enua meangiti ua mai ia Peritane, tere atu i te 80 mirioni tangata. * Kua akakite aere maua i te tuatua meitaki ki te au tangata Tiava, Tunutana, e te au pupu Tinito tukeke.

No te mea i utuutuia mai au ei Tinito e te Initonetia, maata taku au reo e tuatua ana, kapiti mai te Tiava, Tunutana, e te Initonetia, pera katoa te Papaa. No reira e maata taku au uriurianga Pipiria e rave ana ki te tangata i roto i to ratou reo enua.

I Jakarta te oire maata o Initonetia i Tiava, kua akakite atu au te manakonakoanga o te ora mutu kore i te Parataito i te enua nei ki tetai tamaine mata taitaia e 19 ona mataiti. Iaku e tatau atura i te Pipiria, kua aue aia. “Meitaki maata e Mama, no te akakite mai i teia au mea kiaku,” i nana ai, te tuatua anga mai ma te akaperepere e te akangateitei. Karanga mai aia e: “Apopo ka inangaro au i tetai 1.5 mirioni rupia [$160, U.S.] ei tutaki i taku apii teitei, e kua manako au te oko iaku kia rauka mai te moni. I mua ake ka aere mai ei koe te pure ra au i tetai aratakianga. Teianei kua rauka taku pauanga. Kua papa toku manako i te tuku atu i taku apii e kia vai tiama ua.” Rekareka tikai teia tamaine i te apii kia maata atu tona marama no runga i te Pipiria.

Mei taua taime maira, maata te au tangata Tiava, pera te Tunutana e te Tinito, tei akarotai i to ratou oraanga ki te au turanga viivii kore o te Tuatua a te Atua. Kua riro teia ei akatupu i te ngakau au e te mataora, mei ta te Atua rai i taputou mai.—Isaia 48:17, 18.

Kalimantan​—Te Kainga o te Iti Tangata Dayak

Kua neke atu maua ko Josef mei Tiava ki Kalimantan i Ponio tetai tuanga o Initonetia, te toru o te enua maatamaata roa atu i teia ao (aru atu ia Kerenirani e Nu Kini). E enua vaorakau  a Ponio, maunga tokatoka, te au kauvai ririnui, e kainga no te iti tangata Tinito, Mutirimi Mareitia, e te au iti tangata Dayak tukeke​—te maataanga e noo ana i te pae kauvai, e au tangata taae paripari katu i mua ana.

E tae ei ki te au ngai tangata Dayak mamao, e na runga ana matou i te poti me kore i te vaka na roto i te au kauvai e patai aere ra te au vao rakau manea. Mamaata te areketa i te pae kauvai, te mangiki i runga i te au tumu rakau e akara maira ia matou, te manu e akaariari maira i to ratou uru karakara. Ae, e tere umere tikai te angaanga mitinari!

Maataanga i te au pamiri Dayak e noo ana i roto i te au are poupou tei maaniia ki te ngangaere. Mea rikiriki ua tetai au are; ko etai e au are roaroa e maata te pamiri ka o ki roto. Maata te tangata kare roa i kite ana i te Papaa, no reira inangaro te tangata i te akara ia Josef. E oro ana te tamariki na roto i te oire i te kapiki aere e, “Orometua! Orometua!” Aere mai i reira te katoatoa te akarongo i te tuatua a te orometua papaa. E tuatua ana a Josef na roto i tetai Kite uri reo, e oti nana e akanoo i te au apii Pipiria ki te aronga e inangaro ra.

Tukuia Maua ki Papua Nu Kini

No te pakari i te patoianga a te au akonoanga, i roto ia Titema 1976 kua araiia te Au Kite o Iehova e te kavamani Initonetia. I na, kua tukuia atu maua ko Josef ki Papua Nu Kini.

Te tae atu anga ki te oire maata ko Port Moresby, kua apii maua i te reo Hiri Motu, te reo matauia, no te rua marama. E oti kua neke atu maua ki Daru, e enua meangiti ua i tetai tuanga mamao i te tua opunga. Aravei au ia Eunice i reira, e aka vaine maroiroi e te oaoa, kua toutou tona nio no te ngaungau nati petera i te au mataiti i aereia mai ana. Te kite anga a Eunice e te inangaro ra te Atua i tona au tavini kia ma i te pae kopapa, pae akono tau e te pae vaerua, kua akamutu aia i te kai apinga akakona e kua riro mai ei Kerititiano akarongo mou. (2 Korinetia 7:1) Te au taime ravarai ka kite maua i teia aronga akaaka e taangaanga ra i te tuatua mou o te Pipiria, maata roa atu to maua marama i te aiteanga o te tuatua a te Salamo 34:8 e: “Ka tongi ana kia kite i te meitaki o Iehova.”

I te openga, kua akariro akaouia a Josef ei akaaere tutaka, e kua atoro atu maua vaitata rai i te au tuanga ravarai o Papua Nu Kini, e enua mei tetai 820 reo. Kia maata atu ta maua tangata ka rauka i te tuatua atu, kua tamou akaou mai maua i tetai o taua au reo ra ta maua i kite​—e Tok Pisin, te reo matauia i reira. E tae atu ei ki te au taoni e te au oire tukeke, e na raro ua ana maua, na runga i te motoka, te poti, te vaka, e te pairere meangiti ma te akakoromaki i te vera, te namu, e te maki mariri.

I te mataiti 1985, kua ariki maua i tetai tukuanga angaanga mitinari ke​—ki te Toromona Airani, tua itinga o Papua Nu Kini. Kua angaanga maua i ko i te opati manga o te Au Kite o Iehova i reira, e kua aere katoa atu ki te au enua ke ke te akamaroiroi i te au putuputuanga e ki te au akaputuputuanga Kerititiano. I na kua tamou akaou maua i tetai reo ou​—teia taime ko te Toromona Airani Pitini. Inara e mea mataora tikai te pukapuka atu ki te au tangata akaperepere i te Pipiria o Toromona Airani!

Toku Tere Ngata Roa Atu

I te mataiti 2001, kua akakoreia te araianga i te Au Kite o Iehova, e kua oki atu maua ko Josef ki Jakarta. I muri poto ua mai, kua kitea mai e kua tu taku tane akaperepere e te cancer o te pakiri, e cancer viviki ua teia i te totoa. Kua aere atu maua ki Tiamani, te enua anau o Josef kia rapakauia aia. Te mea tangi ra, i te mataiti 2005 i te 33 mataiti o to maua akaipoipoanga, kua takake atu aia i roto i te mate, tiaki mai ei i te tuakaouanga ki te oraanga i roto i te Parataito i te ao ou. (Ioane 11:11-14) E 62 ona mataiti e kua pou iaia e 40 mataiti i roto i te angaanga orometua tamou.

Kua noo atu au i Jakarta, te ngai e tavini ua atu nei rai au ei mitinari. Maata tikai toku mii i taku tane. Inara kua riro te apiianga i etai ke ki te tuatua mou akaperepere i roto i te Tuatua a te Atua, ei tauturu iaku kia akakoromaki, no te mea te oronga maira te angaanga orometua i te merengo maata e te akakoroanga mou i roto i toku oraanga. Ae, ka rauka iaku kia tuatua ma te ekoko kore e kua oronga mai a Iehova i te oraanga meitaki e te merengo roa atu noku.

[Tataanga Rikiriki i Raro]

[Mapu te kapi 11]

(No runga i teia, akara i te puka)

INITONETIA

Tiava

JAKARTA

Cirebon

Tumatara

Padang

Roto Toba

Ponio

PAPUA NU KINI

PORT MORESBY

Daru

TOROMONA AIRANI

[Tutu i te kapi 12]

Herawati e te aronga apiipii Pipiria i Toromona Airani

[Tutu i te kapi 12]

Maua ko Josef i Orani, mua ua ake i tona matenga i te mataiti 2005